Tíminn - 17.02.1982, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 17. febrúar 1982
7
erlent yfirlit
erlendar fréttir
■ Caspar Weinberger og Alexander Haig
Enn deila Haig
og Weinberger
Clark tekst ekki að sætta þá
■ ÞÓTT Richard Allen yrði lát-
inn vikja sem ráðunautur forset-
ansí öryggis-og utanrikismálum,
hefur ekki dregið úr ágreiningi
meðal æðstu manna Bandarikj-
anna um stefnuna i þessum mál-
um. Þeir Alexander Haig utan-
rikisráðherra og Caspar Wein-
berger varnarmálaráðherra
halda áfram að vera eins ósam-
mála og áður og láta fara frá sér
ósamhljóða yfirlýsingar.
Það fer þvi fjarrúað William P.
Clark.sem skipaður var eftir-
maður Allens sem ráðunautur i
öryggis- og utanrikismálum, hafi
tekizt að sætta sjónarmið þeirra
Haigs og Weinbergers, eins og
Reagan hefur vafalaust ætlað
honum.
Það mun lika auðveldara sagt
en gert, þvi að báðir eru þeir Haig
og Weinberger ráðrikir og ætla
sér forystuhlutverk á þessum
vettvangi.
Af þvi, sem gerzt hefur allra
siðustu vikur, virðist ágreiningur
þeirra Haigs og Weinbergers
vera mjög viðtækur. Hann nær til
málefna Vestur-Evrópu, afstöð-
unnar til pólsku herlaganna,
deilna Israels og Arabarikja og
átakanna i E1 Salvador.
WEINBERGER hefur látið
ótvirætt i ljós, að hann er óánægð-
ur meðafstöðu rikisstjórnarinnar
til herlaganna i Póllandi. Hann
telur, að stjórnin hefði átt að
gripa til mun róttækari refsiað-
gerða.
Meðal annars hafi átt að lýsa
Pólland gjaldþrota og krefjast
þess, að RUssar greiddu afborg-
anir og vexti fyrir Pólverja.
Sennilega hefur Weinberger
einnig lagt til, að hætt yrði að
selja korn til Sovétrikjanna og
Póllands meðan herlög giltu i
Póllandi. Þetta hefur hann þó
ekki sagt opinberlega, enda væri
hann þá kominn i fulla andstöðu
við Reagan forseta, sem felldi
niður kornsölubannið, sem Carter
hafði sett, þegar Rússar réðust
með her inn i Afganistan.
Haig hefur vafalitið ráðið
mestu um, að ekki hefur verið
gripið til nema mildra refsiað-
gerða vegna herlaganna i Pól-
landi. Astæðan er sú, að hannvill
taka tillit til sjónarmiða banda-
lagsrikjanna i Vestur-Evrópu, en
stjórnir þeirra eru flestar þeirrar
skoðunar, að strangar refsiað-
gerðir gætu gert illt verra og
neytt Pólverja til nánari sam-
vinnu viðRússa. Þá mynduslikar
aðgerðir reynast jafn óhagstæðar
Vestur-Evrópu og Austur-
B William Clark
Evrópu, ef litið er á málin frá
efnahagslegu og viðskiptalegu
sjónarmiði.
Reagan forseti virðist hafa fall-
izt á sjónarmið Haigs og þeir
þannig bakaö sér verulega reiði
af hálfu haukanna svonefndu, en
Weinberger verður nú meira og
meira dýrlingur þeirra.
Weinberger hefur sýnt, að hann
er á fleiri sviðum ósammála Haig
um samskiptin við Vest-
ur-Evrópu. Hann hefur hvað eftir
annað látiö i ljós, að rikin i Vest-
ur-Evrópu leggi of litið fram til
varnarmála. Sennilega er Haig
einnig þessarar skoðunar undir
niðri, en telur hins vegar ekki
hyggilegt að krefjast þessa op-
inberlega, þvi að það myndi ekki
mælast vel fyrir i Vestur-Evrópu.
Weinberger gerir honum þvi eng-
an greiða með þvi að ganga hér
fram fyrir skjöldu.
SITTHVAÐ bendir ótvirætt til
þess, að þeir Haig og Weinberger
séu ekki á sama máli um afstöð-
una til deilumála Israelsmanna
og Araba.
