Fréttablaðið - 10.09.2008, Blaðsíða 20

MARKAÐURINN 10. SEPTEMBER 2008 MIÐVIKUDAGUR
Ú T T E K T
19,2%*
*Nafnávöxtun í íslenskum krónum á ársgrundvelli
fyrir tímabilið 29.08.2007 - 29.08.2008
Ávaxtaðu betur
Ávöxtun sl. 12 mánuði
S K U G G A B A N K A S T J Ó R N M A R K A Ð
Nú
hraðby
Þórður segir vel hafi te
lendingu í hagkerfinu
Vaxtalækkunarferlið h
verðbólga náði hámar
lækkunar ferlið nú og
um 50 punkta. Það st
og ég óttast að núvera
af aðhaldi en er hagke
kreppu er mun meiri
bólgu.“
Undirbúa þarf
lækkun vaxta
„Við núverandi aðstæður er varla hægt að verja það að
lækka vexti miðað við hvernig verðbólgan er, auk þess
sem, líkt og bent hefur verið á, að fylgst er með okkur
erlendis frá. Þrátt fyrir alla galla er verðbólgumarkmiðið
eina markmiðið sem við höfum völ á. Og þrátt fyrir að
það hafi að einhverju leyti sprungið getum við ekki
yfirgefið það. Það myndi koma mjög illa út í augum
útlendinga.“ Ásgeir segir „gífurlega“ kólnun hagkerfisins
í vændum og öllu máli skipti að rétt sé staðið að stýri-
vaxtalækkun. Hún hafi hins vegar ekki verið undirbúin
nægilega enn. MARKAÐURINN/STEFÁN
Óvissuþættir
hamla lækkun
Ólafur Ísleifsson segir brýnt að hefja lækkun stýrivaxta
nú þegar efnahagslífið horfist í augu við alvarlega ofkæl-
ingu og búi við þrefalda vexti á við samkeppnislöndin.
Hann telur þó að fyrrgreindir óvissuþættir leyfi ekki, að
sinni, að hreyft verði við vöxtunum. „Þeir aðilar erlendis
sem fylgjast með efnahagsmálum hér myndu við þessar
aðstæður telja slíka aðgerð óforsvaranlega og slíkt mat
væri fallið til þess að veikja gengi krónunnar enn frekar.
Búsifjar fyrir atvinnulífið og heimilin af þeim sökum
gætu orðið enn þyngri en jafnvel hinir ofurháu vextir.“
MARKAÐURINN/STEFÁN
„Staðan í efnahagsmálum einkenn-
ist af mikilli óvissu,“ segir Ólafur
Ísleifsson, lektor við Háskólann í
Reykjavík. „Hætta steðjar að ís-
lensku efnahagslífi, meðal annars
vegna skorts á lánsfé sem veldur
súrefnisskorti í atvinnulífinu.
Stjórnvöld hafa ekki megnað að
fylgja eftir mikilvægum skipta-
samningum við norræna seðla-
banka frá í vor nema að mjög tak-
mörkuðu leyti. Engir aðrir skipta-
samningar hafa fylgt á eftir. Ekki
hefur tekist að styrkja gjaldeyris-
forða Seðlabankans nema að tak-
mörkuðu leyti og það lán sem
tilkynnt var um í síðustu viku,
en hefur reyndar ekki enn verið
tekið, er auðvitað aðeins sem lítið
skarð í stórri ísaldarstæðunni
og var af kurteisisástæðum ekki
hlegið beint út af borðinu.“
Ólafur bendir á að ekkert hafi
verið aðhafst til að styrkja innviði
gjaldeyrismarkaðarins, til dæmis
með því að fá erlendan banka til
að taka að sér viðskiptavakt með
krónuna og styrkja verðmyndun
hennar með tiltækum ráðum, sem
margir hafi þó kallað eftir að yrði
gert.
„Fall krónunnar og ofurvextir
ógna atvinnufyrirtækjum og
heimilum. Stefnan í peninga-
málum dugir ekki eins og flestum
virðist orðið ljóst,“ segir Ólafur
enn fremur og segir brýnt að
hefja lækkun stýrivaxta nú þegar
efnahagslífið horfist í augu við
alvarlega ofkælingu og búi við
þrefalda vexti á við það sem ger-
ist í samkeppnislöndum. Hann
telur þó að fyrrgreindir óvissu-
þættir leyfi ekki, að sinni, að
hreyft verði við vöxtunum. „Þeir
aðilar erlendis sem fylgjast með
efnahags málum hér á landi myndu
við þessar aðstæður telja slíka að-
gerð óforsvaranlega og slíkt mat
væri fallið til þess að veikja gengi
krónunnar enn frekar. Búsifjar
fyrir atvinnulífið og heimilin
af þeim sökum gætu orðið enn
þyngri en jafnvel hinir ofurháu
vextir,“ bendir Ólafur á.
