Fréttablaðið - 14.07.2008, Blaðsíða 50

26 14. júlí 2008 MÁNUDAGUR
E
inn stærsti íþróttaviðburður
hvers árs er hjólreiðakeppnin
Tour de France. Frakklandshjól-
reiðarnar eru meðal erfiðustu
íþróttakeppna heims, 3.500
kílómetra hjólreiðaferð í
stórbrotnu útsýni í frönsku Ölpunum,
Pýreneafjöllunum og frönsku Rívíerunni
áður en sigurvegarinn er krýndur í Sigur-
boganum í París.
Saga keppninnar nær til ársins 1903 þegar
dagblöðin Le Veló og L´Auto börðust
hatrammlega um lesendur. Sem svar við
Paris-Brest hjólreiðakeppninni sem Veló stóð
fyrir skipulagði L´Auto keppni sem átti að
verða lengri og erfiðari.
Aðeins fimmtán skráðu sig til keppninnar
en með því að bjóða peninga fyrir þátttöku
komu 60 til viðbótar. Sumir þeirra voru
áhugamenn, sumir atvinnulausir og enn
aðrir í ævintýraþrá. Þetta vakti athygli
almúgans, áhuginn á keppninni var mikill og
L´Auto tókst ætlunarverk sitt og margfaldaði
lesendahóp sinn.
Keppnin er byggð upp á dagleiðum. Sá
sem er efstur eftir hverja dagleið keppir í
hinni frægu gulu treyju daginn eftir. Sá sem
kemur í mark á fljótasta tímanum fyrir allar
dagleiðirnar, sem eru 23 í keppninni í ár,
vinnur. Árið 1990 vann Greg LeMond
Frakklandshjólreiðarnar án þess að vinna
eina einustu dagleið en með því að vera
ofarlega alla dagana var hann með besta
tímann samanlagt.
Lengd keppninnar í ár er 3.554 km, stysta
keppnin var árið 1904 (2.420 km) en árið
1926 fór sú lengsta fram (5.745 km).
Frakklandshjólreiðarnar telja 21 dagleið í
ár, sú fyrsta var í Brest en keppninni lýkur á
hinni frægu breiðgötu Champs-Élysées áður
en keppendur fara undir Sigurbogann þann
27. júlí. Alls eru tíu dagleiðir á jafnsléttu,
fimm í mjög erfiðum fjöllum, fjórar í
erfiðum fjöllum auk tveggja daga þar sem
tímatökur fara fram.
Árið 2008 fer keppnin aðeins fram í
Frakklandi. Nokkrum sinnum hafa einstaka
dagleiðir farið fram í öðrum löndum, til að
mynda í fyrra þegar keppnin hófst í London.
Keppnin hefur eðlilega breyst í aldanna
rás. Styrktaraðilar eru orðnir mjög áberandi
og liðin eru sum hætt að hugsa um að koma
öllum sínum mönnum sem fremst í mark.
Níu manns skipa hvert lið, tuttugu lið taka
þátt. Sumir liðsmenn eru hreinlega notaðir
til að aðstoða þá bestu en hver hjólreiðamað-
ur hefur mismunandi kosti, líkt og í flestöll-
um íþróttagreinum. Sumir eru betri í
stuttum hröðum lengdum, aðrir í brekkum
og enn aðrir í að halda góðum meðalhraða á
löngum leiðum. Aukaleikararnir eru oft
notaðir til að hvíla betri kappana með því að
kljúfa vindinn.
Erfitt er að lýsa hversu erfið keppnin er í
raun og veru. „1.900 metrar þarna uppi eru
ekki eins og neinir 1.900 metrar í heiminum.
Það er ekkert súrefni þarna, það er ekkert
líf. Bara klettar. Þetta er eins og að vera á
tunglinu,“ sagði Lance Armstrong um eina
dagleiðina, Ventoux-klifrið, fyrir nokkrum
árum.
Keppendur sem fá að klæðast hinni gulu
treyju sem sigurvegarinn fær til eignar eftir
keppnina hljóta sérstakan sess í sögunni. Það
jafnast ekkert á við það að skáka öðrum í
sjálfum Frakklandshjólreiðunum.
Um tunglið og undir Silfurbogann
Tour de France-hjólreiðakeppnin fer fram nú í júlí. Keppninni er lýst sem einni erfiðustu íþróttagrein í heimi en saga hennar spannar
meira en 100 ár. Hjalti Þór Hreinsson kynnti sér sögu Frakklandshjólreiðanna þar sem meðal annars er hjólað um „tunglið“ í ölpunum.
