Fréttablaðið - 14.11.2006, Blaðsíða 59

Gulldrengur var heitið sem Eva
María Jónsdóttir valdi Ólafi
Jóhanni Ólafssyni í kynningu
sinni fyrir drottningarviðtal rík-
issjónvarpsins á sunnudaginn.
Ýmsir áttu nú von á að Eva klifi
tinda og talaði til dæmis við Hann-
es Pétursson um nýja ljóðabók
hans en hún var við sitt heygarðs-
horn: tengsl ritstjórnar og aug-
lýsinga verða stundum undarlega
skýr hjá ríkisstarfsmönnunum.
Ólafur Jóhann er semsagt að
gefa út nýja bók á Íslandi. Raunar
kemur hún út í Bandaríkjunum
um svipað leyti, eins og greint
var frá í Fréttablaðinu fyrir
nokkrum dögum. Nýja verkið er
smásagnasafn, þematengt, tólf
sögur sem allar bera heiti mánað-
anna og hefst safnið í byrjun árs.
Ólafur tileinkar safnið fyrsta for-
leggjara sínum, Ólafi Ragnars-
syni, enda á hann þar skuld að
gjalda: Ólafur smíðaði metsölu-
höfundinn Ólaf Jóhann úr engu
með yfirlýsingaglaðri herferð í
hvert sinn sem skáldið sendi frá
sér nýjan texta. Þarmeð var Ólaf-
ur settur á bás, eða hent upp á
stall væri nákvæmara. Á kápu
Aldingarðsins segir útgefandinn:
„Sjaldan hefur Ólafi Jóhanni tek-
ist eins vel upp og í þessari bók“
sem er eins og hvert annað
skrum.
Safnið byggist að vanda á fág-
uðum og á stundum fornfálegum
stíl hans, en er fjarri því að honum
hafi sjaldan tekist betur. Hinar
stóru skáldsögur hans eru miklu
metnaðarmeiri verk og verða að
skoðast í þeim skala, víðar og
flóknar sögur sem heimta miklu
meira þan í frásögn, fléttu og stíl.
Svo því sé haldið til haga.
Ólafur er raunar merkilegt
fyrirbæri að mörgu leyti: fyrsti
höfundurinn sem á heimili í
tveimur löndum og stefnir á tví-
tyngdan feril síðan þá leið Gunn-
ar og Jóhann Sigurjónsson. Hann
er metnaðargjarn vel og ekki
dregur fjárhagsleg velgengni
hans og frami úr áhuga, þótt pen-
ingapokinn þyngi honum göngu á
skáldabrautinni – að sumra áliti
að minnsta kosti.
Heyrt hef ég mæta menn halda
því fram að hann skrifi bestsell-
era upp á amerískan máta. Smá-
sögur hans í þessu safni eru allar
í klassískum stíl smásögumeist-
ara á borð við Maupassant og
Tjekov. Lýsing á tilteknum
aðstæðum, fyrr og síðar, í lífi per-
sóna, þar sem sögumaður stekkur
inn og lýsir hugarþeli og fram-
göngu, boðar jafnvel háskann
sem yfir vofir. Ólafur leggur að
vanda mikið úr þeim hluta borg-
araskaparins sem hann hefur haft
fyrir augunum: íslenskir menn á
austurströndinni, betur sett
efri millistéttarfólk í snert-
ingu við talsverðan auð.
Það virðist flestallt lifa
án þess að hafa fjár-
hagslegar áhyggjur,
fer satt í sína sumar-
bústaði, hér heima
eða á Long Island.
Þar er drykkju-
skapur undan-
tekning, enginn
blæs úr nös, eða
sýgur í hana,
hvað þá að menn
fái almennileg
kjaftshögg. Þetta
er átakalítill heim-
ur.
Samt tekst Ólafi víða að láta allt
hrynja kringum sitt fólk og víða á
býsna áhrifamikinn hátt.
Svo verður að færa það til
bókar að hér er settur saman
sveigur af sögum og verður að
skoða þær líka frá því sjónar-
horni. Hver mánuður vísar ekki
aðeins til söguaðstæðna, heldur
hefur hann líka með átökin að
gera. Þetta er víða fallega leyst
hjá skáldinu. Þar vantaði að mínu
mati mest í haustrigningar og
vetrarstorma. Safnið líður nokk-
uð fyrir það þegar á líður.
Ólafur er enginn nýliði lengur
á íslenskum skáldabekk og hann á
ekki að líða fyrir auglýsinga-
skrum útgefenda sinna: hann er
gjörhugull höfundur með óvenju-
legar stílgáfur, einn á báti í
íslenskum skáldahóp: Hann
skynjar frásögn sína alla jafna í
skýrum boga og sækir viðfangs-
efni víðar og utar en flestir hér
gera. Texti hans er þægilegur
aflestrar og í þessu safni megnar
hann margoft að koma lesanda
sínum í opna skjöldu með snjöll-
um lausnum sem lesandi sér eftir
á að hyggja að eru óumflýjanleg
örlög eða sjálfskaparvíti.
