Fréttablaðið - 20.05.2007, Síða 16

Í
kvikmyndahúsum er nú
verið að sýna kvikmyndina
Zodiac en hún fjallar um
samnefndan raðmorðingja
sem gekk laus í Kaliforníu
rétt fyrir lok sjöunda ára-
tugarins til ársins 1974. Zodiac-
morðinginn gengur enn laus en
hefur ekki látið til skara skríða
í rúm þrjátíu ár. Einn maður var
handtekinn grunaður um ódæðis-
verkin en var sleppt vegna ónógra
sannana. Leikstjóri myndarinnar,
David Fincher, er þarna á kunnug-
legum slóðum því hann gerði einn-
ig Seten þar sem lögreglumenn-
irnir Mills og Sommerset eltasta
við raðmorðingja.
Samkvæmt tölum frá Bandaríkj-
unum er talið að árlega glími lög-
regluyfirvöld þar í landi við 35
raðmorðingja. Aðrir telja þá vera
mun fleiri og í bókinni Serial Kill-
er: Growing Menace eftir Joel
Harris er því haldið fram að yfir
fimm hundruð slíkir séu á ferli eða
bíði eftir að láta til skara skríða.
FBI vinnur eftir fyrirfram
ákveðinni skilgreiningu um
hvað raðmorðingi er. Raðmorð-
ingi verður að hafa drepið þrjá
á löngu tímabili og þurft að taka
sér hlé frá drápum sínum til að
slaka á og njóta verknaðar síns.
Þótt raðmorðingjar séu í flestra huga persónur á hvíta tjaldinu og illvirki
þeirra fjarri raunveruleikanum þá er talið að lögregluyfirvöld í Bandaríkj-
unum þurfi árlega að glíma við þrjátíu og fimm raðmorðingja. Freyr Gígja
Gunnarsson fetaði inn á hættulegar slóðir raunverulegra raðmorðingja og
reyndi að gera sér í hugarlund hvað gerir manneskju að slíkri grimmdar-
veru.
Þetta hlé getur staðið yfir í marga
daga, mánuði og jafnvel ár. Talið
er að þessi skilgreining sé annað
hvort kominn frá FBI-fulltrúanum
Robert Ressler eða Dr. Robert D.
Keppel en Ressler rannsakaði mál
Teds Bundy á sínum tíma og var
hann sá fyrsti sem fékk þessa skil-
greiningu.
Raðmorðingjar eru oftast
greindir sem geðsjúkir og sið-
blindir menn. Þeir koma frá heim-
ilum þar sem andlegt, líkamlegt
og eða kynferðislegt ofbeldi hefur
viðgengist og eru þjakaðir af lágri
þjóðfélagsstöðu eða fátækt.
Til eru bæði skipulagðir raðm-
orðingjar og óskipulagðir. Í fyrr-
nefnda hópnum eru þeir sem eru
mjög gáfaðir og hafa tiltölulega
háa greindarvísitölu og skipu-
leggja morðin langt fram í tím-
ann. Þeir gæta þess að drepa á
einum stað en losa sig við líkið á
öðrum og eru oft mjög vel að sér
í meinafræði sem auðveldar þeim
að hylja sporin. Raðmorðingjar
af þessari gerð eru oft vinamarg-
ir, eiga jafnvel maka og börn. Ná-
grannar þeirra lýsa þeim oft sem
vingjarnlegum persónum sem
þeir telja óhugsandi að geti unnið
nokkrum mein.
Í seinni hópnum eru hins vegar
yfirleitt mjög félagslega einangr-
aðir einstaklingar sem eiga fáa
vinum og eru á stöðugu flakki.
Yfirvöld eiga því oft mjög erfitt
með að hafa hendur í hári þeirra.
Þeir velja fórnarlömb sín ekki af
jafn mikilli nákvæmni og þeir í
hinum hópnum heldur gera oft
skyndiárásir í skjóli nætur. Raðm-
orðingjar af þessari gerð fram-
kvæma hins vegar oft viðurstyggi-
legar athafnir á fórnarlömbum
sínum sem þeir telja nauðsynleg-
ar til að fullkomna athöfn sína.
Talið er að hægt sé að skipta raðm-
orðingjum niður í fimm hópa eftir
skýringunum sem þeir gefa á
gjörðum sínum. Margir þeirra
eiga hins vegar heima í fleiri en
einum hópi. Flestir raðmorðingj-
anna fremja ódæðisverk sín til að
fullnægja þörf sinni fyrir valdi og
stjórnun. Raðmorðingjar í þess-
um hópi hafa yfirleitt verið mis-
notaðir í æsku og svala valdbeit-
ingarþörf sinni með því að svipta
aðra manneskju lífinu. Raðmorð-
ingjar í þessum hópi beita oftast
fórnalömb sín kynferðislegu of-
beldi, hvort sem það er fyrir eða
eftir dauða þeirra.
Þótt margir raðmorðingjar beri
það fyrir sig í rétti að rödd í höfði
þeirra hafi skipað þeim að gera
þetta reynist það sjaldnast raunin
og oftast er þetta tilraun þeirra til
Á slóðum raunverulegra