Tíminn - 29.01.1982, Blaðsíða 10

Föstudagur 29. janúar 1982
10_________________________________
efnahagsráðstafanirnar
Adgerðir rlkisstjórraarinnar
í ef nahagsmálum
NÆG ATVINNA
HÖFD AD UEHMRUÓSI
vid mörkun efnahagsstefnunnar
■ Ríkisst jórnin
■ Horfur um ytri skilyrði
þjóðarbúsins og aflaverðmæti
hafa breyst til hins verra frá þvi
er þjóðhagsáætlun fyrir árið 1982
var lögð fram á Alþingi i október
1981.
Útlit er fyrir, að áfram haldi
erfiðleikar i efnahagslifi við-
skiptalanda okkar. Þetta ástand
heldur niðri verði og dregur úr
sölu á ýmsum framleiðsluvörum
Islendinga. Þegar hefur gætt
sölutregðu á áli og kisiljámi og
blikur eru á lofti um verðlag og
söluhorfur áeinum mikilvægasta
markaöi lslendinga, Bandarikja-
markaði.
Þá hefur og oröið brestur i' ein-
um mikilvægasta fiskstofni
landsmanna, loðnustofninum. A
siðastliðnu hausti var þvi spáð að
unnt yrði að veiða i ár svipaö
magn og veitt var á siðasta ári.
Útflutningsverðmæti loðnuafurða
var I fyrra um 420 millj. kr., eða
tæp 8% af verðmæti útfluttra
sjávarafurða. Arið áður var þetta
hlutfall um 13%. Nú er talið, að
ekki verði unnt að veiða nema
hluta þess magns, sem gert var
ráð fyrir.
t október s.l. var talið, að Ut-
flutningur á árinu 1982 myndi
vaxa um 3-4%. Nú eru hins vegar
likur á, að útflutningstekjur
tslendinga vaxi ekki i ár. Þjóðar-
tekjur tslendinga og þjóðarfram-
leiðsla munu þvi standa i stað eða
jafnvel dragast saman á þessu
ári, en það hefur ekki gerst siðan
árið 1975.
Vegna þessarar versnandi
stöðu i þjóðarbúskapnum og til
þess að koma i veg fyrir vaxandi
verðbólgu og viðskiptahalla, ber
til þess brýna nauðsyn, að gerðar
verði sérstakar ráðstafanir i
efnahagsmálum.
Markmiö í efna-
hagsmálum
Höfuðmarkmið rikisstjórnar-
innar i efnahagsmálum verða hin
sömu og sett voru fram i efna-
hagsáætlun frá31.desember 1980.
Þessi markmið eru:
öflugt atvinnulif og næg at-
vinna fyrir alla landsmenn.
Hjöðnun verðbólgu. Trygging
kaupmáttar.
A liðnu ári tókst að ná þessum
markmiðum.
Langvarandi samdráttur i
efnahagslifi viða um heim gerir
tslendingum erfiöara að halda
uppi nægri atvinnu. Þetta tókst þó
á nýliðnu ári og rikisstjórnin mun
áfram hafa það að leiðarljósi við
mörkun efnahagsstefnunnar, að
tryggð verði næg atvinna fyrir
alla landsmenn. Rikisstjórnin
mun miða aðrar aðgerðir sinar i
efnahagsmálum við það, að þessu
höfuðmarkmiði verði náð.
Vegna ytri aðstæðna verður
torsóttara i ár en i fyrra að ná
stórum áfanga i hjöðnun verð-
bólgu. Asiðasta ári lækkaði verð-
bólgan einsog að var stefnt úr um
60% sem hún hafði verið i undan-
farin tvö ár, niður i um 40%.
Rikisstjórnin hefur nú að nýju
sett sér markmið i efnahagsmál-
um, sem hún telur raunhæf við
núverandi aðstæður i þjóðarbú-
inu. Stefnt verður að þvi, að verð-
bólgan frá upphafi til loka ársins
1982 verði ekki meiri en um 35%
og að hraði verðbólgunnar verði
kominn niður i um 30% á siðari
hluta ársins.
