Tíminn - 19.01.1982, Blaðsíða 10

10
Þriðjudagur 19. janúar 1982
S. 13630
S. 19514
BÍLATORG H.F.
BORGARTÚNI 24
Höfum bila á skuldá-
bréfum. Sjáum
einnig um sölu á
skuldabréfum. Hef
kaupanda af BMV
316, 318 eða 320
Einnig af nýlegum
Saab 99 G.L.
Uatsun Cherry árg. ’79 ekinn
35 þús. km. Framdrifinn,
eyðslugrannur. Verð kr.
75.000.-.
Plymouth Super Custon árg.
'73. Nýtt lakk, sportfelgur.
Verð kr. 75.000.-.
Plymouth Volare árg. '76
sjálfskiptur, 8 cyl. Allur ný-
gegnumtekinn. Fallegur
sportbill. Verð kr. 85.000.-
Skipti á dýrari.
Dodge Charger árg. ’70 ekinn
30 þús. á vélskiptingu. 8 cyl.
318. Toppbill. Verð kr.
55.000.- Skipti.
Bronco Sport árg. ’73. Sjálf-
skiptur, 8 cyl. með spili. Bill i
sérflokki. Verð kr. 125.000.-
Chevrolet Nova árg. '74 ek-
inn 72 þús. km. cil. sjálf-
skiptur m/vökvastýri. Verð
kr. 55.000.-.
Toyota Tersel árg. ’80 ekinn
20 þús. km. Skipti á dýrari.
Verð kr. 90.000.-.
Volvo 244 DL árg. '78 ekinn
56 þús. km. blár. Verð kr.
105.000.-. Skipti.
Internationai Traveler árg.
’67 ekinn 10 þús. á vél. cil.
dlesel. Verö kr. 120.000.-.
Skipti.
Opið kl. 9-19 alla daga
nema sunnudaga.
Símar: 13630 — 19514.
árnad heilla^HI
Sigurdur E. Ólason
hæstaréttarlögmaður 75 ára
■ Sigurður Ellert Ólason, hæsta-
réttarlögmaður, er 75 ára í dag.
Hann er fæddur 19. janúar 1907 i
bland með „vondu fólki” að
Stakkhamri i Hnappadalssýslu.
Pilturinn þótti snemma bráðger
til orðs og æðis og þvi stefndi leið
hans til bóknáms og lauk hann
stúdentsprófi frá Mennta-
skolanum i Reykjavik vorið 1928
og embættisprófi i lögum frá
Háskóla Islands árið 1933.
Sigurður er máður hlédrægur
og sérvitur. Hefur hann ómögu-
lega viljað af þvi vita aðsin væri
minnst á afmælisdögum og tekist
aö hindra það fyrir 5 árum og 15
árum. NU verður ekki lengur
undan vikist og fæ ég sjálfsagt
bágt fyrir þessi skrif.
Þegar ég hóf lögfræðistörf fyrir
rúmlega 15 árum stóð Sigurður á
sextugu. Leiöir okkar lágu fljót-
lega saman i réttarsalnum,
stundum þegar við vorum sam-
herjar,hann flutti málfyrir rikis-
sjóð, en ég fyrir borgarsjóð en
þessum opinberu aðilum er oft
stefntsaman eða sem gagnstæð-
ingar, þegar hann sótti eða varði
mál borgaranna, sem talið var að
hefðu haft órétt af stjórnsýslu
borgarinnar. Sigurður tók ást-
fóstri við mig, nýgræðinginn, og
lagði mérlifsreglurnar. Hann var
mér í senn vinur, kennari og ráð-
gjafi. Ég á þvi fóstra skuld að
gjalda. Litil afborgun er löngu
gjaldfallin og greiðist hér með
þessum linum, sem ætlað er að
heiðra þennan lærdómsmann og
höfðingja, sem nú situr i friðar-
stóli.
Vart verður tölu komið á allan
þann fjölda dómsmála, sem
Sigurður hefur farið með fyrir
rikissjóð, opinberar stofnanir og
einstaklinga. Hann hefur stundað
lögmannsstörf meðsóma og sann
i tæp 50 ár. Hann varð að lúta
lögum um hámarksaldur opin-
berra starfsmanna sjötugur og
hvarf þá úr þjónustu rikisins, en
rekur enn málflutningsskrifstofu
sina og sýnir ekki á sér fararsnið
úr hópi starfandi lögmanna:
Hann er næst elstur starfandi lög-
manna, en elstur er Ólafur
Þorgrimsson, hr.l., sem er 79
ára. Það er þó varla að marka
hann þvi að hann er afkomandi
Fjalla Eyvindar, eins og sumir
aðrir.
Sigurður var snemma bráðger
og raunar undrabarn. Það er sögð
af þvi saga, að þegar hann var 10
ára fékk hann að hlýöa á, þegar
séra Ami Þórarinsson var að
uppfræða væntanleg fermingar-
börn. Þar kom á staðinn Jón
biskup Helgason og kynnti sér
þekkingu fræðanna, sem reyndist
afleit. Þá var leiðdur fram
Sigurður Ólason, sem þuldi
kverið svo að segja orðrétt fyrir
biskupi.
