Fréttablaðið - 20.05.2008, Blaðsíða 24

● lh hestar 20. MAÍ 2008 ÞRIÐJUDAGUR4
„Það er ekkert annað í pípunum en
að vinna við hesta það sem eftir
er,“ segir Rósa Birna Þorvalds-
dóttir, tamningakona í Langholti í
Flóa. „Það þarf eitthvað alvarlegt
að koma upp á til að það breytist.“
Rósa Birna er með hesta-
bakteríu á mjög háu stigi, eins
og hún segir sjálf. „Ég er búin að
vera í hestum frá því að ég var
orðin nógu stór til að geta sofið
í vagninum fyrir utan hesthús-
ið í Sörla í Hafnarfirði. Mamma
og pabbi skiptust á að ríða út á
meðan ég svaf. Eftir að ég komst
úr vagninum hef ég verið alveg
forfallin,“ segir Rósa Birna. „Ég
lauk stúdentsprófi fyrir ári, tók
það í fjarnámi með vinnunni hér í
Langholti. Þetta er annar veturinn
minn hér. Nú er ég búin að fá nóg
af hefðbundnu námi í bili og er að
sækja um á Hólaskóla. Planið er
að taka tvö ár þar til að byrja með,
tamninga- og þjálfarapróf.“
Rósa Birna hefur tekið þátt í
keppni síðan hún var smástelpa.
Henni hefur vegnað vel, verið í úr-
slitum á fjórum Landsmótum. Oft-
ast á hestinum Byl frá Kleifum,
sem er hvítur klárhestur með tölti.
„Bylur er enn þá í góðu formi. Ég
stefni á að fara með hann í úrtöku
fyrir LM2008,“ segir hún.
Rauðu dívurnar eru hópur hún-
vetnskra kvenna sem í nokkur ár
hafa æft saman sýningaratriði á
hestum. Þær hafa nokkrum sinn-
um tekið þátt í reiðhallarsýning-
um norðan heiða og jafnan slegið
í gegn. Sunnlendingar og höfuð-
borgarbúar fengu svo loks að sjá
þetta fræga atriði á Reiðhallar-
sýningu Fáks á dögunum. Óhætt
er að segja að það hafi ekki valdið
vonbrigðum. Atriði þeirra var í
stuttu máli sagt það besta á sýn-
ingunni.
Reiðmennska hinna húnvetnsku
kvenna var djörf. Sýningin byggð-
ist upp á hraða og tækni. Að vísu
var teflt á tæpasta vaði á stund-
um, en flétturnar í atriðinu voru
bragðmiklar og allt slapp fyrir
horn. Í hópnum eru: Herdís Einars-
dóttir, Sigrún Þórðardóttir, Eydís
Ósk Indriðadóttir, Guðrún Ósk
Steinbjörnsdóttir, Kolbrún Stella
Indriðadóttir, Sigríður Lárus-
dóttir, Fanney Dögg Indriðadóttir
og Ingunn Reynisdóttir.
Rauðu dívurnar taka borgina
Íslenskir dýralæknar og
hestamenn hafa í áratugi
raspað tennur í hestum að
óþörfu, í versta falli til skaða.
Særindi í munni reiðhesta eru
yfirleitt af öðrum orsökum.
Of mikil röspun getur valdið
tannskemmdum og tannpínu.
Þetta segir sænski tannlæknir-
inn Torbjörn Lundström, sem
er sérfræðingur í tönnum
hesta.
„Þú raspar ekki vandann burt,“
segir Torbjörn. „Tannbroddar
eru yfirleitt komnir í sama horf
eftir þrjá til fjóra mánuði eftir
röspun. Sár í munni reiðhesta
eru langoftast vegna síendurtek-
ins þrýstings á sama munnsvæði,
ekki vegna þess að tannbrodd-
arnir særi holdið eða slímhúðina.
