Tíminn - 01.05.1981, Blaðsíða 10

10
Föstudagur 1. mal 1981

Viðtöl við forystumenn i launþegasamtökiinum
Aðalheiöur Bjarnfreösdóttir
form. Sóknar
„Að mál
fatíaðra
verði tekin
sérstökum
tökum”
segir Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir
HEI — ,,Þaö sem mér er efst i
huga i sambandi viö 1. mai aö
þessu sinni er aö nú er ár fatlaðra
og aö fatlaöir taka nú fullan þátt I
hátiöahöldum dagsins”, sagöi
Aöalheiöur Bjarnfreösdóttir,
form. Sóknar.
,,Ef við meinum eitthvaö með
þvi að við viljum taka tillit til þess
að nú er ár fatlaðra og að fatlaðir
séu i okkar hópi, þá vona ég að við
finnum það i þeim kröfum sem nú
er verið að vinna að fyrir kjara-
samningana i haust, að við tökum
þessi mál alveg sérstökum tök-
um”, sagði Aðalheiður.
„Þar vil ég nefna þaö, að viö
gerum það að kröfum okkar, að
fatlaðir hljóti sömu lifeyrissjóðs-
réttindi og annað fólk og að það
verði ekki til lengur að fólk, sem
er fatlað inni á stofnunum, fái
einar 300 krónur á mánuði til allra
annarra þarfa en fæðis og hús-
næðis. Að viðsem sagt sýnum það
i verki, að við þolum ekki lengur
aö nokkurt fólk hér á landi sé eins
illa sett og margir fatlaðir eru
vissulega i dag”.
Aðalheiður minnti á, að
óneitanlega hefðu flestar félags-
legar framfarir sem orðið hafa
verkafólki til góða, náðst fram i
kjarasamningum. Til þess hafi
jafnveloftorðið að fórna af kaupi.
Viö mættum heldur ekki hika við
það nú að fórna einhverju af kröf-
um okkar til þess að gera þessar
kröfur um mannréttindi fyrir
fatlaða að veruleika fyrir þá.
„Konur
annist
sjálfar sin
samninga-
mál”
segir Bjarnfriður
Leósdóttir, Akranesi
HEl — ,,Ég segi þaö hiklaust, aö
konur ættu aö taka sig út úr hópn-
um i næstu kjarasamningum og
semja sjálfarum sin kjör”. sagöi
Bjarnfriöur Leósdóltir á Akra-
nesi m.a. i samtali um þá baráttu
sem framundan er. „Verkakonur
— sérstaklega þær sem hafa sér
stéttarfélög — ættu alis ekki aö
afhenda körlum sln samninga-
mál”.
„Herramennirnir” 14 og
kjör þeirra lægst laun-
uðu — kvennanna —
Siðustu kjarasamningar væru
vissulega viti til að varast. Það að
þessir 14 „herramenn” i
samninganefndinni skyldu skila
stærsta ófaglærða hópnum — sem
séu einmitt konurnar — lægstu
prósentunni ofan á lægstu taxt-
ana, eftir allt talið um að fyrst og
fremst ætti að verja lægstu laun-
in. „En það eru einmitt þau laun
sem aldrei virðist hægt að fá
hækkuð”, sagði Bjarnfriður.
Sem góðan árangur hjá konum
nefndi hún hinsvegar samninga
sem þær hefðu gert við Sjúkra-
húsið á Akranesi. „Þar náðum við
miklu betri samningum, en t.d.
Sókn gat náð fyrir sitt fólk. Og
það tel ég einfaldlega vera vegna
þess, að Sókn samdi i slagtogi við
aðalkjarasamningana. En við
sömdum-siöar og lögðum þá m.a.
á borðið þá samninga sem
Sjúkrahúsið hafði gert við Starfs-
mannafélag bæjarins. Við höfum
nú nálgast þá samninga veru-
lega”, sagði Bjarnfriður.
Nýja flokkakerfið eykur
launamun karla og
kvenna
Annaö sagði hún ljóst eftir sið-
ustu samninga, að hinir nýju
launaflokkar væru og yrðu notað-
irtil að auka aftur launabil karla
og kvenna. Konurnar séu undan-
tekningalaust i lægstu launa-
flokkunum, en karlarnir hinsveg-
ar bæði beint og með ýmsum
krókaleiðum settir i hærri launa-
flokka, auk þess að vera meira og
minna yfirborgaðir. „Konurnar
geti bara verið i bónus” sé við-
kvæöiö. Þetta hafi meira að segja
verið yfirlýst stefna Verka-
mannasambandsins, að taxta-
Bjarnfriöur Leósdóttir á
Akranesi
kaup þeirra er hafi hluta af kaupi
sinu i gegn um ákvæðisvinnu,
skuli ekki færa til i taxtaröðun-
inni.
