Tíminn - 20.01.1980, Blaðsíða 8

8
Sunnudagur 20. janúar 1980
r
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigur&sson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gfslason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar Sf&u-
múta 15. Sfmi 86300. — Kvöldsfmar bla&amanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. Ver& i lausasölu kr. 230.- Askriftargjald kr.
4.500 á mánu&i.
Bla&aprent.
Byltíngaráratugur
Enn halda menn áfram að ræða um áttunda ára-
tuginn og þróun mála, sem þá varð jafnt innanlands
sem erlendis. í mánaðarritinu Sjávarfréttir birtist
t.d. nýlega grein um þetta undir fyrirsögninni:
Byltingaráratugurinn, þar sem rætt er um þróun i
málefnum sjávarútvegs og fiskiðnaðarins. í grein
þessari er dregin upp allglögg mynd af þessari þró-
un og þykir þvi rétt að endurprenta hana hér.
„Attundi áratugurinn er nú að renna sitt skeið, —
áratugur umróts, athafna og framfara á íslandi,
ekki sist i sjávarútveginum, en þar væri sanni nær
að kalla þennan áratug byltingaráratuginn.
Byltingin hefur orðið á fleiru en einu sviði, en samt
sem áður vegur allra mest útfærsla landhelginnar,
fyrst i 50 milur og siðan i 200 milur. Með þeim að-
gerðum var f sland stækkað og búið betur i haginn
fyrir framtiðarkynslóðimar i landinu, en auðvelt er
að gera sér grein fyrir i fjótu bragði. Með útfærsl-
unni urðu Islendingar loks nær einráðir yfir fiski-
miðunum umhverfis landið, en slikt var draumur,
sem lengi var búinn að vera fjarlægur, og það jafn-
vel i byrjun áratugsins. Sú barátta, sem háð var
fyrir þessu markmiði var hetjuleg, bæði á stjórn-
málasviðinu og úti á miðunum, svo hetjuleg, að vert
er að hafa hana vel i minni. Hún verður i framtið-
inni veigamikill kafli i íslandssögunni. Otfærslan
hefur einnig gert okkur mögulegt að koma við meiri
stjórnun i veiðum okkar sjálfra en ella hefði verið
mögulegt. Sjálfsagt greinir menn á um þær leiðir og
þær aðgerðir, sem gripið hefur verið til við þessa
stjórnun, en það er augljóst hverjum sem um málið
hugsar, að ávinningamir eru meiri en þeir hags-
munir, sem ef til vill hafa verið skertir um stundar-
sakir. Sá skilningur, sem hefur verið fyrir hendi á
þeim aðgerðum sem gripið hefur verið til, hefur lika
verið aðdáunarverður og sýnir að Islendingum er
það öllum vel ljóst, að hér er um framtiðarhags-
munamál þjóðarinnar að ræða — og tefla.
Áttundi áratugurinn gæti lika kallast skuttogara-
öldin. Með þessum nýju fiskiskipum hefur orðið at-
vinnuleg bylting viða um land og þeirri þróun sem
staðið hefur lengi, að fólk flytti frá landsbyggðinni
til þéttbýlissvæðisins við Faxaflóa hefur verið snúið
við. Kannski höfum við verið heldur stórtækir við
fjárfestingar i þessum stórvirku veiðiskipum, og
endurnýjun flotans ekki verið i samræmi við af-
kastagetu miðanna, en slikt mun framtiðin þó vænt-
anlega fyrirgefa okkur.
Breytingarnar hafa orðið á mörgum fleiri svið-
um, nefna má þá gifurlegu framþróun sem orðið
hefur á búnaði frystihúsa og einnig aðbúnaði fólks-
ins sem þar starfar. En á þessu sviði er þó margt ó-
unnið, og verður það ef til vill aðalverkefni niunda
áratugsins, svo og að treysta markaðsstöðu okkar
bæði vestan hafs, i Evrópu og i löndum þriðja
heimsins.