ERFITT Frakklandshjólreiðarnar taka á. Hér sjást keppendur á fyrsta degi í ár þegar þeir áttu 3.500 kílómetra
ófarna. FRÉTTABLAÐIÐ/AFP
1926 Frá keppni í Tour de France fyrir 82 árum.
Ólögleg lyf hafa fylgt Frakklandshjólreið-
unum alla tíð. Fyrstu ólöglegu lyfin voru
áfengi til að lina sársaukann. Með tíman-
um urðu ólöglegu lyfin þróaðri.
Það var þó ekki fyrr en árið 1975 að sig-
urvegari keppninnar varð uppvís að lyfja-
notkun. Það var Bernard Thévenet sem
vann 1975 og 1977. Daninn Bjarne Riis
viðurkenndi árið 2007 að hafa reglulega
misnotað lyf á árunum 1993 til 1998. Hann
vann árið 1996.
Keppnin árið 1998 er stundum kölluð
„Tour of Shame“ í stað Tour de France.
Willy Voet úr Festina-liðinu var þá hand-
tekinn með vaxtarhormón, stera og amfet-
amín í fórum sínum. Franska lögreglan
réðst inn á hótel hjá nokkrum liðum og
fann meðal annars ólögleg lyf hjá TVM-
liðinu. Í kjölfarið braust út mikil reiði
meðal keppenda og hættu margir hverjir
keppni.
Árið 2000 var Festina sakfellt fyrir að
hafa skipulagt ólöglega lyfjagjöf. Fleiri
lið urðu uppvís að því, til dæmis liðin Cofi-
dis og Kelme árið 2004. Nú síðast árið 2006
var Floyd Landis sviptur titlinum eftir
hann varð uppvís að amfetamínnotkun.
Landis ætlaði að berjast fyrir réttlæti sínu
en tapaði máli sínu 30. júní á þessu ári.
Í lok júlí 2007 urðu svo þrjú tilfelli sem
urðu til þess að kasta rýrð á Frakklands-
hjólreiðarnar. Upp komst um Alexander
Vinokourov sem notaði ólöglegt blóðþynn-
ingslyf og í kjölfarið hætti lið hans keppni.
Daginn eftir fannst testosterón í blóði
Cristians Moreni og Cofidis-liðið hætti
keppni og sama dag var Daninn Michael
Rasmussen, sem var í forystu á þeim tíma,
rekinn úr keppni fyrir að mæta ekki í
lyfjapróf.
Eftir hverja dagleið eru í það minnsta
fjórir keppendur prófaðir. Sá sem vinnur
dagleiðina, sá sem er efstur í heildina og
tveir af handahófi. Auk þess eru allir
keppendur prófaðir fyrir fyrsta dag og
flest liðin prófa sjálf sína menn fyrir
keppnina. Þá er keppendum skylt að láta
vita af sér eftir keppnina ef ske kynni að
nauðsynlegt þyki að prófa þá aftur.
Anne Gripperm, framkvæmdastjóri
Alþjóða hjólreiðasamtakanna, hefur látið
hafa eftir sér að hún sjái það sem jákvæð-
an hlut að menn falli á lyfjaprófi. „Vissu-
lega eru þetta mikil vonbrigði á augna-
blikinu, en þetta mun bæta keppnina í
framtíðinni. Þetta sýnir að lyfjaeftirlitið
er að virka.“
Hundrað ára dópsaga
Lance Armstrong er af mörgum talinn
einn besti íþróttamaður sögunnar. Hann
vann Frakklandshjólreiðarnar sjö ár í
röð, frá árinu 1999 til 2005 þegar hann
hætti keppni. Það var viðeigandi að hann
hætti á toppnum.
Hann fæddist árið 1971 í Texas-ríki í
Bandaríkjunum og sýndi strax mikla
íþróttahæfileika. Hann varð atvinnumað-
ur í frjálsum íþróttum aðeins sextán ára
gamall. En eftir að hann fór að æfa með
ólympíuliði Bandaríkjanna í hjólreiðum
var ekki aftur snúið.
Hann æfði stíft og gerðist atvinnumað-
ur eftir að hafa orðið Bandaríkjameistari
áhugamanna 1991. Hann vann sig upp
metorðastigann en þegar hann var á tindi
ferils síns fékk hann fréttir sem breytti
lífi hans. Krabbamein. Armstrong fékk
tíðindin í október 1996. Meinið hafði fest
sig í eista hans, lungum og heila og lík-
urnar á því að hann lifði af voru ekki
taldar miklar.
