Tíminn - 15.05.1982, Blaðsíða 6

6
Laugardagur 15. maí 1982
Utqefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreióslustjóri: Sigurður Brynjólfs-
son. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarf ulltrui:
Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Tim-
ans: lllugi Jókulsson. Blaöamenn: Agnes Bragadóttir. Atli Magnússon, Bjarghild-
ur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friörik Indrióason, Heiöur Helgadóttir, Jónas
Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson
(iþróttir), Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson. utlitsteiknun: Gunnar Trausti
Guðbjórnsson. Ljósmyndir. Guöjón Einarsson, Guöjón Róbert Agústsson, Elin
Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson,
Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Sióumúla 15, Reykjavik. Simi: 86300. Aug-
lýsingasimi: 18300. Kvöldsímar: 86387, 86392. — Veró i lausasölu 7.00, en 9.00 um
helgar. Askriftargjald á mánuði: kr. 110.00. — Prentun: Blaðaprent hf.
Ekki gtundroðastjóm
Davíðs og Alberts
■ Blöð Sjálfstæðisflokksins eru aftur farin að
syngja gamla sönginn um glundroða og upp-
lausn, ef Sjálfstæðisflokkurinn fær ekki meiri-
hluta i borgarstjórn Reykjavikur. Blöðin reyna
að færa það fram til sönnunar, að fulltrúar and-
stöðuflokka Sjálfstæðisflokksins hafi verið ósam-
mála um sitthvað á sjónvarpsfundinum.
Það er vissulega rétt, að andstöðuflokkar Sjálf-
stæðisflokksins greinir á um margt. Mikill munur
er t.d. á viðhorfi Framsóknarflokksins og Al-
þýðubandalagsins á mörgum sviðum. I samstarfi
slikra flokka verður þvi að leggja ýmis sér-
sjónarmið til hliðar. Þetta hefur tekizt i stjórn
Reykjavikurborgar á þvi kjörtimabili, sem nú er
að ljúka. Samvinna Framsóknarflokks, Alþýðú-
flokks og Alþýðubandalags i borgarstjórn og
nefndum borgarinnar hefur hnekkt til fulls þeirri
glundroðakenningu, sem Sjálfstæðisflokkurinn
hampaði með verulegum árangri áður fyrr.
Annars er gott, að málgögn Sjálfstæðisflokks-
ins skuli minnast á glundroða. Það óhapp getur
gerzt, að mikill glundroði verði i borgarstjórn
Reykjavikur á næsta kjörtimabili.
Frá þvi fyrsta, að þeir Davið Oddsson og Albert
Guðmundsson áttu sæti saman i borgarstjórn,
hefur verið mikið og vaxandi ósamkomulag milli
þeirra. Davið leit strax á Albert sem keppinaut
og hugðist koma honum fljótt á kné, m.a. i sam-
bandi við Ármannsfellsmálið svonefnda. Siðan
hefur ósamkomulag þeirra stöðugt vaxið og hefur
aldrei verið meira áberandi en á þessu kjörtima-
bili.
Mestu árekstrarnir i borgarráði hafa verið
milli þeirra.
Nú þegar kosningarnar nálgast reyna Sjálf-
stæðismenn að breiða yfir þetta og Albert er
fenginn til að gefa stuðningsyfirlýsingu við
Davið. Kunnugir vita, að þetta er ekkert að
marka. Eftir kosningarnar munu deilur þeirra
Daviðs og Alberts hefjast aftur. Báðir mennirnir
eru það ráðrikir og sérlundaðir, að þar verða ekki
neinar sættir. Stjórn borgarmálanna myndi ein-
kennast öðru fremur af ósamkomulagi þeirra, ef
það slys henti, að Sjálfstæðisflokkurinn fengi
meirihluta i borgarstjórn.
Slika glundroðastjórn verða reykviskir kjós-
endur að útiloka með þvi að fela Sjálfstæðis-
flokknum ekki völdin i borgarstjórninni.
Mikilvæg tengsli
■ Lokið er opinberri heimsókn Gunnars Thorodd-
sen forsætisráðherra til Vestur-Þýzkalands i boði
Helmuts Schmidt kanslara. Heimsóknin tókst
vel, eins og vænta mátti.