Sömu réttindi og BSRB
og fulla visitölu
Varðandi næstu kjarasamninga
að öðru leyti, sagöist Bjarnfriður
telja að leggja eigi höfuðáherslu á
réttindamál verkafólks á borð við
rikisstarfsmenn. Að ná fram
rammasamningi um réttindamál
sem nálgast verulega réttindi
opinberra starfsmanna og berjast
svo fyrir þvi að halda visitölunni
óskertri.
Tölvuvætt manniif og
stytt starfsævi blasir við
„Þá tölvubyltingu sem alls
staðar blasir við held ég lika að
við verðum að fara að taka fast-
ari tökum. Ég hreinlega óttast að
allt stefni I þaö aö veriö sé að færa
mest allt lif manneskjunnar inn i
einhverja allsherjar tölvuút-
reikninga. Auk þess sem mér
sýnist margt benda til, aö þetta
eigi eftir aö stytta starfsævina
verulega. Þaö veröa geröar svo
miklar kröfur um afköst bæöi
hugar og handa — einbeitingar i
starfi — að bæöi veröur það miklu
lengri timi sem fólki verður hald-
ið frá starfi I upphafi starfsæv-
innar og siðan verður ellin lengd.
1 kjölfar þessarar tölvuvæðing-
ar vaknar siðan spurningin, verð-
ur fólki stórfækkað i kjölfar auk-
innar hagræöingar og afkasta,
eöa veröur vinnutiminn styttur?
óttast að verkalýðs-
hreyfingin ráði ekki við
þróunina
Það sem ég óttast mest, er aö
verkalýöshreyfingin hafi þetta
ekki lengur á valdi sinu”, sagði
Bjarnfríður. Þaö væru atvinnu-
rekendurnir einhliða sem gerðu
þessar breytingar með aðstoð er-
lendra og innlendra sérfræðinga,
sem reikna út hvernig hægt sé að
ná sem allra mestu út úr starfs-
fólkinu á sem stystum tima. Með
aukinni framleiðsni væri mikil
hætta á þvi, aö fólki sem orðið sé
miðaldra verði sagt upp störfum.
Og þótt fólkiö fengi eitthvað af
hagnaðinum i bónusgreiðslur,
yrði kerfið notað til að halda niður
taxtakaupinu, þannig að það nái
ekki þeim tekjum sem nútima
þjóðfélag krefjist.
„Ég óttast mjög, að verkalýðs-
hreyfingin ráði ekki við þessa
þróun”, sagði Bjarnfriöur.
Aö horfa lengra en fil líð-
andi dags
„Ég vil þó taka fram, að þrátt
fvrir að hér séu ýmsar blikur á
lofti, þá er alls enginn hræðslu-
tónn i mér eða öðrum sem ég hef
talað við, Ut af þeim verkefnum
sem við blasa”, sagði Hákon.
„Við höfum fyrr þurft að takast á
við stór verkefni. En menn verða
þá hinsvegar að sýna ábyrgðar-
tilfinningu og horfa lengra en til
líðandi dags, þegar verið er að
ráða þeim stórmálum sem við er
að fást, enn frekar en við höfum
gert til þessa.” Sagðist Hákon þvi
hvetja menn eindregið til að
ganga af fullri djörfung til verka
og með bjartsýni á komandi
daga. „Leggist menn á eitt við að
leysa þau verkefni sem leysa
þarf, þá er ég ekki i vafa að sigur
vinnst”, sagöi Hákon.
unnar né annarra þeirra er hefðu
löggiltar skoðanir i þessum efn-
um.
Hákon Hákonarson á Akureyri
Hákon Hákonarson,
Akureyri:
„Leggist
menn á eitt
er ekki vafi
að sigur
vinnst”
HEI— „Fyrst og siðast tel ég það
vera eitt mesta hagsmunaatriðið
og jafnréttismálið nú, að verð-
bólgan verði kveðin niður”, sagði
Ilákon Hákonarson, form.