Haig hefur farið tvivegis eftir
áramótin til Israels. Tilgangur
hans með þessum ferðalögum
hefur bersýnilega verið sá að róa
Israelsmenn og lofa þeim stuðn-
ingi Bandarikjanna, svo að þeir
þurfi ekki neitt aö óttast, þótt þeir
láti Egyptum eftir allan Sinai-
skagann, en það eiga þeir að hafa
gert fyrir 25.april, ef gerðir
samningar verða haldnir.
1 Israel hefur sá uggur færzt i
vöxt að undanförnu, að sú staða
sé að myndast, að óhyggilegt sé
fyrir lsraelsmenn að afhenda all-
an Sinaiskagann, nema þá gegn
aukinni tryggingu af háll'u
Bandarikjanna.
Af þessum ástæðum hefur
ferðalag Weinbergers i siðustu
viku til Saudi-Arabiu og Jórdaniu
vakið mikinn úlfaþyt i Israel. 1
þessu ferðalagi ræddi Weinberger
við stjórnir þessara rikja um
hernaðarlegt samstarf og aukna
vopnasölu til þeirra. Talið var, að
þetta ætti að hafa þann tilgang
að styrkja þessi lönd gegn
hugsanlegri innrás Rússa. tsra-
elsmenn telja hins vegar, að þessi
löndséu ekki i bráðri hættu vegna
hugsanlegra innrásarfyrirætlana
Rússa. Þau muni þvi fyrst og
fremst nota vopnin, sem þau fái
frá Bandarikjunum, gegn tsrael.
Loks er svo ágreiningur Haigs
og Weinbergers varðandi E1
Salvador.
Þar hefur Haig gerzt herskárri
og reynt að vinna sér hylli hauk-
anna á þann hátt. Hann hefur
hvað eftir annað látiö i það skina
að nauðsynlegt kunni að reynast
að láta bandariskan her skakka
leikinn meö einum eða öðrum
hætti. Weinberger segir hins veg-
ar, að varnarmálaráöuneytið hafi
ekki neinar slikar áætlanir i und-
irbúningi. Hann mun jafnframt
telja, að Haig gangi með þessum
yfirlýsingum inn á verksvið varn-
armálaráöuneytisins. Það fellur
Weinberger aö sjálfsögðu ekki
vel.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
Yf ir 30 sovéskir
sjómenn fórust
er skip þeirra
sökk í gær
■ Yfir 30 sovéskir sjómenn
eru nú taldir af, eftir að gáma-
flutningaskip þeirra, sökk i
miklu óveðri um 280 mflur
undan ströndum Kanada, en
þaö var á svipuöum slóðum og
oliuborpallurinn sem sökk 1
fyrradag, og fórust þá allir
sem um borö voru.
I eftirmiðdaginn i gær haföi
tekist að bjarga fjórum
sovésku sjómannanna og 15 lfk
höfðu fundist. Enn var saknað
18sjómanna i gær og voru þeir
allir taldir af.
Fulltrúar kanadisku land-
helgisgæslunnar sögðu að yfir
50 feta háar öldur hefðu riöið
yfir skipið og hefði vindhraö-
inn þá verið um 40 hnútar. Eft-
ir að öldurnar riðu yfir,
hallaðist skipið um 45 gráður
vegna þess að farmurinn
kastaðist til i lestunum, og
byrjaði sjórinn þá aö streyma
inh.
Jafnvel þótt tvö skip væru
stödd I nágrenninu, þá ákvað
sovéska áhöfnin að vera um
kyrrt um borö þar til að
sovéskt björgunarskip kæmi á
staöinn.
Biðin reyndist of löng, og
skipiö sökk með fyrrgreindum
afleiðingum.
Bandaríkin ásaka
Sovétríkin um sýkla-
og eff nahemað
■ Aðalsendifulltrúi Banda-
rikjanna á öryggismálaráð-
stefnunni i Madrid, Max
Cemleman, hefur ásakaö
Sovétmenn um aö framleiða
og nota i stórum stil sýkla-
vopn. Sendifulltrúinn sagði
þetta i ávarpi sinu til for-
manna sendinefndanna á lok-
uðum fundi og i máli hans kom
fram að i Sovétrikjunum væru
a.m.k. 14 verksmiöjur sem
framleiddu vopn fyrir efna-
hernað. Hann sagði að sak-
laust fólk i Laos, Kambódiu og
Afganistan hefðu oröið fórnar-
lömb hins sovéska efna-
hernaöar.