„Ég kalla enn eftir því að stjórn-
völd sendi frá sér skýr skilaboð
um að í peningamálum verði leit-
að nýrra leiða með því að styrkja
tengslin við Evrópu og leiti eftir
því af fullum þunga að Ísland,
sem aðili að Evrópska efnahags-
svæðinu, eigi bakhjarl í evrópska
seðlabankanum með gjaldmiðla-
skiptasamningum við Seðlabanka
Íslands,“ segir Ólafur og telur að
ríkisstjórnin hafi skapað nokkrar
væntingar um að í fjárlagafrum-
varpi og stefnuræðu forsætisráð-
herra verði mörkuð trúverðug
efnahagsstefna og skýr skilaboð
um að vörn verði snúið í sókn.
„Fyrsta skrefið er ákvörðun um
að hagnýta þau sóknarfæri sem
orkuskortur í heiminum færir
okkur. Samhliða þarf raunhæfa
áætlun um að Ísland fullnægi
Maastricht-skilyrðunum sem er
viðurkennt heilbrigðisvottorð
fyrir efnahagslífið og um leið for-
senda fyrir mögulegri aðild að
Evrópusambandinu,“ segir Ólafur
Ísleifsson.
LÍKLEGT AÐ FJÖLGA ÞURFI
ÁKVÖRÐUNARDÖGUM
„Þar sem við sjáum nú verðbólgu-
öldu ganga yfir legg ég við núver-
andi aðstæður til óbreytta stýri-
vexti,“ segir Ásgeir Jónsson, for-
stöðumaður greiningar deildar
Kaupþings. Hann áréttar þó um
leið að horfa á síðustu tölur sem
feli í sér uppsafnaða hækkunar-
þörf. „Ljóst er hins vegar að næsti
einn til tveir mánuðir verða mjög
þungir í verðbólgu og við gætum
séð hana hækka enn. Jafnframt
er rétt að ástand á gjaldeyris-
markaði er mjög viðkvæmt og
krónubréf á gjalddaga í septem-
ber sem horfa þarf til.“ Ásgeir
telur að í fjármálaheiminum séu
menn hættir að gera ráð fyrir
stórri erlendri lántöku ríkisins
til að styrkja gjaldeyrisforðann
og verði því að sjá til hvernig til
tekst með krónubréfagjalddaga.
„Ástandið er því mjög viðkvæmt
núna og vart forsvaranlegt að
hefja lækkanir nú þegar verð-
bólgan er komin upp að stýrivöxt-
unum.“ Hann bendir um leið á að
þessi staða hafi komið upp áður.
„Seðlabankanum hefur tvisvar
tekist að ná verðbólgu niður úr
tveggja stafa tölu í mjög lága tölu
á einum til tveimur árum. Þetta
gerðist 1992 með tengingu við
ECU og svo aftur 2001/2002 þegar
krónan styrktist. Við gætum því
séð verðbólgu hjaðna mjög fljótt
þegar gjaldeyrismarkaður réttir
aftur úr kútnum og það verður
vonandi árið 2009. Forsendan er
að gengi krónunnar hækki aftur.“
Ásgeir segir um leið dálítið sér-
stakt að hlusta á þær skoðanir
sem úr Seðlabankanum berast því
þar á bæ virðist menn hafa tak-
markaða trú á eigin trúverðug-
leika, þrátt fyrir að hafa í tví-
gang unnið slíkan sigur á verð-
bólgu hér. „Þrátt fyrir allt held ég
að Seðlabankinn haldi trúverðug-
leika sínum og að markaður-
inn trúi því að verðbólga fari að
ganga niður.“ Vaxtalækkun segir
Á S G E I R J Ó N S S O NÓ L A F U R Í S L E I F S S O N Þ Ó R Ð U R
N I Ð U R S T A Ð A :
Ó B R E Y T T I R S T Ý R I V E X T I R
N I Ð U R S T A Ð A :
Ó B R E Y T T I R S T Ý R I V E X T I R
N I Ð U R S
S T Ý R I V E X T
Kreppuhæ
þyngra en verð
Skuggabankastjórn Markaðarins leggur til 25 punkta lækkun stýrivaxt
Bankinn ætti um leið að birta nýjan stýrivaxtaferil og rökstyðja ákv
krónunnar. Óli Kristján Ármannsson og Björn Ingi Hrafnsson fun