Tíminn - 05.02.1982, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 5. febrúar 1982.
Utgefandi: Framsoknarflokkurinn
Framkvæmdastióri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjori: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þorarmsson, Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. olafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefansdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriöason,
Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Utlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guóbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteins-
dóttir.
Ritstjórn, skrifsvofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjivik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — VerðT lausasölu
6.00. Askriftargjald á mánuói: kr. 100.00—Prentun: Blaðaprent hf.
Áaetlun um
landnýtingu
Eins og áður hefur verið sagt, hefur Davið
Aðalsteinsson, ásamt fjórum þingmönnum öðr-
um, flutt á Alþingi tillögu til þingsályktunar um
landnýtingaráætlun.
Efni tillögunnar er, að rikisstjórnin láti gera
fyrir árslok 1983 drög að landnýtingaráætlun,
sem miðast við sem hagkvæmasta nýtingu land-
gæða og nái þessi áætlun ekki aðeins til land-
búnaðar, heldur einnig ferðamála, útivistar og
náttúruverndar og annarra viðkomandi þátta.
I ræðu sem Davið Aðalsteinsson flutti, þegar
hann mælti fyrir tillögunni, fórust honum m.a.
orð á þessa leið:
,,Við bændur viljum að sjálfsögðu hafa sem
mest írelsi til athafna en gerum okkur þó ljósa
grein fyrir þörf eðlilegrar skipulagningar. Hún
mun reynast stéttinni til framdráttar i hvivetna
og siðast en ekki sizt stuðla að bættum þjóðarhag.
Margt fleira þarf auðvitað að taka til umfjöllun-
ar, þegar lögð eru á ráðin um skipulega nýtingu
landgæða, svo sem skógrækt og nýtingu hlunn-
inda enda þótt þeim þáttum verði ekki gerð skil
hér.
En landnýting tekur til fleiri þátta en búskapar.
Með breyttum þjóðfélagsháttum og auknum
áhuga almennings á útivist, umhverfismálum og
náttúruvernd verður deginum ljósara að fjalla
þarf um landnýtingu á breiðum grundvelli.
Ferðamál eru að sjálfsögðu einn þáttur landnýt-
ingar i ljósi náttúruskoðunar og útivistar. í þessu
sambandi vil ég minna á þá möguleika, sem fyrir
hendi eru i auknum fjölda ferðafólks hingað til
lands og auknum ferðalögum íslendinga sjálfra á
sinni heimaslóð og gæti orðið drýgri tekjulind.
Hin náttúrulegu gróðurlendi eru viðkvæm fyrir
óhóflegum ágangi, hvort sem er af völdum
fénaðar eða manna. Með bættum skilyrðum til
ferðaiaga um óbyggðir landsins þarf margs að
gæta. Öll meðferð gróðurlendis er i sjálfu sér
náttúruverndarmál. í fjölmörgum tilfellum verð-
ur ekki komizt hjá röskun lifrikja, það vitum við
öll. Mestu varðar þó að leita jafnan þeirra leiða
sem minnstri röskun'valda. Við viljum auka á
hagsæld okkar i þessu landi, jafnframt þvi, sem
við stuðlum að aukningu landgæða i bráð og lengd
til hagsbóta fyrir komandi kynslóðir. Það er von
okkar flutningsmanna, að landnýtingaráætlun
geti stuðlað að æskilegri þróun á þessu sviði”.
Davið sagði i ræðunni að mikilvægt spor hefði
verið stigið með landgræðsluáætluninni frá 1974,
en ný landgræðsluáætlun, sem nær til áranna
1982-1984, liggur nú fyrir Alþingi. ,,Okkur
flutningsmönnum þessarar tillögu”, segir Davið,
,,þykir eðlilegt og nauðsynlegt, m.a. til að fylgja
þvi starfi eftir, að gerð verði viðtæk áætlun, sem
taki til hinna fjölmörgu þátta landnýtingar, svo
sem nýtingar beitilanda, ræktunar skóga og
meðferðar lands til útivistar”.
Þetta er tvimælalaust eitt merkasta málið, sem
nú er fjallað um á Alþingi.
Þ.Þ.
Stjórnsamir stét
leiðtogar stappa
í land verndarmei
Nokkur ord I tilefni af ályktunum verkalýösforingja ui
Blöndu, eftir Rósmund G. Ingvarsson
Nýlega hafa stjórnir nokkurra
stéttarfélaga i Húnavatnssýslum
sentfrá sérsameiginlega ályktun
um virkjun Blöndu og hliöstæðar
stjórnir á Sauðárkróki apað eftir.
Alyktun þeirra húnvetnsku mun
hafa verið send dagblöðunum,
sjónvarpi, hljóðvarpi og auk þess
til iönaðarráöherra, 12 þing-
manna annarra, rafmagnsveitu-
stjóra og allra hreppsneíndar-
manna i þeim sex sveitarfélögum
sem staöið hafa i samningaþóif i
um virkjunina.