A liönu ári tókst með hjaðnandi
verðbólgu að verja kaupmátt ráð-
stöfunartekna almennings, en án
sérstakra aðgerða i upphafi árs-
ins hefði kaupmátturinn rýrnað.
Rikisstjórnin mun einnig á þessu
ári leggja áherslu á að verja
kaupmátt eins og kostur er.
Nýtt vid-
miöunarkerfi
Rikisstjórnin mun nú þegar
stofna til viðræðna við samtök
launafólks og aðra hagsmuna-
aðila atvinnulifsins um við-
miðunarkerfi, sem gæti komið i
stað núverandi visitölukerfis og
tryggt kaupmátt og jöfnun lifs-
kjara en væri laust við höfuð-
ókosti þess kerfis, sem nú gildir.
M.a. verði reynt aö finna leið til
þess, að ráðstafanir til að jafna
orkukostnað landsmanna valdi
ekki aukinni verðbólgu.
Þá mun rikisstjórnin hefja við-
ræður við aöila að verð-
myndunarkerfi sjávarútvegs og
landbúnaðar um breytingar á
■ Frá Alþingi
skipan þeirra mála, sem stuðlað
gætu að hjöðnun verðbólgu, en
tryggt um leið afkomu i greinum
þessum.
Atvinnumál
Það er forsenda frekari
árangurs i' efnahagsmálum og
grundvöllur vaxandi þjóðartekna
á næstuárum, að atvinnuvegirnir
búi við traustan grundvöll. Rikis-
stjórnin mun kappkosta að bæta
og jafna starfsskilyrði atvinnu-
veganna og um leið stuðla að hag-
kvæmari fjárfestingu i atvinnu-
tækjum en verið hefur.
t þessu skyni hefur verið
ákveöið að lækka launaskatt i
iðnaði og fiskvinnslu úr 3,5% i
2ý5% og stimpilgjöld af afurða-
lánum úr 1% i 0,3%. Jafnframt
verður heimild til álagningar að-
stöðugjalds samræmd.
Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir aðgerðum til styrktar ein-
stökum iðngreinum, sem eiga i
vök að verjast vegna innflutnings
á vörum, sem eru seldar á óeðli-
lega lágu verði vegna opinberra
styrktaraðgerða i framleiðslu-
landinu.
Á næstu mánuðum verður gerð
sérstök úttekt á iðnaði og fisk-
vinnslu með hagræðingu, aukna
framleiðni og betri nýtingu fjár-
muna fyrir augum. Sérstaklega
verður endurskoðuð tollheimta af
tækjum tíl atvinnureksturs til
þess að bæta möguleika á fram-
leiðniaukningu i þessum grein-
um.
Með tilliti til þess, að ekki
verður hjá þvf komist, að loðnu-
flotinn fái i auknum mæli heimild
til þorskveiða, verða settar
strangari reglur til að kom a i veg
fyrir frekari stækkun fiskveiði-
flotans, án þess þó að stöðva
nauðsynlega endurnýjun. í þessu
sambandi verður úreldingar-
sjóður fiskiskipa efldur.
Peningamál
Með sérstökum aðgerðum i
peningamálum mun rikisstjórnin
reyna að tryggja, að þessi þáttur
efnahagslifsins stuðli að auknu
jafnvægi og hjöðnun verðbólgu.
Aætlanagerð um peningamál
verði notuð i þvi skyni, að þróun
helstu peningastærða miðist við
þann ramma, sem efnahags-
stefna og markmið rikisstjórnar-
innar myndar.
Aðhald i peningamálum verði
aukið með ýmsum ráðstöfunum
og látið ná til allra þátta, sem
áhrif hafa á þróun útlána og
peningamagns. Meðal annars
verði sveigjanlegri bindiskyldu
beitt i þessu skyni. Lagt verði að
innlánsstofnunum að gæta ýtr-
asta aðhalds í útlánum, þannig að
þau verði i' samræmi við efna-
hagsstefnuna.