íslendingar hafa löngum átt góð skipti við
Þjóðverja á sviði menningar og viðskipta. ís-
lendingar hafa jafnan metið mikils menningu
Þjóðverja, dugnað og verkhyggni. Margir ís-
lendingar hafa sótt menntun sina til Þýzkalands
og íslendingar þannig lært margt af Þjóðverjum.
Það er von íslendinga að jafnan megi haldast
góð sambúð með þeim og Þjóðverjum. Þýska-
landsför islenzka forsætisráðherrans hefur styrkt
tengsli þjóðanna. Þ.Þ.
á vettvangi dagsins
Fylgst er með að
við stöndum við
gerða samninga
— sagði Tómas Árnason f yfirliti um
utanríkisviðskiptin
■ í umræðum á Alþingi um skýrslu
um utanríkismál flutti Tómas Árna-
son viðskiptaráðherra ræðu og gaf
yfirlit um utanríkisviðskiptin og
horfur á því sviði. Meginhluti ræðu
hans fer hér á eftir.
Nú eru liðin rúm 2 ár síðan ég tók
við starfi viðskiptaráðherra. Ég tel
mig geta fullyrt, að á þessum tíma
hafi utanríkisviðskipti okkar yfirleitt
verið hagstæð, þrátt fyrir mikla efna-
hagserfiðleika í viðskiptalöndum
okkar og hækkun á olíuverði. Út-
flutningsframleiðslan hefur verið
mikil og sala á helstu afurðum okkar
hefur yfirleitt gengið vel. Þó voru er-
fiðleikar á sölu grásleppuhrogna í
fyrra og einnig nýttist ekki til full-
nustu sá síldarafli, sem hefði mátt
veiða, vegna ónógra sölumöguieika
á því verði, sem hægt var að fá fyrir
síldina. Erfiðleikar á sölu gráslepp-
uhrogna stafa bæði af óvanalega
mikilli framleiðslu tvö síðustu árin
og einnig að lágmarksverð voru ák-
veðin í dollurum, en gengi dollarans
hækkaði mikið í gjaldmiðlum mark-
aðslandanna, Danmörku og Þýska-
landi. Það er vissulega til alvarlegrar
íhugunar, þegar ekki tekst að selja
saltsíld til hefðbundinna markaðs-
landa, vegna tilkostnaðar við að
framleiða síldina hér heima. Það er
mikil síld í sjónum en verðbólgan
veldur því að við getum ekki fram-
leitt hana á því markaðsverði, sem
hægt er að fá fyrir hana. Verðbólgan
er það mikill skaðvaldur fyrir efn-
ahagslífið og framvindu efnahags-
mála og þar af leiðandi fyrir lífskjör-
in í landinu. í fyrra gætti einnig söl-
utregðu og verðlækkunar á áli og
járnblendi, vegna efnahagserfið-
leika viðskiptalandanna.
Hækkun Bandaríkjadollars á síð-
asta ári samanborið við Evrópu-
gjaldmiðla hefir haft taísverð áhrif á
utanríkisviðskiptin. Þjóðhagslega er
það hagstætt fyrir okkur fslendinga
að Bandaríkjadoliarinn styrkist, því
að mikill hluti útflutningsins er
reiknaður í dollurum. Hins vegar
mun þessi gengisþróun hafa dregið
nokkuð úr sölu á íslenskum afurðum
til Vestur-Evrópu, en jafnframt
hafði hún í för með sér örvandi áhrif
á innflutning þaðan. Við þessar að-
stæður, þegar tekjur landsmanna
hækkuðu miklu meira heldur en er-
lent verðlag, var ekki við öðru að
búast, en að innflutningur myndi
aukast mikið, eins og átti sér stað á
síðasta ársfjórðungi síðasta árs.Þessi
röskun á gengi helstu gjaldmiðlanna
kom nokkru róti á viðskiptin og er
ekki enn séð fyrir afleiðingunum.
Þessi þróun mála hefir t.d. haft
býsna alvarlegar afleiðingar á sam-
keppnis-og útflutningsiðnað okkar
og valdið erfiðleikum.