Hann hóf lyfjameðferð og með von í
brjósti barðist hann hart áfram. Lyginni
líkast náði hann sér að fullu. „Þetta var
það besta sem gat komið fyrir mig,“
sagði Armstrong um lífsreynsluna. Hann
stofnaði samtök til baráttu gegn krabba-
meini nokkrum mánuðum eftir að hann
greindist og hefur hjálpað þúsundum
sjúklinga. Hans aðalstarf í dag er í
kringum samtökin sem bera nafn hans.
Aðeins tveimur árum síðar var hann
byrjaður að keppa aftur, 1998. Í sinni
fyrstu keppni neyddist hann til að hætta
og viðurkenndi hann að vera ekki tilbú-
inn. Hann tók sér gott frí aftur og eftir
sigra í nokkrum keppnum byrjaði ferill
hans að rúlla á ný árið 1999.
Armstrong vann Frakklandshjólreið-
arnar það ár með ótrúlegri þrautseigju.
Það var ekki bara sigur fyrir hann held-
ur fyrir krabbameinssjúklinga um allan
heim. „Allt er mögulegt. Það er hægt að
segja þér að þú eigir 90 prósent líkur, 50
eða eitt prósent, en þú verður að trúa og
berjast fyrir þínu,“ sagði Armstrong.
Sumir hafa raunar haldið því fram að
sársaukaþröskuldur hans hafi hækkað
við lyfjameðferðina sem hafi hjálpað
honum í keppnum.
Hann vann heil sex ár til viðbótar og
skráði sig á spjöld sögunnar sem besti
hjólreiðamaður fyrr og síðar. „Að lokum
vil ég segja við fólk sem trúir ekki á hjól-
reiðar, efasemdamennina. Ég vorkenni
ykkur. Mér þykir fyrir því að draumarn-
ir ykkar eru lítilvægir, mér þykir fyrir
því að þið trúið ekki á kraftaverk. Þetta
var mögnuð keppni. Þetta er stórkostleg-
ur viðburður og þið eigið að horfa í kring-
um ykkur og sjá það. Þið eigið að trúa á
þetta fólk. Ég verð aðdáandi Tour de
France þar til ég dey. Það er ekkert laun-
ungarmál að þetta er erfið keppni og það
þarfnast mikilla krafta til að vinna hana.
Viva le Tour að eilífu. Takk!“ sagði Arms-
trong eftir að hann hætti keppni árið
2005, strax eftir sigur sinn í Tour de
France, sjöunda árið í röð. Hann hætti á
toppnum.
Lance Armstrong – goðsögn í lifanda lífi
© GRAPHIC NEWS
Leiðarnúmer
Leið byrjar
Leið endar
Leið
byrjar/endar
Einstaklings
tímataka
Hvíldardagur
FRAKKLAND
ÍTALÍA
ENDAR: 27. JÚLÍ
Paris Champs-ElyséesBrest
BYRJAR: 5. JÚLÍ
BRITTANY
Dags.
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
16
17
18
19
20
22
23
24
25
26
27
km
197.5
164.5
208
29.5
232
195.5
159
172.5
224
156
167.5
168.5
182
194.5
183
157
210.5
196.5
165.5
53
143
Leið nr.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
3,560Samtals
Plumelec
Auray
Saint-
Brieuc
Saint-Malo
Nantes
Cholet
Châteauroux
Aigurande
Super-Besse
Brioude
Aurillac
Figeac
Toulouse
M I Ð J A R Ð A R H A F I Ð
AT L A N T S H A F I Ð
Bagnères-
de-Bigorre
Pau
Hautacam
Lannemezan
Foix
Lavelanet
Narbonne
Nîmes
Digne-les-
Bains
Prato
Nevoso
Cuneo
Jausiers
Embrun
L’Alpe-
d’Huez
Bourg-
d’Oisans
Saint-Etienne
Roanne
Montluçon
Cérilly
Saint-Amand-
Montrond
Etampes
Source: Le Tour
FÆRSLA
1910: Frakkinn Adolphe Helière drukknaði í
frönsku Rívíerunni á hvíldardegi.
1935: Spánverjinn Fransisco Cepeda féll
niður í gil.
1967: Bretinn Tom Simpson lést vegna
hjartatruflana. Amfetamín fannst í
blóði hans.
1995: Fabio Casartelli lenti í árekstri á 90
km hraða og lést eftir að höfuð hans
skall á götunni. Hann var ekki með
hjálm, sem hefði þó líklega ekki
bjargað honum.
BANASLYS Á TÚRNUM