Unnið verður að þvi að draga úr
fjármagnskostnaði, m.a. með
lækkun vaxta í samræmi við
hjöðnun verðbólgu.
Ríkisstjórnin mun beita sér
fyrir nýrri lagasetningu um með-
ferð hagnaðar Seðlabanka Is-
lands.
Erlendar
lántökur
Ráðstafanir verði gerðar til
þess að draga úr erlendum lán-
tökum. 1 þvi skyni verður leitað
samkomulags við viðskiptabank-
ana um aukna þátttöku innlendra
lánastofnana i fjármögnun fram-
kvæmda.
Stefnt verður að þvi að auka
innlendan sparnað til þess að
draga úr þörf á erlendum lánum.
Ýmsir möguleikar verða
kannaðir f þessu sambandi, þar á
meðal að nota skattalög i auknum
mæli til þess að örva sparnað.
Verðlagsmál
t verðlagsmálum verður við
það miðaðað draga úr opinberum
afskiptum af verðmyndun og
auka svei gjanl ei ka i verð-
myndunarkerfinu, samkvæmt
frumvarpi, sem lagt verður fram
á Alþingi á næstu dögum. Tekið
verður upp nýtt fyrirkomulag,
sem miðar að þvi að verðgæsla
komi i vaxandi mæli i stað beinna
verðlagsákvæða. Stuðlað verði að
hagkvæmari innkaupum til
landsins.
Sveitarstjórnir fái heimild til
þess aðbreyta gjaldskrám fyrir-
tækja sinna sem nemur hækkun
byggingarvisitölu, án sérstaks
leyfis frá rikisvaldinu.
Dregið úr
hækkun
verðlags
Rikisstjórnin mun á næstu
mánuðum draga úr hækkun
framfærslukostnaðar með lækk-
un tolla og auknum niður-
greiðslum á búvöru.
Þessar aðgerðir eiga að draga
úr ársfjórðungshækkunum verð-
lags á fyrri hluta ársins um 6%.
Kostnaður við þetta, ásamt
lækkun launaskatts og stimpil-
gjalda, mun verða nálægt 400
millj. kr. Fjár verður aflað með
eftirfarandi hætti:
Sparnaður
í rlkisrekstri
Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir niðurskurði á rikisútgjöld-
um og fyrir sparnaði i rekstri
rikisins og stofnana þess. Dregið
verður úr útgjöldum rikisins um
120 millj. kr. í ár.
Önnur fjáröflun
Það fé,sem ætlað vará fjárlög-
um til niðurgreiðslna og til þess
að mæta óvissum útgjöldum i
launa- og kjaramálum, verður
notað i þessu skyni.
Lagður verði skattur á banka
og sparisjóði.
Lagt verði á sérstakt tollaf-
greiðslugjald við tollmeðferð
vöru, samkvæmt nánari reglum,
sem kynntar verða á næstunni.
Greiðslufrestur á aðflutnings-
gjöldum, svonefnd tollkrit,
verður tekin upp i áföngum frá
næstu áramótum að telja en þvi
fyrirkomulagi er ætlað að stuðla
að hagkvæmari innkaupum og al-
mennri hagræðingu i inn-
flutni ngsverslun. Jafnframt
verða gerðar ráðstafanir til þess
aðþessi breyting komiekki niður
á islenskum iðnaði.
Lán til
húsbyggjenda
Rikisstjórnin mun taka til sér-
stakrar athugunar vanda þeirra,
sem i fyrsta sinn kaupa eða
byggja eigið ibúðarhúsnæði. Lán
Húsnæðisstofnunar til húsbyggj-
enda sem byggja i fyrsta sinn,
verða hækkuð og teknar verða
upp viðræður við banka og spari-
sjóði um lengingu lána húsbyggj-
enda og ibúðakaupenda með
skuldbreytingu svipaðri þeirri,
sem framkvæmd var á siöasta
ári.