Tíminn - 29.10.1978, Blaðsíða 3

Sunnudagur 29. oktdber 1978
3
Uppgröftur kirkju
frá 12. öld i Lundi
verður kannski til þess
að saga læknisfræðinn-
arbreytist verulega, að
þvi er segir i frétt i
sænska blaðinu Dagens
Nyheder fyrir
skömmu.
Ýmislegt bendir nefnilega til
þess aö þaö hafi ekki veriö sjó-
menn Kólumbusar — eins og
hingaö til hefur veriö álitiö —
sem báru kynsjúkdóminn
sýfilis frá Ameriku til Evrópu
heldur vikingar Leifs heppna.
2.056 beinagrindur af fólki á
öllum aldri fundustí gröfum í og
viö kirkjuna og af þeim eru
rúmlega 100 meö greinilega
vefjafræöilega skaöa. Fyrst
gátu menn sér þess til aö hér
væri um beinagrindur holds-
veikra aö ræöa. En á miööldum
var holdsveikispitali skammt
Kólumbus er nii I þann veginn
að vera sviptur þeim vafasama
heiöri að hafa komið meö
sýfilisinn til Ev'rópu
frá Lundi meö sérstökum
kirkjugaröi. Hvers vegna ættu
MÁLARAIÐN HÉR
Á LANDI 100 ÁRA
SJ — Blaðinu hefur borist 1. tbl.
22. árg. Málarans og er þar
minnst merkra timamóta hjá
málarastéttinni, en á þessu ári
eru liðin rétt hundraö ár frá þvi
að fyrsti lærði málarinn hóf störf
hér á landi og 50 ár frá þvi
málarameistarar og sveinar
stofnuðu stéttarfélög sin.
Grein eftir Kristján Guölaugs-
son er í ritinu um Nikolaj Sofus
Berthelsen, fyrsta málarameist-
arann, sem hér starfaði. Þá er
minnst látinna féiaga og 50 ára
afmælis nokkurra stéttarfélaga
iðnaðarmanna.
Berthelsen>ásamt vinnufélaga, sem ekki er vitað hver er. Myndina tók
Vilhelm Hakanson.
Víkingamir voru
með kvnsiúkdóma
Gömul mynd frá Noregi af Eiríki rauða. Son-
ur hans Leifur heppni fann Ameríku og kallaði
Vinland.
komiö hefur heim frá Ameriku.
Minjarnar fundust nefnilega
af tilviljun, þegar veriö var aö
grafa grunn fyrir nýtt háhýsi
tryggingafélags. Nú er þess
krafist viöa I Sviþjóö aö þessi
einstæöi kirkjugaröur veröi
varöveittur og ákafar umræöur
hafa fariö fram opinberlega um
máliö.
Margvlslegirhlutir hafa fund-
ist, t.d. einstæö pllagrimsmerki,
mynt og verkfæri, en þó um-
fram allt beinagrindurnar, sem
samkvæmt rannsóknum beina-
fræðinga upplýsa margt um
ibúa Lundará miðöldum og ekki
aöeins þaö aö þeir voru meö
sýfilis.
Um 60 þeirra sem þarna voru
grafnir, höföu t.d. djúp fór I
höfuökúpunum eftir sverðs-
högg, sem sýna að þeir hafa
veriö vegnir i bardaga. Sér-
fræöingar segja aö riddaraliös-
menn hafi veitt fótgönguliöum
höggin og aðrir telja aö þar sem
þeir föllnu hafi hvilt I borgara-
legum kirkjugaröi, geti hafi
veriö um aö ræöa árás á fólks-
fjölda sem gert hafi uppreisn.
Atburðir af þvl tagi voru ekki
ótiöir 1 Lundi. Þann 28. april
1525 brutu brynjaðir riddarar
Johans Rantzau hershöföingja á
bak aftur uppreisn Skánarbúa
og Sörens Norby I orustu viö
Lund sem er velþekktur at-
burður i’ Danmerkursögunni.
E.t.v. eru þetta þessir upp-
reisnarmenn, sem legiö hafa
gleymdir undir húsum, þangaö
til þeir nú voru grafnir upp þeg-
ar rýmt var fyrir nýrri
tr ygg in gaf éla gsh oll.
Endursagt SJ

FJOLSKYLDUSPIL
Margar
gerðir
þvi holdsveikir aö hvila viö
kirkjuna I Lundi.
Þegar læknar skoöuöu beina-
grindurnar nánar uppgötvuöu
þeir aö breytingarnar á þeim
voru þær sömu og syfilis-
sjúklingar veröa fyrir. Þó er
enn ekki alveg öruggt taliö aö
um syfilis hafi veriö aö ræöa.
Þessi mikli fjöldi beinagrinda,!
Lundi hefur aldrei áöur fundist
sllkur fjöldi, veldur þvi aö sér-
fræöingar veröa ekki búnir aö
kveöa upp úrskurö fyrr en nú
siöar á árinu, en nokkrir þeirra
telja sig þó þegar vissa I sinni
sök.
Ef satt reynist eru þetta stór-
fréttir. Ekki hefur veriö hægt aö
aldursgreina beinagrindurnar
^nákvæmlega ennþá, en kirkjan
og kirkjugaröurinn voru I
notkun frá miöri 11. öld og i
mesta lagi fram aö siðaskiptum
1536.
Þótt beinagrindurnar um-
ræddu væru af þvi fólki sem al-
siöast var grafið þar, getur þaö
tæplega hafa fengiö sýfilis eftir
hingað til þekktum smitunar-
leiöum sem sagt frá heimkomn-
um sjómönnum Kólumbusar aö
þvi er Anders W. Martensson
borgarminjavöröur og stjórn-
andi uppgraftarins telur. Þeir
stigu á land I Suöur-Evrópu um
aldamótin 1500.
Liklegra er aö beinagrindurn-
ar séu af þeim sem fyrstir voru
grafnir þarna og að þeir hafi
smitast eftir öörum leiöum,
e.t.v. frá Asiu en aörarkenning-
ar eru til um aö þar séu heim-
kynni syfilissjúkdómsins — sem
þó hafa aldrei veriö sannaðar —
eöa e.t.v. af einhverjum, sem
fengiö hafa sjúkdóminn frá
vopnabróður Orms rauöa sem
Góð
skemmtun
fyrir
alla,
fjölskylduna
Heildsölubirgðir
INGVAR HELGASON
Vonorlandi v/Sogovog — Simor 84510 og 8451 1
Uppgröftur í Lundí leiðir í ljós
óvæntar upplýsingar