Frjáls viðskipti
mikið hagsmunamál
Fyrir þjóð, sem er jafn háð utanrík-
isviðskiptum eins og við íslendingar,
eru frjáls alþjóðaviðskipti mikið
hagsmunamál. Mér er ekki kunnugt
um að viðskiptahömlur í markað-
slöndunum hafi að neinu marki tor-
veldað sölu á framleiðsluvörum
okkar. Innflutningur á skreið til Níg-
eríu var frjáls allt árið, en hafði áður
verið háður miklum takmörkunum.
Nú nýlega hafa yfirvöld lagt hömlur
á skreiðarviðskiptin og veldur það
mikilli óvissu um sölu á skreið á
þessu ári. Fyrir utanríkisviðskipti
okkar skiptir fríverslunarsamstarf
Evrópulanda mjög miklu máli. Með
aðild fslands að EFTA og fríverslun-
arsamningi við Efnahagsbandalagið
er tryggður opinn markaður fyrir
flestar útflutningsvörur okkar í 16
Evrópuiöndum. Tollar hafa verið
felldir niður á flestum útflutningsaf-
urðum okkar í þessum löndum. Hef-
ur það í reynd þýtt verulega hækkun
á skilaverði til útflytjenda. Þau toll-
fríðindi, sem við höfum þannig orðið
aðnjótandi í aðildarríkjum EFTA og
Efnahagsbandalagsins, hafa, miðað
við útflutninginn í fyrra, verið metin
á 184 milljón krónur. Það vill stund-
um gleymast, hversu mikinn hag við
höfum af þessu samstarfi, því að það
þykir miklu síður fréttnæmt sem vel
er gert og ber árangur, heldur en um-
kvartanir þeirra, sem telja sig verða
fyrir óhagræði af þeim viðskipta-
samningum, sem gerðir eru. Okkar
hagur af þessu samstarfi er samt
ótvíræður og við verðum að reyna að
komast hjá að gera ráðstafanir, sem
geta veikt þetta samstarf. Við erum
ekki einir í heiminum og þótt litlir
séum er fylgst með því, að staðið sé
við gerða samninga. Við ætlumst
auðvitað til þess að aðrir geri slíkt
hið sama.
V öruskiptajöfn-
uðurinn
Ég sagði í upphafi, að utanrík-
isviðskiptin hefðu yfirleitt verið okk-
ur hagstæð, en samt er ekki hægt að
loka augunum fyrir þeirri staðreynd,
að vöruskiptajöfnuðurinn á síðasta
ári var talsvert óhagstæðari en árið
áður. Ein skýringin er sú, að útfiutn-
ingur á loðnuafurðum lækkaði mikið
frá því sem áður var.í fyrra voru
loðnuafurðir samtals um 8.5% af
heildar útflutningi og árið 1980 voru
þær 16,1%. Nú eru allar horfur á því,
að útflutningur loðnuafurða verði
mjög lítill á þessu ári. Hér er því um
að ræða mikið áfall fyrir efnahagslíf
okkar og erkki verður séð, hvaða út-
flutningur gæti bætt upp þetta tjón.
Ekki er enn hægt að spá neinni verð-
hækkun á áli og járnblendi, en þó er
reiknað með, að útflutningsmagn
þessara málma verði meira í ár en í
fyrra. Hvað viðskiptin í heild snertir
er þó á einu sviði hægt að minnast á
jákvæða þróun, en það er hin mikla
lækkun á verði olíuvara, sem vonast
er til að haldist a.m.k. út þetta ár.
Þetta er vissulega nokkur bót, en
hrekkur samt skammt til að jafna þá
miklu byrði, sem á okkur var lögð
með hækkun olíuvaranna 1979.
Olíuviðskipti.
Þegar á heildina er litið er ég
nokkuð ánægður með olíuviðskiptin
síðan ég fór að hafa afskipti af þessu.
Það hefir reynst skynsamlegt að
halda áfram að gera samninga við
Sovétríkin um olíu viðskipti, þótt ég
hafi talið rétt að draga nokkuð úr
þeim frá því sem áður var. Nú eru
um 60% af ókkar olíuviðskiptum við
Sovétríkin. Þá hafa olíubirgðir í
landinu aukist á þessum tíma. í við-
skiptaráðuneytinu hefir verið lögð
mikil vinna í þennan málaflokk.
