Tíminn - 05.02.1982, Blaðsíða 7

Föstudagur 5. febrúar 1982.
erlent yfirlit
■ RÚMLEGA 100 dagar eru liön-
ir siöan aö minnihlutastjórn
norska íhaldsflokksins kom til
valda undir fQrustu Káre Willoch.
Þaö veröur ekki sagt, aö stjórnin
hafi veriö athafnasöm á þessum
tima og breytt miklu frá valda-
timum ríkisstjórnar Verka-
mannaflokksins. Enn er þvi of
snemmt að fara aö likja henni við
rikisstjórnir þeirra Thatchers og
Reagans.
Einna mest tíðindi hafa þau
þótt, aö Willoch forsætisráðherra
hefur gefið i skyn, aö ekki veröi
hægt aö efna til fulls loforð þau
um skattalækkanir, sem ftokkur-
inn gaf fyrir þingkosningarnar i
september siðastliðnum. Þær aö-
stæöur veröi ekki fyrir hendi, sem
þá var reiknað meö.
Willoch forsætisráöherra bygg-
ir þetta á þvi að nýir útreikning-
ar, sem hafa veriö geröir varö-
H Káre Willoch
Lækkar Willoch
ekki skattana?
N
Erfiðir kjarasamningar framundan
andi tekjur rikisins af oli'uvinnslu
úr hafsbotni, hafi leitt í ljós, að
þessar tekjur veröi um 70 mill-
jörðum norskra króna lægri á ár-
unum 1972-1975 en reiknaö var
með á siöastliðnu sumri. Þetta
muni óhjákvæmilega draga Ur
möguleikum til skattalækkunar.
Af hálfu ýmissa flokksbræöra
Willochs hefur þessari yfirlýsingu
hans veriö tekiö fálega og þeir
krafizt þess, aö reynt veröi aö
standa viö skattalækkunarlof-
orðin, þótt þaö kosti aukinn niöur-
skurö á útgjöldum rikisins til
framkvæmda og félagslegrar
þjónustu.
Willoch mun hins vegar ófús til
aö ganga langt i slikum niður-
skuröi, enda gerir hann sér ljóst.
aö þaö gæti leitt til verulegs at-
vinnuleysis. Svipuö er afstaða
stuöningsflokka rikisstjórnarinn-
ar, þ.e. Kristilega flokksins og
Miðflokksins. Þeir hafa tekið vel
þeirri yfirlýsingu forsætis-
ráöherrans að varlega veröi að
fara i skattalækkanir.
Fylgismenn Verkamanna-
flokksinshafa hins vegar nokkurt
gaman af þessu, en láta þaö þó
hóflega i' ljós.
WILLOCH biöa fleiri erfiöleik-
ar en minnkandi rikistekjur af
oliuvinnslunni. Framundan eru
kjarasamningar, sem taldir eru
liklegir til aö verða hinir erfiöustu
um langt skeiö.
Nýlega hefur Norges Bank birt
spá þess efnis að samkeppnis-
staöa norska iönaöarins sé likleg
til aö versna um 3% á þessu ári.
Spá þessa byggir bankinn á þvi,
að eigi óbreytt samkeppnisstaöa
aö haldast, megi laun dcki hækka
meira en 7.5-8% á árinu. Sér-
fræðingar bankans telja hins veg-
ar óliklegt, aö launafólk muni
sætta sig viö svo litla launahækk-
un.
Verölag hækkaöi um 13.6% i
Noregi á sibastl. ári samkvæmt
framfærsluvisitölu, enda þótt
veröstöövun væri i gildi siöustu
fimm mánuöi ársins. Rikisstjórn
Verkamannaflokksins haföi
reiknaö meö þvi aö verölag
myndi hækka um 10.5% á ári. Nú-
verandi stjórn hefur ekki birt
neinar spár um þetta, en talið lik-
legt, aö hún vilji kóma hækkun
veráagsins niður fyrir 10%.
Til þess virðast þó tak-
markaöar li'kur.
Kaupkröfur þær, sem verka-
lýöshreyfingin hefur gert, eru til
jafnaðar frá 15-20%. Willoch for-
sætisráðherra hefur nýlega sagt,
að kaupiö megi ekki hækka meira
en 6-7%. Norges Bank telur eins
og áöur segir aö þaö megi hækka
7.5-8%. Hér ber þvi æöi mikið á
milli. óliklegt er ekki að kaup-
hækkun geti alltaf orðið um 10%.