Yfirskrift samþykktár hún-
vetninga er þannig: ,,A sameigin-
legum fundiallra stjórna stéttar-
félaga f Austur- og Vestur Húna-
vatnssýslu sem haldnir voru aö
Hótel Blönduósi og i Félags-
heimilinu Hvammstanga 10. jan.
1982 var eftirfarandi ályktun
gerð”. (Slyngir eru þessir hún-
vetningar.)
Vafasöm vinnubrögð
Alyktunin, sem á eftir kemur,
hefur að geyma ýmsar órök-
studdar fullyrðingar með vafa-
sömu sannleiksgildi. í fyrsta lagi
virðist óeðlileg og vafasöm
starfsaöferð að stjórnir félaga
séu á þennan hátt aö blanda sér
inn i viðkvæmt deilumál án þess
aö bera þaö undir félagsfundi,
deilumál sem kemur öðrum
meira við en þeim. 1 öðru lagi er í
ályktuninni tekin afstaða með til-
högun I, sem hefur i för með sér
meiri eyðingu gróðurlendis en
dæmi eru til um mannvirkjagerð
hérlendis til þessa, en réttmæti
slikra framkvæmda hlýtur ávallt
að orka tvimælis. Siðan er settur
inn kafli um uppbyggingu meðal-
stórra atvinnufyrirtækja á
Norðurlandi og látið i það skina
að virkjun Blöndu sé forsenda
þess að það sé hægt, sem er auð-
vitað rangt. Reyndar er ekki gert
ráð fýrir öðru en að hefja undir-
búning að þessari uppbyggingu
meðan á virkjun stendur.svo ekki
viröist ætlunin að þau verði tilbú-
in til að nýta orkuna þegar hún
kemur. Ekkert kemur fram i
ályktuninni hverjir eiga aö hafa
forgöngu um þessa uppbyggingu
eða hverjir eigi aö leggja fram
fjármagn. Hins vegar má lesa
milli lina að ætlast er til að upp-
byggingin verði i kaupstöðum og
kauptúnum.
Betra seint en aldrei
Uppbyggingarþátturinn hefur
nær alveg gleymst i allri umræðu
virkjunarsinna til þessa, nema
hvaö upp hefur skotið hugmynd-
um um stóriðju á þessum eða hin-
um staönum i kjördæminu, en
þær hafa hrunið til grunna jafn-
harðan. Vissulega er fagnaðar-
efni ef menn eru loksins að byrja
að vakna til vitundar um nauösyn
þess að skapa markað fyrir ork-
una i nálægum byggðarlögum og
við staðsetningu slikra atvinnu-
skapandi fyrirtækja þarf aö gæta
þess aö sveitirnar verði ekki út-
undan. En þau mættu gjarnan
risa á undan Blönduvirkjun eða
samhliða haini. Það er eitthvað
annaö en rafmagnsleysi sem tef-
ur slika uppbyggingu. Það eru
trúlega fremur verðbólguáhrifin
með vöntun á rekstrargrundvelli.
Ennfremur er i ályktunum
stéttaleiötoganna kafli um at-
vinnumál og Blönduvirkjun sögð
nauðsynleg til að bæta atvinnu-
ástandið. Þá er fullyrt að landiö
sem undir væntanlegt lón fer not-
ist ibúum kjördæmisins betur
þannig,en eins og það hefur verið
notað. Og loks ersvo vikið aö hin-
um fámenna hópsem standi gegn
tilhögun I og sagt að fundurinn
telji að stjórnvöld eigi að tryggja
með nauösynlegum aögerðum að
framkvæmdir við virkjun geti
hafist.
Enhverjareru þessar nauðsyn-
legu aðgerðir? 1 fréttatilkynningu
iðnaðarráöuneytisins til fjölmiðla
27. nóv. s.l. segir að rikisstjórnin
hafi samþykkt að Blönduvirkjun
verði næsta meiriháttar vatns-
aflsvirkjun enda takist sam-
komulag við heimamenn. Verði
ekki ráðist i' Blönduvirkjun nú
verði Fljótsdalsvirkjun næsta
meiriháttar vatnsaflsvirkjun.
Samkvæmt þessu er ljóst aö
eignarnám við Blöndu kemur
ekki til álita að sinni. Hvað vill
þessi verkalýðsforysta láta gera?
Kannast fólk við
kjöroi'ðin?
Greinilegt er að það sem þessir
verkalýðsforingjar og margir
fleiri sækjast eftir, er vinnan við
sjálfa framkvæmdina. Þeir halda
að þeir komist þarna i uppgripa-
vinnu, eða að þeir geti komið
skjólstæðingum sinum og vélum
þarna að. Þetta mun vera stærsti
hópur svonefndra blöndunga sem
menningarmál
Tveir kunningjar
Sinfóniuhljómsveitin endaði
fyrra misseri vetrarins með
Beethoventónleikum þar sem
flutt voru tvö af merkustu og vin-
sælustu verkum skáldsins, fiðlu-
konsertinn og 5. sinfónian.