Formaður sovésku sendi-
nefndarinnar, hafnaði ásökun-
um Bandarikjamanna algjör-
lega og sagði þær vera alrang-
ar, auk þess sem þær væru
ögrandi áróður.
Fyrir viku siðan bað Reagan
Bandarikjaforseti Banda-
rikjaþing um 700 milljón doll-
ara fjárveitingu til þess aö
hægt væri að fara aftur út i
framleiðslu á efnavopnum,
eins og t.d. taugagasi,
sprengjum o.fl.
Mugabe og Nkomo
í hár saman
■ Josúa Nkomo sagði i gær
að sér virtist sem Mugabe,
forseti Zimbabwe hefði ekki
lengur áhuga á samstarfi við
sig og flokk sinn i rikisstjórn-
inni i Zimbabwe. Nkomo sagði
þetta eftir að hann hafði setið
rikisstjórnarfund þar sem
rikisstjórnin ræddi eignarnám
á 11 fyrirtækjum, öllum i eigu
flokks Nkomo, en þar á meðal
eru hótel og bóndabæir. Þessi
ákvöröun rikisstjórnarinnar
kemur i kjölfar uppgötvunar
stjórnarhermanna á vopna-
birgðum i eigu flokks Nkomo.
A meðan á rikisstjórnar-
fundinum stóö i gær, réðst lög-
reglan i Zimbabwe inn I höfuð-
stöðvar flokksins og leitaði
þar að gögnum sem gáetu bent
til andstöðu flokksins við Mu-
gabe. Nkomo sagði að ef hann
missti ráðherrastól sinn, þá
færu þrir flokksfélagar hans
með honum. Talið er næsta
öruggt að Nkomo og félagar
hans verði látnir hætta I rikis-
stjórninni, þar sem Mugabe og
hans menn telji sig hafa næg-
an styrkleika til þess aö berja
niður alla andstöðu gegn
stjórninni.
Enn barist I
Afganistan
■ Fregnir frá Afganistan
herma að stjórnarherinn og
sovéskir hermenn i Afganist-
an hafi á nýjan leik náð yfir-
ráðum yfir tveimur stórum
borgum þar sem innlendir
skæruliöar höföu haft sig mik-
ið i frammi upp á siðkastiö.
Borgir þessar eru Herat og
Kandaha. Fregnir frá Pakist-
an segja að margir skæruliðar
sem höfðu hreiðrað um sig I
Kandaha, hafi flúið frá borg-
inni, eftir að stjórnarherinn
gerði mikla sprengiárás á
borgina. Sovéskir hermenn
umkringdu hinsvegar Herat
og leituðu hús úr húsi að
skæruliöum og handtóku tals-
vert marga sem þeir grunuðu
um að vera skæruliða. Svo
virðist sem þessar aögerðir
stjórnarhersins og sovésku
hermannanna hafi haft það I
för með sér að stjórnarherinn
hafi nú undirtökin í þessum
borgum, en svo hefur ekki
veriö um margra mánaða
skeið.
1 öðrum landshlutum
Afganistan, er vetrarveður
svo mikið, að fjöldi skæruliöa
hefur þurft að leita skjóls I
Pakistan.
KíNA: Kinversk stjórnvöld hafa nú formlega boöiö alþjóölegum
oliufélögum að fara fram á leyfi, til þess að leita olíu undan
ströndum Kína. Um 50 fulltrúum alþjóölegra oliufélaga hefur
veriö boðiö upp á að sækja um sllkt leyfi og þeirra á meðal eru
B.P. og stærstu oliufélög Bandarikjanna.
BANDARiKIN: Talsmaður Hvita hússins i Washington sagði I
gær að Bandarikin heföu ekki i hyggju aö selja vopn til Jórdaniu.
Sagði hann þetta I tilefni þess að Israelsmenn hafa látiö i ljósi
ugg um aö Bandarikjamenn hyggist selja Jórdaniumönnum her-
þotur af fullkominni gerö, auk eldflauga. Fyrr hafði Weinberger,
varnarmálaráðherra Bandarikjanna sagt að ekkert hefði verið
ákveðið i þessum efnum.