Þetta verður þó þvi aðeins, að
verkalýöshreyfingin gefi mikiö
eftir af kröfum sinum.
Engar visitölubætur eru á laun i
Noregi.
Af hálfu rikisstjórnarinnar er
einnig lýst yfir þvi að hún ætli sér
ekki aö hafa afskipti af kjara-
samningum, heldur láta aðila
vinnumarkaöarins eigast eina
við. Rikisstjórn Verkamanna-
ftokksins fylgdist hins vegar vel
með slikri samningsgerö og gerði
oft ýmsar ráöstafanir til aö
auövelda samkomulag.
Stundum var þetta gert með svo-
nefndum félagsmálaplökkum,
likt og hér. Willoch telur, að ekki
sé lengur svigrúm til þess aö
leysa málin á þann hátt, enda
samrýmist það illa skatta-
lækkunaráformum flokks hans.
ÞAÐ kemur yfirleittfram i um-
ræöum um efnahagsmál i Noregi
að samkeppnisstaöa útflutnings-
atvinnuveganna hafi fariö versn-
andi siðustu árin. Þaö mun ekki
auövelda lausn kjaramálanna nú.
Þá getur þaö torveldaö lausn
þeirra, aö verkamenn, sem vinna
á oliupöllunum, sem notaöir eru
viö oli'uvinnsluna úr hafsbotni
hafa knúiö fram mun meiri
hækkanir en verkamenn sem
vinna i landi. Þeir hyggjast enn
ætla aö auka þennan mun.
Verkamenn i landi taka þessu
illa aö þannig sé veriö aö skapa
forréttindastétt meöal þeirra.
Þaö er því krafa þeirra, aö þessi
munurveröi frekar minnkaöur en
aukinn.
Þessi ágreiningur gæti leitt til
þess, aö sérstök verkföll veröi á
oliupöllunum. Þaö er ekki heldur
útilokaö að til allsherjarverkfalls
geti komiö.
erlendar fréttir
Páfinn ræðir
við pólska
biskupa í Róm
■ Miklar trúnaðarviðræöur
hafa farið fram i Vatikaninu i
Róm á milli páfans og yfir-
manns kaþólsku kirkjunnar i
Póllandi, erkibiskups Gelmp
og sendinefndar sem er i för
meö erkibiskupnum. Þetta er
fyrsta heimsókn erkibiskups-
ins til Rómar, siðan herlög
tókugildiiPóllandi 13. desem-
ber sl.
Fregnir frá Róm herma aö
sendinefndin hafi verið að
gefa páfanum skýrslu um þaö
samband sem nú er á milli
rikis og kirkju i Póllandi eftir
að herlög tóku gildi. Páfinn
hefur, eins og kunnugt er,
fylgst mjög náið meö þróun
mála i heimalandi sinu, Pól-
landi og stööugt farið þess á
leit við pólsk yfirvöld aö þau
virtu borgaraleg réttindi Pól-
verja. Enn sem komið er hefur
engin yfirlýsing veriö gefin i
Vatikaninu um hvað viðræður
páfans og sendinefndarinnar
snúast. Talið er að Páll páfi
vilji aö ákvarðanir varðandi
samningaviðræður á miili
rikis og kirkju I Póllandi, hvað
kirkjuna varöar séu i höndum
erkibiskupa pólsku kirkjunnar
og aö hann vilji ekki vera með
beina ihlutun þar.
Aðstoð við
Pólland
I Efnahagsbandalag Evrópu
undirbýr nú sendingu hjálpar-
ganga til Póllands, að andvirði
um 9 milljóna dollara. Eiga
þessar sendingar aö eiga sér
stað á næstu mánuðum.
Er reiknað með að pen-
ingarnir verði notaðir til þess
að senda um 320 vöruílutn-
ingabila, hlaðna matvælum og
lyfjum til Póllands, og er
meinmgin að aðstoð þessi
verði skipulögð i gegnum
stofnanir sem eru pólska rik-
inu óviðkomandi, ss. Rauða
krossinn.
