Tíminn - 05.02.1982, Blaðsíða 18

Föstudagur 5. febrúar 1982.
Kvikmyndir og leikhús
kvikmyndahornid
Á kvikmyndahátíd:
Að svíkja
með bros
a vor
Angi Vera.
Sýningarstaður: Regnboginn.
Leikstjórn og handrit: Pál Gábor.
Aðalhlutverk: Veronika Papp, Tamás Dunai, Erzsi Pásztor,
Eva Szabó.
Myndataka: Lajos Koltai.
Framleiðandi: Hungarofilm, Ungverjalandi, 1978.
■ Þessi ungverska kvikmynd
er eftirminnileg lýsing á áhrif-
um Stalinisma á venjulegt fólk.
Að Gábor blandar inn á milli
gamansömum atriðum og ást-
um og hefur söguhetjuna unga
og fallega stúlku, verður aðeins
til þess að gera gagnrýnina á
vinnubrögð Stalinista, og aðlög-
u.m fólks að þeim, enn beittari.
1 stuttu máli fjallar myndin
um nokkra Ungverja, á mis-
munandi aldri, sem verða þeirr-
ar náðar aðnjótandi fyrir ýmsar
sakir, að komast á skóla ung-
verska kommúnistaflokksins
árið 1948, þegar kommúnistar
eru að treysta tök sin á landinu
og þjóðinni. Vera Angi er ung
aðstoðarstúlka á sjúkrahúsi og
hún kemst i skólann fyrir að
hafa á játningar- og sjálfsgagn-
rýnisfundi með fulltrúum
flokksins gagnrýnt vinnubrögð-
in á sjúkrahúsinu og borgara-
lega háttu yfirmanna þar.
Skólinn er til þess að þjálfa
væntanlega starfsmenn flokks-
ins, og þar rikir sama einræði,
foringjahollusta og sjálfsgagn-
rýni, sem svo er kölluð. Vera
aðlagast þessu kerfi svo frábær-
Smekkleysa
Elding yfir vötnum. (Lightning over Water).
Sýningarstaður: Kegnboginn.
Leikstjórn og aðalhlutverk: Michoias Ray og Wim Wenders.
Myndataka: Edward Lachman.
Framleiöendur: Road Movies, Gmbh, Wim Wenders Berlin og
Viking Film, Stokkhólmi, 1980.
lega, að hún ris upp ótilneydd á
sjálfsgagnrýnisfundi með full-
trúum flokksins i lok skólans og
skýrir frá ástarfundi, sem hún
átti með einum af leiðbeinend-
unum á námskeiðinu — ungum,
kvæntum manni, sem þar með
lendir i ónáð með öllu sem þvi
fylgdi i Austantjaldslöndum á
þessum tima. En Vera fær hrós
fyrir, og flokkurinn gerir hana
að blaðamanni á flokksblaði
fyrir hollustuna.
Gábor lætur þvi ósvarað i
myndinni, hvort Vera Angi er
virkilega svo blind i hollustu
sinni við nýju „fjölskylduna”,
þ.e. flokkinn, og svo saklaus, að
hún geri sér ekki glögga grein
fyrir afleiðingum gerða sinna —
eða hvort hún er einfaldlega
svona lævis og fölsk á leið sinni
upp metorðastigann i kommún-
istaflokknum.
Ýmis atriði myndarinnar eru
hreint afbragð. T.d. er kaflinn
um sjálfsgagnrýnisfundinn svo
áhrifamikill, að hann ætti að
lækna flesta af trú á þann
kommúnisma, sem enn heldur
ýmsum rikjum Austur-Evrópu i
járngreipum.
■ „Elding yfir vötnum” er sú
ómannúðlegasta smekkleysa,
sem ég hef séð á hvita tjaldinu i
mörg ár.
Kvikmyndin segir frá sam-
skiptum þýska leikstjórans
Wim Wenders og bandariska
leikstjórans Nicholas Ray, þeg-
ar sá siðarnefndi á mjög
skammt eftir ólifað. Fjallar
myndin fyrst og fremst um það,
hvernig krabbameinið étur upp
likama Rays, og það svo að
hann nánast deyr fyrir framan
myndavélina. Inn á milli er
skotið löngum skotum af Wim
Wenders i ýmsum stellingum,
sem eiga að sýna óskaplegar
áhyggjur hans af þvi að vera nú
að gera þessa mynd, en samt
heldur hann áfram að mynda
Ray svo til fram i andlátið. 1
eftirmála er svo sett drykkju-
veisla, eins konar erfidrykkja,
þar sem kvikmyndagerðar-
niennirnir skála og skemmta
sér vel.
Þegar leikstjórar verða jafn
uppteknir af sjálfum sér, og
kvikmyndagerðinni sem alfa og
ómega lifsins, eins og Wim
Wenders hér, þá eru þeir komn-
ir á hættulegar brautir. Um-
hyggja sú, sem Wenders og
fleiri láta i ljósi fyrir Ray, virk-
ar aðeins sem hræsni þegar
miskunnarlaust auga mynda-
vélarinnar er látið stara undan-
bragðalaust á gamlan, hrum-
an mann, sem er að falla i val-
inn fyrir óhugnanlegum sjúk-
dómi.
Það hlýtur að teljast til mann-
réttinda að fá að deyja i friði og
með nokkurri virðingu, jafnvel
þótt menn séu frægir, og án þess
að minni spámenn leggist á þá
eins og blóðsugur.
— ESJ.
Elias Snæiand
Jónsson
skrifar
★ ★ Angi Vera
O Elding yfir vötnum
★ ★ ★ Kona flugmannsins
★ ★ Systurnar
★ ★ Eldhuginn
★ ★ Private Benjamin
★ 1941
★ ★ | Hamagangur i Hollywood
★ Jón Oddur og Jón Bjarni
Stjörnugjöf Tímans
★ * * * frábær • * * * mjög gói • * * góð • * sæmlleg • O léleg