Tíminn - 19.01.1982, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 19. janúar 1982
■ Ronald Reagan
Reagan virðist
fljótur að læra
Ár liðið frá valdatöku hans
■ UM ÞESSAR mundir er liðið
ár si'ðan Ronald Reagan tók við
forsetaembættinu. Að vanda mun
verðamikið rættum það i banda-
riskum fjölmiðlum og raunar viö-
ar hvernig honum hafi til tekizt á
fyrsta ári sinu sem forseti. Af
þeirri reynslu, sem fengin er,
verða svo dregnar ályktanir um
framhaldið.
Vafalaust verða þessir domar
ekki einróma. Þeirfara vitanlega
talsvert eftir þvi, hver er pólitisk
afstaða manna til Reagans.
Demókratar munu láta iljós ýmis
vonbrigði, en republikanar munu
láta vel af störfum Reagans.
Vafalitið munu þó flestir vera
sammála um að Reagan hafi
heppnazt að þvi leyti, að hann
heldur enn vinsældum hjá þjóð-
inni.
Skoðanakannanir benda til, aö
hann myndi reynast sigurviss i
kosningum, ef kosið væri nii. Þá
hefur honum heppnazt að vinna
meginstefnu sinni nægilegt fylgi á
þinginu og hefur fáum forsetum
tekizt betur i þeim efnum en hon-
um.
Þá hefur Reagan yfirleitt feng-
ið sæmilega dóma erlendra
valdamanna, sem hafa rætt við
hann, og hann unnið sér aukið álit
þeirra.
Spurningin er hins vegar sii,
hvort annað ár hans i forseta-
stólnum m uni reynast honum eins
hagstætt að þessu leyti og fyrsta
árið. Þar virðast nú ýmsar blikur
á lofti, einkum varðandi efna-
hagsmálin sem geta orðið honum
erfið.
UTAN Bandarikjanna verður
vafalaust mest rætt um stefnu og
starf Reagans á sviði alþjóða-
mála.
Flestir bjuggust við miklum
breytingum á utanrikisstefnu
Bandarikjanna, þegar Reagan
settist i forsetastólinn. Málflutn-
ingur hans i kosningabaráttunni
hafði verið á þann veg.
Stjórn Reagans hljóp lika þann-
ig af stokkunum, að þetta virtist
ætla að rætast. Mikil áróöurssókn
var hafin gegn Sovétríkjunum.
Boðaöur var stóraukinn vig-
búnaður,sem skyldi tryggja yfir-
burði Bandarikjanna. Bandarikin
myndu ekki láta bandamenn sina
hafa áhrif á stefnu sina, heldur
yrðu þeir að vera fylgisamir
Bandarikjunum.
Óneitanlega var þetta verulega
breytt, þegar leið að áramótun-
um. Reagan hafði auðsjáanlega
lært mikið á þessu eina ári, sem
hann var búinn að vera i Hvita
húsinu. Þar blasti við önnur
heimsmynd en i Kaliforniu.
Horfið hafði verið frá þeirri
stefnu, að Bandarikin ykju vig-
búnað sinn áöur en þeir settust að
samningaborði um afvopnun.
Nokkru fyrir áramótin hófust i
Genf viðræður þeirra og Sovét-
rikjanna um takmörkun meðal-
drægra eldflauga i Evrópu. Þar
hafði Reagan gengið til móts við
bandamenn sina i Evrópu, en
friðarhreyfingarnar þar höfðu
haft mikil áhrif á afstöðu þeirra.
■ Mitterrand og Reagan
Mörg fleiri dæmi mætti nefna,
sem sýna að viðhorf Reagans og
samstarfsmanna hafa breytzt
verulega á árinu. Þeir hafa lært
af reynslunni og fengið betri yfir-
sýnum málin. Það hefur sýnt sig,
að Reagan erekkiósveigjanlegur
þverhaus, heldur tekur hann tillit
til aðstæðna og breytir sam-
kvæmt þvi. Það hefur því með
verulegum rétti verið sagt um
hann, að hann geti verið furðu-
fljótur að læra, þótt hann sé kom-
inn á áttræðisaldur.