Vörurnar færu til þeirra
sem mest þurfa á þeim að
halda, eins og til sjúkra,
aldraðra og stórra fjölskyldna
með ung börn á framfæri sinu.
ísraelsmenn
lætla að hanna
nýja orustuþotu
I ísraéisstjórn hefur ákveðið
að halda áfram meö áætlanir
sinar að hanna og smiða nýja
orustuþotu, sem mun hljóta
nafnið Ljónið. Þotan mun
koma til með að hafa banda-
riska hreyfla, samsetta i tsra-
el og lsraelsmenn leita nú eftir
aöstoð Bandarikjamanna við
hönnun á öðrum vélarhlutum.
Talsmaður varnarmála-
ráðuneytisins i lsrael sagði i
gær aö hlutdeild Bandarikja-
manna i framleiðslunni og
hönnuninni væri nauðsynleg
til þess að hægt yrði aö deila
hönnunarkostnaðinum, sem er
áætlaður yfirþúsund milljónir
dollara. Þessi mikli hönnunar-
kostnaöur hefur valdið stöðug-
um deilum á israelska þing-
inu.
Gert er ráð fyrir þvi að
fyrsta tilraunavélin geti farið i
sitt reynsluflug eftir fimm til
sex ár, en samkvæmt áætlun-
inni þá á að vera hægt að taka
vélarnar aö fullu i notkun um
1990.
Mubarak með her efnahags-
sérfrædinga í Washington
I Reagan, Bandarikjaforseti
og Mubarak, Egyptalandsfor-
seti hittust aftur i Washington
i gær og ræddust við, en þeir
ræddu lengi saman I fyrradag.
Talið er að umræður þeirra i
gær, hafi að mestu snúist um
framtið hernaðarlegrar og
efnahagslegrar aðstoðar
Bandarikjamanna við
Egypta. Mubarak vill aö
gengið verði frá ákveðnari
áætlun um aðstoð Bandarikja-
manna við Egypta, hvað
snertir vopnasendingar, en
tiðkast hefur hingað til.
Mubarak hefur I för með sér
stóran hóp efnahagssérfræð-
inga Egyptalands, sem búist
er við að hafi aðstoðað hann i
viðræbum hans við Reagan.
SóMALtA: Stjórnvöld i Sómaliu hafa ásakaö stjórnvöld i Eþi-
ópiu um að vinna markvisst að útrýmingu þriggja og hálfrar
milljónar Eritrea, þar sem aöskilnaðarsinnar hafa undanfarin
20 ár, barist fyrir sjálfstæði. Sögðu stjórnvöld i Sómaliu jafn-
framt að þessi útrýmingarherferð Eþiópiumanna væri studd af
Sovétmönnum, Libýu og.Kúbu.
FRAKKLAND :Tilkynnt var i varnarmálaráðuneyti Frakklands
i Paris i gær að 31 fallhlifarhermaður og 5 manns I flugáhöfn á
franskri hernaðarflutningavél hefðu farist þegar flugvélin flaug
utan i fjallstind i norðausturhluta Afriku. Flugvélin hvarf I
fyrradag, þegar hún var við æfingar, en flak hennar fannst ekki
fyrr en i gærmorgun. Enginn komst lifs af.
GRIKKLAND: Grikkir hafa borið fram kvörtun viö bandarisk
yfirvöld, vegna þess að þeir segja bandariskar herþotur hafa
rofiö griska lofthelgi sl. sunnudag. Utanrikisráöherra Grikkja
kvaddisendiherra Bandarikjanna i Aþenu á sinn fund til þess aö
bera fram mótmælin. Þessi kvörtun Grikkja kemur i kjölfar
ásökunar Lýbiumanna frá i fyrradag, en þá sögöu þeir aö banda-
riskar herþotur hefðu elt og hrellt tvær lýbiskar flugvélar i
áætlunarflugi, á meöan þær voru i griskri lofthelgi.
ITALIA: Lögreglan á Italiu hefur fundiö þaö sem hún nefnir
stærsta feng sinn frá upphafi, af vopnum frá Rauöu herdeildun-
um. Fundust vopnabirgðirnar i noröaustur hluta Italiu á miklu
skógasvæöi. A meðal vopnanna voru vélbyssur, skriödrekahand-
sprengjur, byssur, sprengjur og tugþúsundir skothylkja.