Alþýðusambands Norðurlands,
spurður um hvaö hæst beri nú.
Aðspurður sagði hann ástæðu til
að reikna með þvi, aö aðgerðir
rikisstjórnarinnar hafi skilað
nokkrum jákvæðum árangri i
þeirri baráttu.
Aukin verðbólga yki at-
vinnuleysi aö miklum mun
— Nú hefur oft verið talað um
verðbólgu eða atvinnuleysi.
„Ég er ekki t ilbúinn til að kveða
upp dóm um það hvort hjöðnun
verðbólgu sé bein orsök fyrir at-
vinnuleysi. En ég sé hinsvegar
miklu frekar samhengi i þvi, að
haldi verðbólgan áfram — eða
fari að vaxa aftur — þá muni at-
vinnuleysi hér aukast að miklum
mun frá þvier verið hefur.Og það
óttast ég mun meira", sagði
Hákon.
Hitt sagði hann annað mál, að
ef sú staða ætti eftir að koma upp
isambandi við hjöðnun verðbólgu
og efnahagsaðgerðir þar að lút-
andi, að atvinnuleysi skapaðist —
staðbundið eða i einstökum at-
vinnugreinum — þá sé það alveg
ljóst að það sé hluti af ábyrgð
stjórnvalda að bregðast við sliku.
Varðandi helstu baráttumálin,
sagði Hákon raunar mörg stór-
mál hvíla á okkur Islendingum
þessa dagana. Það mætti m.a.
nefna, aö koma i veg fyrirþað, aö
annarsvegar vegna ytri vand-
ræða i efnahagsmálum og hins-
vegar aukinnar tæknivæðingar,
komi ekki til þess að hér verði
ekki nein verk aö vinna fyrir á-
kveðna hópa i þjóðfélaginu. Það
sé greinilega mjög brýnt mál.
Siðan mætti nefna mörg mál,
sem menn séu þegar byrjaðir á,
eftirlaunamál, málefni aldraðra,
lifeyrismál og málefni þroska-
heftra og fatlaðra. Allt séu þetta
málaflokkar sem verkalýðs-
hreyfingin eigi aö beita sér að á
komandi íárum.
„Leggja á
visitöluna
niður”
segir Hrafnkell A.
Jónsson, Eskifirði
HEI — „Hvað varðar kjaramálin,
þá finnst mér persónulega mest
áberandi hvað kaupmátturinn
hefur minnkað”, sagði Hrafnkell
A. Jónsson, form. verkalýðs-
félagsins á Eskifirði.
Telur Hrafnkell að sjaldan á s.l.
áratug hafi honum sjálfum t.d.
gengið erfiðlegar að láta launin
hrökkva fyrir nauðþurftum. Að
visu striddi þetta gegn þvi sem
hagspekingar ýmsir segðu og
niðurstaða kjararannsóknar-
nefndar væri vist allt önnur. „En
það held ég aftur á móti að stafi
m.a. af þvi, að blessuð visitölu-
fjölskyldan er búsett i Reykja-
vik”, sagði Hrafnkell.
— Þarf þá að f lytja visitölufjöl-
skylduna út á land?
Leggja á vísitöluna niöur
„Persónuleg skoðun min er sú,
að þaö eigi að leggja visitöluna
niður. Það er komin áratuga
reynsla á það, að hún hefur að
mjög óverulegu leyti gætt hags-
muna launþega, og er okkur jafn-
vel skaðlegri en sú verðtrygging
launa sem i henni felst. Að minsta
kosti er visitalan engin trygging
fyrir verndun lifskjara.
Ef visitalan yrði tekin úr sam-
bandi tel ég hinsvegar að menn
færu i staðinn aö tala um hluti
sem þeir ætluðu sér raunverulega
að standa við ”
Þá sagðist Hrafnkell telja það
alveg fráleitt — sem tiðkast hafi
um nokkurt skeið — að nota mis-
munandi mælingu á visitölu til að
Hrafnkell A. Jónsson á Eskifirði.
jafna kjör. Með þvi móti væri
stuðlað að þvi, að jafn háskalegur
hlutur og verðbólga, verði ýms-
um hagsmunamál. Verðbólgan
hafi auðvitaö lengi verið hags-
munamál þeirra er aðstöðu hafi
haft til að veltast með fjármuni
sem þeirhafa ekki átt. En eigi að
beita henni almennt til aö jafna
út h'fskjörin i landinu, þá fari það
að verða hagsmunamál alls þorra
fólks að viðhalda verðbólgunni.