Þess vegna er hægt aö gera sér
nokkrar vonir um, að á öðru
valdaári hans geti heimsmálin
þróazt á ýmsum sviðum til hins
betra. Hjá þeim, sem voru og eru
ósammála þeirri stefnu, sem
Reagan boðaði fyrir valdatöku
sina, rikir þvi heldur minni svart-
sýni nú en þegar hann kom til
valda.
t MALUM innanlands hefur
Reaganframfylgt kosningastefnu
sinni með miklu meiri einbeitni
og árangri en i utanrikismálum.
Enginn forseti hefur beitt sér fyr-
ir meiri breytingum i efnahags-
málum en Reagan siðan Franklin
D. Roosevelt var uppi, en lengra
nærsamanburðurinn á þeim ekki,
þvi að Reagan stefnir i öfuga átt
við Roosevelt. Reagan villþóekki
halda þvifram, að Roosevelthafi
haft rangt fyrir sér, enda kaus
hann Roosevelt i fjórum forseta-
kosningum. Kringumstæðurnar
séu hins vegar breyttar og draga
verði ályktanir af þvi.
Reagan hefur reynt að gera það
allt i senn að draga úr útgjöldum
til velferðarmála, lækka stórlega
skatta, og auka útgjöld til vig-
búnaðar. Jafnframt hefur hann
stefnt að þvi að rikisreksturinn
verði hallalaus. Með þessu hyggst
hann einnig ná þvi að draga úr
atvinnuleysinu, þar sem skatta-
lækkunin eigi að örva eftirspurn
og framboð.
Þingið reyndist honum furðu
eftirlátt i þessum efnum. Hann
getur þvi ekki kennt þvi um, að
það hafi brugðið fæti fyrir hann.
A þessu stigi verðurekki felldur
endanlegur dómur um þessar að-
gerðirhans. Reynslan til þessa er
honum ekki hagstæð. Atvinnu-
leysi heldur áfram að aukast.
Fyrirsjáanlegur er miklu meiri
halli á rikisrekstrinum en spáð
var. Margir leiðtogar republik-
ana telja óhjákvæmilegt að
hækka bæði skatta og draga úr
vigbúnaðarkostnaði. Mjög eríið-
lega gengur aö koma saman fjár-
lagafrumvarpinu fyrir næsta
fjárlagaár.
Hér mun mjög reyna á það,
hvort Reagan verði nögu fljótur
að læra.
Þórarirm Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
Víðtæk
verkföll í
Indlandi
■ Hundruðir verkamanna og
verkalýðsleiðtoga i Indlandi
hafa verið handtekin þar i
landi siðustu daga. Rikisstjórn
Gandhi tók þessa ákvörðun til
þess að koma i veg fyrir að
fyrirhugað verkfall verka-
fólksins, sem á að skella á i
dag, Þetta er allsherjar-
verkfall, sem hefur veriö boð-
að af 8 stærstu verkalýösfélög-
um landsins og eru þessi
verkalýðsfélög studd af
stjórnmálaflokkum, sem eru i
stjórnarandstöðu. Tilgangur
verkfallsinserm.a. sá að mót-
mæla þvi að rikisstjórnin skuli
geta haldið fólki föngnu lang-
timunum saman, án þess að
réttarhöld i málum þess fari
fram.
Fréttastofur herma að lög-
reglan i tveimur rikjum Suð-
ur-Indlands hafi handtekið yf-
ir 2000 manns, og hafi þeim
verið gefið aö sök að vera and-
þjóðfélagslegir.
I Bombay i gær, höfðu þegar
um 200.000 verkamenn i textil-
iðnaðinum hafið verkfallsað-
gerðir. Rikisstjórnin hefur
gert viðtækar ráðstafanir til
þess að hægt verði að halda
uppi almennri þjónustustarf-
semi.
Sums staðar i Indlandi, hef-
ur lögreglunni verið fyrir-
skipað að skjóta hvern þann
sem sjáist reyna að hindra
fólk i þvi að fara til vinnu sinn-
ar.
Bandarískur
sendiráds-
starfsmaður
myrturíParísl
■ Bandariskur hernaðar-
málaráðgjal'i bandariska
sendiráðsins i Paris var myrt-
ur i gær. Hann var skotinn til
bana fyrir utan heimili sitt i
Paris i gærmorgun, þegar
hann var aö leggja af stað til
vinnu sinnar.