I skóla gerðist Sigurður mikill
félagsmálamaður og áhuga-
maður um stjórnmál. Hann var,
ásamt bekkjarbræðrum sínum,
stofnandi Orators, félags laga-
nema og f fyrstu stjórn félagsins,
e.t.v. formaður, en þetta er ekki
ljóst, af fystu fundargerðarbók
félagsins. Þarer þó að finna fjör-
legarlýsingará fundum,þarsem
tókust oft á Sigurður og Gunnar
Thoroddsen m.a. um pólitik.
Sigurður stóð þá rétt vinstra
megin við miðju og fylgdi Fram-
sóknarflokknum að málum. Var
hann f fararbroddi ungra fram-
sóknarmanna á þessum ólgu-
árum flokksins.
Hann var formaður stúdenta-
ráðs Háskóla Islands 1932-33 og
formaður Stúdentafélags Reykja-
vikur 1938-39, en þá stóð það
gamla féiag á timamótum. Er
það ekki ofmælt að hann hafi
endurreist þetta gamla og merka
félag.
Siðar hneigðist Sigurður til
fylgis við Bændaflokkinn við
ldofning hans frá Framsóknar-
flokknum á sinum tima og veitti
hann m.a. skólabróður sinum
Gunnari Thoroddsen fylgi i al-
þingiskonsingunum 1942,
Þegar hann fór fyrst fram á Snæ-
fellsnesi, en Sigurður hafði sjálf-
ur verið frambjóðandi Bænda-
flokksins þar i kosningum 1937.
Þá var kosningabandalag Sjálf-
stæöisflokks og Bændaflokks sem
var nefnt Breiðfylkingin.
Að loknu lögfræðiprófi varð -
Sigurður fulltrúi hjá rikis-
féhirði, en þá var Þorsteinn
Briem, fjármálaráðherra. Siðan
var Sigurður settur fulltrúi i f jár-
málaráðuney tinu 1939 og
skipaður 1941. Frá þvi var hann
lögmaður og lögfræðiráðnautur
rikissjóðs, þar til hann lét af þvi
embætti fyrir 5 árum.
Hann hefur þó haldið áfram
málflutningi fyrir rikissjóð og
flutti m.a. nú fyrir áramótin hið
umfangsmikla mál um eignarrétt
að Landmannaafrétti. Hefur
hann unnið gifurlga mikið starf i
mörgum málum um eignarrétt
afrétta. 1 umræddu máli, hefur
hæstiréttur nú visað þremur
málum til löggjafans að þvi er
virðist. Sigurður hefur jafnframt
rekið eigin lögmannsstofu i
Reykjavik frá 1935, en hæsta-
réttarlögmaður varð hann 1941.
Eftir lok Bændaflokksins fór
hann „heim í heiðardalinn” og
hefur liklega fylgt Framsóknar-
flokknum að málum siðan. Hann
var tilnefndur af Frámsóknar-
fldiknum i landsnefnd lýðveldis-
kosninganna vorið 1944. Starf
nefndarinnar þótti með ein-
dæmum árangursrikt. Siðan mun
stjómmálaáhugi Sigurðar hafa
dofnað og hefi ég ekki heyrt hann
brjóta upp á stjórnmálavið-
ræðum. Mikið og náið samstarf
varð með þeim Eysteini Jónssyni
og gagnkvæmt traust.
Þótt það hafi verið hlutskipti
hans að flytja málstað hins opin-
bera oft gegn einstklingum, sem
hafa átt i vök að verjast, þá er
samúð hans með þeim, sem
minna mega sin rik og réttlætis-
kenndin brennandi. Þetta kemur
mjög fram í málflutningi hans
fyrir einstaklinginn og eru miklir
kostir góðs lögmanns.
Sigurður er mikill áhugamaður
og fræðimaður um sögu lands og
þjóðar og hefur ritað margt um
slik efni. Þekktar eru greinar
hans í jólablaði Tfmans um árabil
um þessi efni. Eftir hann er bókin
Yfir alda haf, sem kom út 1964 og
i handriti tilbúnu til prentunar er
bókin Hnigin öld.
Af greinum hans nefni ég sér-
staklega grein um Bólu Hjálmar
er birtist fyrir nokkrum árum i
jólablaði Timans. Sigurður tók
sérþaðfyrirhendurað sýna fram
á sakleysi Bólu Hjálmars af
áburði um sauðaþjófnað. Honum
var þetta slikt hjartans mál, að
hann lét mig lofa þvi að taka mál
þetta upp, ef hann kæmi þvi ekki
sjálfur i' verk.
Af einhverjum ástæðum hefur
Sigurður ekki ritað um lögfræði,
þótt þekking og ritleikni sé ærin,
en trúlega er það af sérvisku.