Þrátt fyrir allt verður ekki annað sagt en að
islenska þjóðin sé vel á vegi stödd i upphafi hins
nýja áratugs. Aðalvaldi okkar er heimatilbúin
verðbólga og á henni getum við sigrast með sam-
eiginlegu átaki eins og öllu öðru, — það verður hlut-
verk stjórnmálamannanna að leiða þjóðina út úr
þeim vanda — megi þeir gera það á eins farsælan
hátt og þeim tókst að stækka ísland á áttunda ára-
tugnum.”
Hér lýkur grein Sjávarfrétta og skal rækilega tek-
ið undir þá ósk, sem borin er fram i greinarlokin.
Þ.Þ.
Erlent yfirlit
Þá lýkur 2500 ára langri keisarastjóm
Bani-Sadr aö halda ræ&u.
NÆSTA FÖSTUDAG munu
um tuttugu milljónir iranskra
kjósenda velja rflúnu forseta i
fyrsta sinn. Þegar hann sezt i
forsetastólinn, ver&ur endan-
lega lokiö keisarastjórn i Iran,
en 2500 ára afmælis hennar var
nýlega minnzt i Iran me& óhóf-
legra og ibur&armeira hátí&a-
haldi en sennilega er dæmi um
fyrr og siöar. Ef til vill hefur
þaö óhóf or&iö Iranskeisara
meira til falls ennokkur einn at-
buröur annar. Irönskum al-
menningi fannst aö vonum, a&
þar væri illa variö oliugró&an-
um og notuöu andstæöingar
keisarans sér það óspart.
Forsetakjöriö fer fram sam-
kvæmt hinni nýju stjórnarskrá,
sem hefur veriö sett aö ráöi
Khomeinis og nýlega var staö-
fest meö þjóöaratkvæða-
greiöslu. Samkvæmt henni fær
Iran bæði þjóökjörinnforseta og
þjóðkjöriö þing. En valdi forset-
ans og þingsins eru takmörk
sett.
Æöstur og valdamestur allra
manna veröur trúarleiötoginn
eöa verndari islömsku bylting-
arinnar, einsog þaö mun oröað I
stjórnarskránni. Hann veröur
útnefndur af klerkastéttinni.
Hann tilnefnir yfirmenn hersins
og hann einn getur lýst yfir
styrjöld. Hann getur beitt neit-
unarvaldi, ef honum falla ekki
geröir forsetans og þingsins.
Þetta embætti hefur Khomeini
ætlað sér og raunar hefur hann
þetta vald nú þegar.
Meöan Khomeini lifir er því
ekki ástæöa til aö reikna meö
miklum breytingum á stjórnar-
farinu, þótt forseti veröi kosinn
og þing komist á laggirnar.
Þetta geturþófariö nokkuö eftir
þvi, hvernig sambúð forsetans
og Khomeinis veröur háttaö.
SAMKVÆMT frásögnum
Khomeinis og ráðunauta hans
hafa Bandarikjamenn ekki get-
aölátið þaö vera aö skipta sér af
forsetakosningunum. A& sjálf-
sögöu eru þau afskipti til ills.
Afskipti þeirra eða nánara til-
tekið CIA eru sögö þau, aö CIA
hefurfengiö fjölda manna til aö
bjóöasigf ram viö forsetakjöriö.
Frambjóöendurmunuekki vera
færri en 124. Þetta hefur CIA
gert til að dreifa atkvæöunum
og villa um fyrir kjósendum.
En Khomeini og félagar hans
hafa látiö koma krók á móti
bragði. Ekki nema 10 af fram-
bjóðendunum munu fá aögang
aö hljóövarpi eöa sjónvarpi til
aö kynna sig og stefnu sina.
Þessir ti'u, sem veröa valdir af
Khomeini eöa aöstoöarmönnum
hans, veröa hinir raunverulegu
frambjóöendur.