Reiðmúlar þrýsta kinnum hests-
ins að tönnunum þegar þeir gapa,
oftast vegna þess að mélin valda
þeim óþægindum. Sárin koma
þó yfirleitt ekki eftir eitt skipti,
heldur smám saman vegna þrýst-
ings á sama svæði, aftur og aftur
yfir lengri tíma. Sömu sögu er að
segja um sár á tungu og í neðri
gómi. Þau koma eftir síendur-
tekinn þrýsting frá mélum. Með
því að skipta oft um beislabúnað
og nota mél sem passa hverjum
hesti má draga mjög úr þessum
meiðslum.“
HESTAR FÁ TANNPÍNU
Torbjörn segir að til að forðast
særindi í munni reiðhesta sé áríð-
andi að nota rétta lengd méla. Oft
noti fólk of löng mél. Einnig gefi
það góðan árangur að færa reið-
múlinn til í hvert skipti sem lagt er
við hestinn. Eða að sleppa honum
alveg annað slagið. Hann segir að
of mikil röspun geti brotið niður
varnir tannanna og valdið því að
þær skemmast, líkt og í mönn-
um. Hestarnir geti þá fengið tann-
pínu síðar á ævinni. Hann segir að
meðhöndlun tanna sé þó stundum
nauðsynleg, meðal annars til að
leiðrétta rangt bit. Um 70 prósent
íslenskra hrossa eru með undir-
bit á jöxlum, en aðeins 5 prósent
í flestum öðrum kynjum. Hann
raspar hins vegar aldrei tennur
með þeim hætti sem við eigum að
venjast hér á landi; tannbrodda að
utanverðu í efri gómi og að innan-
verðu í neðri gómi.
„Rannsóknir okkar sýna að
tannröspun gefur engan árang-
ur. Rétt val á beislabúnaði og rétt
notkun skilar hins vegar miklum
árangri,“ segir Torbjörn.
Röspum ekki vandann burt
Torbjörn Lundström, tannlæknir og sérfræðingur í tönnum hesta. MYND/JENS EINARSSON
Rauðu dívurnar sína listir sínar á Reiðhallarsýningu Fáks. MYND/JENS EINARSSON
Rósa Birna Þorvaldsdóttir er með hesta-
bakteríu á háu stigi og nýtur þess í botn.
MYND/JENS EINARSSON
Með hestabakteríu á háu stigi
Hafrar & bygg
Á fyrsta Landsmóti hestamanna,
á Þingvöllum 1950, fengu gæð-
ingar ekki einkunnir, heldur um-
sögn dómnefndar, sem raðaði
þeim í sæti. Í dómnefndinni
voru valinkunnir hestamenn:
Eggert Jónsson frá Nautabúi, Ás-
geir Jónsson frá Gottorp og Ás-
geir Jónsson frá Hjarðarholti. Sá
fyrstnefndi var formaður dóm-
nefndarinnar. Áður en hún tók til
starfa þótti honum rétt að taka
fram að þeir félagar hefðu slegið
töluvert af kröfum hvað varðaði
tamningu og þjálfun gæðing-
anna. Á því hefði orðið mikil
aftur för frá því sem áður var.
Hann sagði meðal annars: „Mikið
og fagurt skeið var áður talið til
höfuðkosta gæðingsins. Nú er
algengast að vanrækja það svo
að fáir hestar, sem þó eru góð-
hestar taldir, fara á kostum full-
kominn sprett. Sanna þetta
flestar kappreiðar á síðari tímum.
Á þessu sviði höfum við því
einnig orðið að sætta okkur við
stutt skeiðhrifs og reynt að meta
eðlisvekurð hestsins eftir því.“
Einnig um töltið: „Töltið leggjum
við áherslu á að ekki sé misnot-
að sem hraðgangur. Við teljum
ástæðu til, við þetta tækifæri, að
átelja harðlega að hestamanna-
félög sem hafa kappreiðar eða
stóðhestasýningar skuli láta
keppa í hraðtölti. Er þar með ýtt
undir freklega misnotkun þess-
arar sérkennilegu og stílfögru
gangtegundar, sem aðeins nýtur
sín til fulls sem frekar hæg milli-
ferð.
Að vísu skal viðurkennt að ein-
staka hestur heldur fögrum stíl
og fjaðrandi hreyfingum á all-
hröðu tölti, en oftast er aðeins
um ómerkilega gangblöndu að
ræða, annaðhvort af skeiði og
tölti eða brokki og tölti. Með
tölthraðanum tapast fljótlega
hin fjaðurmagnaða mýkt og dill-
andi hreyfing, fótlyftan lækkar,
fjörgleðin dofnar, og eftir verð-
ur með tímanum vélræn gang-
tegund, óþægileg fyrir riddar-
ann, ofraun og eyðileggjandi
fyrir hestinn.“
Heimild: Steinþór Gestsson, Í
morgunljómann, Saga LH í 35 ár.