Starfandi er samstarfsnefnd ráðu-
neytisins og olíufélaganna, sem fylg-
ist náið með þessum málum. Við
höfum dreift olíuviðskiptunum.
Höfum keypt af Bretum, Portúgöl-
um og ýmsum olíufélögum. Mögul-
eikum á framtíðarviðskiptum við
Breta og Norðmenn er haldið
opnum, en reynt að kaupa þar sem
verð er hagstæðast.
1 dag samþykkti ríkisstjómin að ég
legði fram stjórnarfrumvarp um
heimild til að ísland gerðist aðili að
Alþjóðaorkustofnuninni. Ég er
þeirrar skoðunar, að slík aðild muni
auka öryggi okkar í olíumálum, geti
stuðlað að hagstæðum olíuviðskipt-
um og einnig væri okkur til gagns í
öðmm orkumálum, - en frumvarpið
fjallar fyrst og fremst um neyðar-
birgðir olíu - og aðra þætti olíumála.
Öðm hverju birtast skrif um verð-
lag á olíuvömm, sem em bæði vill-
andi og ónákvæm. Menn undrast
t.d., að þegar verðlag lækkar á er-
lendum mörkuðum, skuli það ekki
lækka þegar hér innanlands.
í fyrsta lagi eigum við 2-4 mánaða
birgðir af olíuvörum hér innanlands
og það tekur tíma að selja þær.
f öðm lagi em allar olíuvömr seld-
ar í dollurum. Ef bensín væri t.d. selt
í dollurum hér innanlands kæmi
lækkun fram, þegar birgðir hafa ver-
ið seldar. En bensínið er ekki selt í
dollurum heldur í íslenskum krónum
og dollarinn hefir hækkað ört, þann-
ig að bensínið kostar fleiri krónur,
jafnvel þótt það hafi kostað færri
dollara.
f þriðja lagi em lögð ýmis gjöld á
bensínið, t.d. 32% gjöld, sem renna
beint í ríkissjóð, 22% sem renna til
vegamála og 1.1% til jöfnunarsjóðs
sveitarfélaga.
Á árinu 1981 námu sjávarafurðir
78% af heildarútflutningi fslenm-
dinga og vom freðfiskflök eins og
áður stærsta útflutningsvaran. Sam-
tals var selt úr landi fyrir 6.536 m.kr.
Hvers vegna er sjávarútvegurinn
svona gífúrlega sterkur. Það er
vegná þess að við eigum öflugan,
nýtískulegan fiskskipastól og hrein
bylting hefir átt sér stað í fiskvinnsl-
unni. Fiskiðjuver hafa risið allt í
kring um landið, yfirleitt búin nýj-
ustu tæknibúnaði og hagræðingu.
Þótt enn þurfi að gera betur hefir
mjög færst í áttina. Fiskiðjuverin eru
yfirleitt rekin í tengslum við fiski-
skip, sem afla hráefnisins. Til viðbót-
ar hafa svo komið hagstæð viðskipti
með saltfisk og skreið.
Ég kalla þessa miklu uppbyggingu
byggða-og framleiðslustefnu.
Stærstu og þýðingarmestu mark-
aðslönd okkar vom þessi:
1 Bandaríkin
2 Bretland j
3 Nígería
4 Portúgal
5 Vestur-
Þýskaland
6 Sovétríkin
Opinber heimsókn
til Noregs.
Viðskiptaráðherra Noregs Arne
Skauge bauð mér í opinbera heim-
sókn til Noregs í vikunni eftir páska.
Við ræddum ítarlega viðskipti milli
landanna og viðskipti á alþjóðlegum
vettvangi.
Sé ég ástæðu til að fara örfáum
orðum um þessar viðræður.
Kaup á kindakjöti.
Kindakjöt hefir verið okkar aðal-
útflutningsvara til Noregs. Á ámn-
um 1977-1980 fluttum við út um
2.500 tonn af kjöti til Noregs á ári
hverju. Árið 1981 féll þetta niður í
1.076 tonn og fyrir nokkm var frá því
sagt, að þeir myndu, vegna offram-
leiðslu á kjöti í Noregi, ekkert kaupa
í ár. Þess vegna ræddi ég þetta ítar-
lega við kollega minn sem viðskipta-
mál milli þjóðanna. Hann lofaði að
taka málið upp og athuga vandlega