Sli'kt væri auðvitað bæði stórskað-
legt fyrir efnahagskerfiö og hugs-
unarmátt fólksins.
Aðspurður sagöist Hrafnkell að
visu ekki eiga von á þvi að þessar
skoðanir hans nytu mikils
stuðnings innan verkalýösforyst-
Misbeiting verkfalls-
réttarins háskaleg
Er talið snerist að þeim vinnu-
deilum sem margir hafa staðið i
allt frá þvi er samningar voru
gerðir á s.l. hausti, sagði Hrafn-
kell: „Ég held að þaö sé alveg
stórháskalegt ef farið er að ganga
út frá þvi sem gefnu, að vinnu-
deilur skuli ævinlega leysa með
valdboði. A hinn bóginn er það
jafn slæmt ef verkalýðshreyfing-
in, eða einstakir hópar hennar,
taka nánast að leika sér að verk-
fallsréttinum sem ég tel að eigi að.
vera alger neyöarréttur.”
Hann sagði harða beitingu
verkfalla hafa verið verjandi á
fyrri hluta aldarinnar meðan hér
var um all verulega fátækt að
ræða, sem kannski mætti likja við
ástandið i Póllandi nú. En i þvi
þjóðfélagi sem við hefðum nú
byggt upp, þá sé það engum til
góðs að beita verkfallsréttinum á
þann hátt sem oft sé gert. Slik
misnotkun stefni beinlinis að þvi
að vinnulöggjöfin verði hert, t.d. i
þá veru er Gunnar Thoroddsen
hafieittsinn verið búinn að móta i
frumvarpsform.
Opnaöi augu margra
Hins vegar kom fram hjá
Hrafnkeli, að hann álitur verk-
föllin árið 1978, og efndir verka-
lýðsflokkanna á þvi, sem fólk var
þá að berjast fyrir, hafi opnað
augu margra fyrir þvi að fara sér
hægtog hugsa sinn gang, áður en
fólk léti teyma sig út i vanhugs-
aðar aðgerðir.
Jón Agnar Eggertsson,
Borgarnesi:
„Fólk sýni
stéttar-
félögunum
meiri
áhuga”
HEI — „Nokkur óvissa rikir i
kjaramálunum um þessar mund-
ir”, sagði Jón Agnar Eggertsson,
miðstjórnarmaður i ASt.
„Efnahagsaðgerðir stjórnvalda
hafa leitt til skerts kaupmáttar.
En á móti hefur veriö lofað
aðgeröum i skattamálum og
meiri visitöluhækkunum síðar á
árinu. Verkafólk þarf þvi að
halda vöku sinni og tryggja að
stjórnvöld standi við gefin loforð
um úrbætur. Jafnframl þarf að
knýja á um skýrari stefnu stjórn-
valda i efnahags- og atvinnumal-
um, þanig. Jafnframt þar að
knýja á um skýrari stefnu stjórn-
vaida i efnahags- og atvinnumál-
um, þannig, að varanlegur
árangur náist i stað sifelldra
skammtimalausna", ^sagði Jón.
Raunverulegt samráð
en ekki orðin tóm.
Hann tók fram, að allar
raunhæfar abgerðir til að draga
úr verðbólgu séu fagnaðarefni.
Sagðist hann leggja áherslu á gott
samstarf Verkalýðshreyfingar-
innar og stjórnvalda i þessum
málum og svo að samráð þessara
aðila verði ekki orðin tóm.
Varðandi þá kjarasamninga
sem nú er farið að vinna að sagði
Jón að leggja verði mikinn þunga
á að þeir taki tildi við lok samn-
ingstimabilsins hinn 1. okt. n.k,
en það dragist ekki mánuðum
saman eins og siðast varð.
I þeim samningum þurfi að
knýja á um mörg mál. „Ég held
þó að kröfuna um jafnrétti handa
fötluðu fólki hljóti að bera hæst nú
i ár”, sagði Jón. Verkalýöshreyf-
ingin þurfi að leggja aukna ,
áherslu á að treysta verði
lifsafkomu þeirra sem ekki geti
unniö fulla vinnu vegna fötlunar
og skapa fötluöu fólki betri