Hin forsetaefnin, sem veröa
útilokuö frá hljóövarpi og sjón-
varpi, fá aö visu aö kynna sig á
annan hátt, en geta þeirra til
þess er svo takmörkuð, aö þeir,
Khomeini veröur áfram valdamestur.
sem geta kynnt sig i áöurnefnd-
um fjölmiðlum, hafa svo miklu
betri aðstöðu,að naumast munu
aörir koma til greina hjá kjós-
endum en þeir. Meðal annars
mun litiö svo á, aö aðrir njóti
ekki velþóknunar Khomeinis.
Þó munu þeir útskúfuðu, ef
þannig mætti oröa þaö, setja
sinn svip á kosningabaráttuna.
Viða i borgum hafa þeir skreytt
stóra húsveggi með myndum af
sér og vigoröum um markmiö
sin. Þar kennir mjög ólikra
grasa. 1 mörgum tilfellum virö-
istumaöræöa menn,sem erfitt
er aö taka alvarlega. Einn telur
sig vera sérstaklega vel undir
forsetaembættiö búinn, þvi aö
eiginkona hans hafi misþyrmt
honum i 10 ár, og hann hlotið
mikilsverða andlega og likam-
lega reynslu á þann hátt.
Khomeini hefur mælt svo fyr-
ir, aö trúarleiötogar gæfu ekki
kost á sér viö forsetakjöriö, þtítt
þaö sé ekki bannaö i stjórnar-
skránni. Hann telur, að trúar-
leiðtogarnir eigi aö láta þaö af-
skiptalaust, þvi aö völd þeirra
séu tryggö á annan hátt. Hann
hefur ekki látiö i ljós stuöning
viö neitt forsetaefnanna.
Hins vegar hefur talsmaður
hans látiö orö liggja að þvi, aö
kosningin kunni að veröa endur-
tekin, ef úrslit verði óglögg.
Þess vegna hafi veriö prentaöir
40 milljónir atkvæöaseölar, þótt
ekki sé þörf fyrir fleiri en 20
milljónir vegna kosninganna,
sem fara fram á föstudaginn.
AF ÞEIM tiu, sem geta kynnt
sig i hljóövarpi og sjónvarpi,
virðist athyglin einkum beinast
aö tveimur og þeir þykja einna
Uklegastir. Þessir eru Abol-
hasson Bani-Sadr efnahags-
málaráðherra og utanrikisráð-
herra um skeið, og Jalaleddin
Farsi, sem er frambjóöandi is-
lamska lýðveldisflokksins, en
hann hefur átt mikið fylgi hjá
klerkastéttinni.
Báðir hafa þeir Bani-Sadr og
Farsi látið mikiö á sér bera i
kosningabaráttunni, en
Bani-Sadr þó meira. Frétta-
skýrendur segja, aö hann heyi
hana i frönskum stil, en hann
hefur dvalizt lengi I Frakklandi.
Bani-Sadr nýtur þess, að hann
er miklu meira þekktur. Styrk-
ur Farsi er hins vegar sá, að
flokkur hans hefur fylgi sitt hjá
klerkastéttinni, sem getur ráöiö
miklu, ef hún beitir sér. Hins
vegar má hann heita óþekktur.
Hann er rithöfundur að starfi og
hefur einkum skrifað trúfræöi-
leg rit. Fylgismenn hans segja,
aö hann hafi lengi beitt sér gegn
keisarastjórninni.
Aörir frambjóöendur, sem
geta komiö til greina, eru Sadeq
‘ Ghotbzadeh utanrikisráðherra
og Ahmad Madani, fyrrum
flotamálaráöherra. Liklegra er
þó taliö, aö annar hvor þeirra
veröi forsætisráðherra.
Kommúnistaflokkurinn og
Tudeh-flokkurinn, sem einnig er
róttækur, bjóöa ekki fram, en
starfsemi þeirra hefur verið
leyfð.
Þ.Þ.
Iranir kjósa forseta
á föstudaginn kemur