Morðinginn, sem að öllum
likindum var einn að verki,
komst undan á hlaupum.
Fregnir frá Paris i gær,
hermdu að litið þekktur
libanskur hópur, Hinn vopnaði
byltingarhópur Libanon, hefði
lýst ábyrgð á hendur sér,
vegna morðsins. Hópur, sem
bar svipað nain, reyndi fyrir
tveimur mánuðum að ráða
annan háttsettan starfsmann
bandariska sendiráðsins i
Paris af dögum.
Franska lögreglan sagði i
gær að tilræði þessi væru mjög
keimlik.
öryggisvarsla um banda-
riska sendiráðið og starfs-
menn þess i Paris mun nú
verða aukin til muna og frönsk
yfirvöld hafa lolaö að gera allt
sem i þeirra valdi stendur til
þess að leysa morðmál þetta.
ÞrírJúgóslav-
ar myrtir
■ Þrir Júgóslavar af al-
bönskum uppruna voru myrtir
i V.-Þýskalandi i gær, og er
talið að þeir hafi verið myrtir
af stjórnmálalegum ástæðum.
Mennirnir þrir, en tveir þeirra
voru bræður, urðu fyrir skot-
árás byssumanna, þegar þeir
óku i gegn um þorp i grennd
við Stuttgart, sem er i Suður-
Þýskalandi. Arásarmennirnir
sluppu á brott og ástæður
morðanna eruenn ekki ljósar.
Það. er þó talið varpa nokkru
ljósi á mál þetta að lögreglan
hefur upplýst að mennirnir
þrir hafi stutt baráttuhreyf-
ingu sem berst íyrir sjálfstæði
landsvæðis sem er á landa-
mærum Júgóslaviu og Al-
baniu, en tilheyrir Júgóslaviu.
Júgóslavnesk yfirvöld höfðu
ásakað bræðurna um að vera
meðlimir i samtökum sem
væru andþjóöfélagsleg, og að
sögn vestur-þýsku lögreglunn-
ar, þá ásakaði einn hinna
myrtu, áður en hann lést af
sárum sinum á sjúkrahúsi i
gær, júgóslavnesku leyniþjón-
ustuna um að standa á bak við
morðin.
EGYPTALAND: Bæði Egyptarog Israelsmenn hafa lýst þvi yfir að
þeirséubjartsýnirá framhaldið, eftir viðræður þær sem fram fóru i |
gærmorgun, varöandi það að ísraelsmenn dragi sig burt af Sinai-
skaga og skili landsvæðum þeim sem þeir hafa verið á i hendur I
Egypta. Þetta var fyrsti hluti viðræðnanna og af hálfu Egypta tekur |
utanrikisráðherrann þátt i þeim og varnarmálaráðherra ísraels-
manna af hálfu Israelsmanna. Þeir sögðu að loknum fyrsta fundi að I
þeir gerðu ráð fyrir þvi að öll þau vandamál sem enn væru óleyst, |
væru leyst i kvöld.
PóLLAND: Haft var eftir forsætisráðherra Póllands i gær, að þaö I
tæki a.m.k. fimm ár að endurreisa efnahagslíf landsins. Forsætis-
ráðherrann sagði i viðtali við vestur-þýska blaðið Stern, að þetta
yrðu erfið ár. Hann var einnig sagður hafa fariö oröum um viöræöur |
á milli herstjórnarinnar i Póllandi og Lech Walesa, formanns Ein-
ingar, samtaka óháðu verkalýðsfélaganna. Hann sagði að Walesa I
missti auðveldlega samband við raunveruleikann og að erfitt væri
að fá skýr og vel uppbyggð svör frá honum, þegar meiriháttar |
vandamál væru rædd.
FILIPSEYJAR: Yfirvöld á Filipseyjum hafa staðfest þaö aö her-1
þotur eyjanna hafi ráðist á japanskt skip. Utanríkisráöherra eyj-
anna sagði i gær að flugvélunum hefði verið gefin fyrirmæli um aö
skjóta á skipið, eftir að það hafði fengiö itrekaðar abvaranir og
fyrirskipanir um að stöðva, en þau tilmæli hefðu öll verið virt aö
vettugi. Hann sagði að grunur heföi leikið á að skipið flytti vopn til |
hryðjuverkamanna.