Mö-g dómsskjöl frá Sigurði eru
þó ágætustu lögfræðigreinar.
Hann reifar oft málin frá
mörgum hliðum og á að haf a sagt
eitt sinn, þegar hann hafði sett
fram nokkuð margar máls-
ástæður: , ,Það er aldrei að vita á
hvaða flugu dómarinn stekkur.”
Still Sigurðar i málflutningi er
þung undiralda.Hann ávitaðimig
eitt sinn fyrir það að vera of
sigurviss í málflutningi og
þjarma að gagnaðila. Ef maður
hefur sterka stöðu á að beita
hógværð, sagði Sigurður, þvi' að
sigurvissan hefur öfug áhrif á
dómarann.
Skemmtilegt er að fara með
Sigurði- i málaferli út á land.
Hann erslikur hafsjóraf fróðleik,
að ómerkar þúfur i afdalaleið
verða manni minnisstæðar. Það
er t.d. minnisstætt, að aka með
Sigurði austur fyrir fjall, þegar
hann ekur eftir miðjum vegi á
hvita strikinu, að troða i pipuna
með höndunum, sem jafnframt
halda um stýrið, hann er að segja
gamlarsögur,enum leið aðskoöa
hól, sem ekið hefur veriö fram-
hjá, en mjólkurbilarnir á Selfossi
þjóta framhjá á leið i bæinn. Þá
reynir mikið á meðreiðarsvein-
inn. Sigurður er þjóðsaga i lif-
anda lifi og eru sögur af honum
legió, merkilegar og skemmti-
legar, en hann er gamansamur
maður.
Hann er mjög músikalskur og
leikur bæði á fiðlu og saxófón af
hjartans lyst og mikilli list.
Arið 1939 var hann í Kaup-
mannahöfn og fór að leiði Jónasar
Hallgrimssonar. 1 viðræðum við
kirkjugarðsvörðinn kom fram, að
grafhelgi þess, sem þar hvildi
efstur var nýlega útrunninn.
Sigurður gerði strax legkaup,
þegar Sveinn Björnsson, þá
sendiherra, vildi ekki sinna mál-
inu. Hann framseldi rikinu siöar
réttinn að leiðinu á nafnverði og
stofnaðist þannig réttur til þess
að grafa upp beinin. 1 ævisögu
Gunnars Ólafssonar segir, að
Sigurður muni ekki hafa tapað á
þessum viðskiptum en þetta er
rógur, sem stafaði af þvi, að
Gunnar hafði farið halloka fyrir
Sigurði i málaferlum.
Árin 1961—62 sat Sigurður i
nefnd til þess að vinna að endur-
heimt íslenskra handrita úr er-
lendum söfnum. Hann var
sæmdur riddarakrossi i'densku
fálkaorðunnar 1945fyrir störf sin
vegna lýðveldiskosninganna.
Margt fleira má hér rekja um
hinn aldna heiðursmann, sem enn
er ungur í anda og sprækur sem
lamb i haga en mál er að linni.
Það verður gert við siðara tilefni,
ef guð leyfir.
Jón E. Ragnarsson.
menningarmál
Áhugaverðar
bamabækur
Sigurður Gunnarsson:
Ævintýrin allt um kring. Isafold
1978.
Ævintýraheimar. ísafold 1981.
■ Kunn er frásögn Stephans G.
Stephanssonar, hvar hann grát-
inn leyndist i laugu, þegar jafn-
aldrar hans riðu hjá garði á leið i
skóla, en hann sat eftir heima
sökum fátæktar. Gamalt fólk
minnist einnig þeirra timamóta,
þegar fræðsluskylda var i lög
leidd árið 1907, og þegar fyrstu
myndskreyttar útgáfur náms-
bóka, t.d. LandafræðiKarls Finn-
bogasonar og Náttúrufræði
Bjarna Sæmundssonar komu
fram á sjónarsviðið. Þeir sem
muna, er þeir fengu þær fyrst i
hendur og litu myndir þeirra,
gleyma ógjarna slikri opinberun.
Þeim gáfust sýnir um rýmri heim
og fundu þrá til að „vita meira i
dag en i'gær”. Siðar fjölgaði bók-
um með sterkari einkennum
sagðrar sögu, skemmtilegum til
lestrar og fræðandi, litrikum og
ýtarlegum um smærri atriði, en
kannske ekki ávallt jafn raunhæf-
um. Má sem dæmi nefna Dýra-
fræði Jónasar Jónssonar I .-III. og
Islandssögu hans I. hefti. Þær
hentuðu vel þeim börnum, sem
nutu li'tillar kennslu, en þyrsti eft-
iralmennum fróðleik i lifandi frá-
sögn.
Núeröldönnur. Löng skólaseta
ár hvert og mikill fjöldi náms-
bóka og hjálpargagna, sem oft
virðast meira en fullnægja eðli-
lega vaknaðri þrá ungra
nemenda eftir þekldngu. Þó er