Félagið Ísland-Palestína
stendur fyrir sýningu
á kvikmyndinni Gaza
Strip á Kaffi Kúltúra í
Alþjóðahúsinu, Hverfis-
götu 18, í kvöld. Hljóm-
sveitin Retro Stefson
leikur nokkur lög áður en
sýningin hefst og Sveinn
Rúnar Hauksson lækn-
ir heldur stutta tölu um
aðskilnaðarmúrinn sem
risinn er á herteknu pal-
estínsku landi og ástand-
ið á Gaza. Gaza Strip er
74 mínútna heimildar-
mynd frá árinu 2002 sem vakið
hefur verðskuldaða athygli. Mynd-
in er á arabísku, en með ensk-
um texta. Í henni gefur leikstjór-
inn James Longley áhorfandanum
innsýn inn í daglegt líf íbúa Gaza-
strandarinnar og þær hörmung-
ar sem venjulegir Pal-
estínumenn mega þola
í skugga átaka og her-
náms. Myndin er tekin
yfir þriggja mánaða
tímabil sumarið 2001 og
varð tökuliðið tvisvar
fyrir skotárásum her-
námsliðsins meðan á
tökum stóð. Síðan hún
var gerð hefur herinn
hörfað að landamærum
Gaza og yfirgefið ísra-
elskar landránsbyggð-
ir á svæðinu. Rúmlega
milljón Palestínumönn-
um á svæðinu er hins vegar enn
haldið í heljargreipum með inni-
lokunum og árásum. Dagskráin
hefst kl. 20.00 með nokkrum lögum
Retro Stefson, sem leika órafmagn-
að. Kvikmyndasýningin hefst kl.
20.30. Aðgangur er ókeypis.
Gaza-ströndinÚr aldingarði Ólafs Jóhanns
Við lát ítalska leikstjórans Gillo
Pontecorvo fyrir skemmstu hafa
menn víða um lönd dustað rykið af
meistaraverki hans frá 1966,
Orrustunni um Alsír, eða La Batta-
glia di Algeri. Í kvöld og á laugar-
dag verður hún sýnd í Bæjarbíói í
Hafnarfirði á vegum Kvikmynda-
safnsins. Þessi mynd var gerð með
heimild Alsírstjórnar og Pontec-
orvo sýnir alsírsku uppreisnina
meistaralega frá báðum hliðum.
Franska útlendingahersveitin
hefur yfirgefið Víetnam eftir ósig-
ur og þarf nauðsynlega að sýna
getu sína. Alsíringar berjast til
sjálfstæðis. Andstæðingarnir
mætast og allt fer í bál og brand.
Frakkar nota pyntingar en Alsír-
ingar beita sprengjutilræðum. Að
lokum vinna Frakkar orrustuna en
tapa stríðinu eins og svo algengt
er í nútíma styrjöldum og einmitt
er nú að endurtaka sig í Írak, Pal-
estínu og Líbanon. Myndin spegl-
ar heimskulegar tilraunir stjórn-
valda til þess að leysa ágreining
með ofbeldi, hámarks mannfalli
og endalausum þjáningum á báða
bóga, auk þess að draga óhjá-
kvæmileg endalokin, ítrekað, á
langinn. Við sjáum stríð í sinni
verstu mynd, sem skaðar og flekk-
ar hvern sem í það blandast. Eins
og margar aðrar klassískar mynd-
ir er hún um atburð á ákveðnum
tíma en jafnframt tímalaus. Í
henni felst lærdómur sem er
hvorki fyrir uppreisnarmenn eða
nýlenduherra, heldur fyrir mann-
kynið. Leikurinn er svo eðlilegur
og sannfærandi að margir áhorf-
endur og jafnvel gagnrýnendur
héldu að þetta væri heimildar-
mynd en ekki leikin bíómynd.
Pontecorvo samdi sjálfur tónlist-
ina við myndina í samvinnu við
Ennio Morricone. Myndin er á
ensku, frönsku og arabísku en
sýnd með dönskum texta.
Orrustan um Alsír sýnd
PANTAÐU Í SÍMA
WWW.JUMBO.IS
554 6999
SAMLOKUBAKKI | TORTILLABAKKI | BLANDAÐUR BAKKI
ÞÚ GETUR PANTAÐ GIRNILEGA VEISLUBAKKA FRÁ OKKUR MEÐ LITLUM FYRIRVARA