Jean-Pierre Jacquillat stjórnaði,
en Dmitry Sitkovetsky spilaði á
fiðlu. Sitkovetsky þessi fæddist i
Bakú við Svartahaf áriö 1954, af
frægu tónlistarmannakyni, en
fluttist til Bandarikjanna fyrir
nokkrum árum. Mun frægöarsól
hans veraá hraöri uppleiö um
þessar mundir, og full ástæða til
aö leggja nafnið á minnið, þvi
vafalitiö eigum við eftir aö heyra
til hans oft i framtiðinni. Enda er
skemmst af þvi aö segja aö hann
lék fiðlukonsert Beethovens með
dæmafáum glæsibrag og heillaöi
hljómsveitina meö sér i mjög
eftirm innilegum flutningi.
Hljómsveitin stóð sig sem sagt
meö miklum ágætum og sérstak-
lega mætti kannski nefna faggott-
leik Hans P. Franzsonar — Hans
hefur alveg óvenjulega fallegan
fagott-tón — og samleik horna,
klarinetta og fagotta. Eftir lang-
varandi lófaklapp lét Sitkovetsky
tilleiðast að taka aukalag, cha-
connu fyrir einsamla fiðlu eftir
Bach, og þóttust þá kunnáttu-
menn ekki þurfa frekari vitna við
um snilli fiðlarans.
Ég held aö fyrsta tónlistar-
minni mitt sé 5. sinfónia Beet-
hovens, á 78-snúninga plötu frá
His Master’s Voice. Ætli Furt-
wangler hafi ekki stjórnað.
Fimmta sinfónian a la Jacquillat
er talsvert ööruvisi en þýska út-
gáfan af henni — það vantar ör-
lagaþungann, en i staöinn er
kominn rómanskur léttleiki og
hraði. Svona mun Toscanini
raunar hafa spilaö Beethoven og
bótti möreum hnevkslanlegt.
,,Ég held þú þekkir alla
hérna”
En sama hver stjórnar: þessi
sinfónia er engri lik — dæmalaust
stórkostlegt listaverk frá upphafi
til enda og það var hún lika i
flutningi Sinfóniuhljómsveitar Is-
lands á dögunum. Raunar held ég
að léttvigtarstefna Jacquillats
skili bestum árangri meö okkar
litlu hljómsveit, þvi þaö er varla
hægtaö ná verulegum þunga með
þriðjungi of fáum strengjum.
Annars má marka nokkuö
hvernig Beethoven sjálfur
hugsaði þessa sinfóniu flutta, sem
og önnur verk sin af samtimalýs-
ingu á stjórnpallshegðun hans. Sú
lýsing á raunar við 7. sinfóniuna
og þá var skáldið orðið mjög svo
farið á heyrn, en hélt þó áfram að
stjórna og spila á pianó. Louis
Spohr kynntist Beethoven á árun-
um 1812-16, og tók þátt i konsert
sem hann stjórnaði og þar sem
flutt voru nýjustu verk hans.
Spohr segir i sjálfsævisögu sinni:
,,Þótt ég hefði heyrt margt af
hljómsveitarstjórn Beethovens,
kom hegðun hans mér samt i
hæsta máta á óvart. Beethoven
hafði vanið sig á að gefa
túlkunaratriði til kynna með
hvers kyns furöulegum likams-
hreyfingum. I hvert sinn sem
sforzando kom sló hann hand-
leggjunum sundur i offorsi. Piano
táknaði hann með þvi aö beygja
sig niður og þvi neðar sem hann
vildi hafa tóninn veikari. 1 cres-
cendóinu reis hann upp hægt og
hægt og þegar fortebyrjaði stökk
hann upp. Ef hann vildi hnykkja
enn á, öskraöi hann á hljómsveit-
ina án þess þó aö taka eftir þvi
sjálfur”.
Af þessu er ljóst, að Beethoven
vildi enga hálfvelgju i flutningi
verka sinna — i þeim eru styrk-
breytingar jafnmikilvægar og
tónhæðarbreytingar.
Ekki þarf að taka það fram, að
Háskólabió var þéttsetið og kom-
ust færri að en vildu. Þannig er
þaö jafnan þegar Beethoven er
fluttur, enda er það sjálfsögð
menningarskylda að flytja fleiri
eöa færri af stórverkum hans á
hverjum vetri. Hinir ungu þurfa
aö kynnast þeim i lifandi flutningi
og við hin eldri erum jafnan
jafnánægð að hitta aftur gamla
vini — sjá mynd.