Tíminn - 20.06.1982, Blaðsíða 11

SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1982
11
meðhöndlað krabbameinssjúklinga með
sinum eigin aðferðum á rannsóknarstöð
sinni i Fort Worth i Texas. „Hefðbundn-
ar“ lækningaaðferðir eru náttúrlega
notaðar þar en ekki minnst áhersla er
lögð á sálfræðilega meðferð. Sú meðferð
miðar fyrst og fremst að þvi að brjóta
niður venjuleg viðbrögð manna við
krabbameini.
Þau segja sjálf að árangurinn hafi
verið furðulega mikill. í nokkrum
tilfellum lifðu sjúklingar mun lengur en
búast hefði mátt við. Og i öllum
tilfellum, segja hjónin, jókst lifsorka
sjúklingsins að mun og aukaverkanir
vegna læknismeðferðar minnkuðu geysi-
lega. Niðurstaða þeirra er þvi sú að
krabbamein sé oftar en ekki merki um
persónuleg vandamál, scm alvarlegt
stress, þunglyndi eða áhyggjur geti ýtt
undir - með þessum afleiðingum. Og
bregðist krabbameinssjúklingurinn við
af vonleysi er ekki að sökum að spyrjá,
segja þau.
Hvers vegna fá
aðeins sumir krabba?
Þau Carl og Stephanie Simonton
halda þvi einmitt fram að það sé sjálft
vonleysið sem sé ábyrgt fyrir röngum
liffræðilegum viðbrögðum. Jafnvægi
líkamans raskast, ekki síst hormónajafn-
vægi hans, náttúrleg varnarkerfi
skrokksins eru brotin niður og skilyrði
myndast fyrir þroska óeðlilegra fruma -
krabbameinsfruma. Ekki má því aðeins
reyna að lækna likamann, það er
þýðingarlaust, það verður einnig að
reyna að uppræta meinið, sem skapaði
krabbameinsfrumunum lífvænleg skil-
yrði. Allt lif sjúklingsins verður að koma
inn i myndina.
Enda þótt vísindamönnum hafi vissu-
lega miðað eitthvað fram á veginn í
baráttu sinni gegn krabbameini á síðustu
árum er staðreyndin sú að tíðni
krabbameins eykst stöðugt, einkum í
hinum iðnvæddu Vesturlöndum. Skýr-
ingarinnar hefur oftast verið leitað i
blöndu af líffræðilegum og umhverfis-
legum þáttum, og nefndir eru til
sögunnar óhollir lifnaðarhættir, meng-
un, rangt mataræði og hættuleg aukaefni
í fæðu. Hjónin frá Texas taka undir að
þetta spili allt stóra rullu. En, spyrja
þau, hvemig stendur á því að aðeins
hluti þeirra sem búa við sömu lifsskilyrði
fá krabbamein? Og hvers vegna fá
einmitt þessi fómarlömb krabba á
einmitt þessari stundu?
Þau svara sjálf og segja að ástæðan
hljóti að vera sú að galli sé á vörnum
likamans sem frá að því að sjúklingur
fær krabbamein hafi komið í veg fyrir
að sjúkdómurinn gæti fest rætur í
líkamanum. Og sá galli á sér sálfræði-
legar orsakir.
Margir sjúklinganna
höfðu oröið fyrir
persónulegu áfalli
Þau byggja þetta svar á nákvæmri
rannsókn á hegðun sjúklinga sinna bæði
fyrir og eftir að þeir urðu sjúkdómsins
varir. Óeðlilega margir, að þeirra dómi,
höfðu orðið fyrir miklu persónulegu
áfalli á timabilinu frá sex til átján
mánuðum áður en krabbinn kom i Ijós.
Og það sem mikilvægara er: þessir
sjúklingar brugðust við viðkomandi
áfalli með vonleysi og uppgjöf.
Áfallið gat verið margs konar; missir
maka, skilnaður, brottrekstur úr starfi,
upphaf eftirlaunaaldurs, stækkun fjöl-
skyldu, flutningar, eða róttækar breyt-
ingar á lifsháttum. En auðvitað fá ekki
allir sem skilja við maka sinn eða eru
reknir úr starfi krabbamein. Ástæðan er
sú, segja hjónin, að aðeins sumir eru
færir um að stjórna sínu eigin lífi og taka
frumkvæði á nýrri leið. Þeim er ekki
nærri eins hætt við að fá krabbamein og
hinum sem gefast upp i lengri eða
skemmri tima.
Furðulega margir af sjúklingum
þeirra Simonton-hjóna voru þannig úr
garði gerðir persónulega að þeir voru
næsta ófærir um að takast á við tilveru
sem skyndilega var orðln mjög erfið.
Þeir áttu erfitt með að tengjast öðru
fólki tilfinningaböndum og þeir létu
þarfir annarra ætið ganga fyrir sinum
eigin. Efa og sálarkvöl lokuðu þeir inni
í sér, en út á við létu þeir eins og ekkert
væri og þeim gengi allt í haginn.
Efi og óreiða
á sálarlífl
Margir sjúklinganna höfðu lagt alla
sína krafta og allan sinn metnað í
eitthvert eitt tiltekið atriði, til dæmis að
standa sig vel á vinnustað eða ala upp
börn. Ef þeir voru sviptir þessum
lífstilgangi sínum voru viðbrögð þeirra
efi og óreiða á sálarlífi sem þeim tókst
ekki að tjá eða útskýra fyrir öðrum.
Öðru fólki virðist líklegur krabbameins-
sjúklingur oft á tíðum vera óvenjulega
þægileg persóna, elskuleg vera, hrein-
asti engill. En í rauninni getur þessi
„góðmennska" verið merki um að
viðkomandi manneskja hafi ekki ýkja
mikið traust á sjálfum sér og að hún eygi
litla von í lífinu.
Carl og Stephanie Simonton leggja
mikla áherslu á það í bók sinni að með
engu móti megi draga of miklar
ályktanir af þessum rannsóknum þeirra.
Slíkt gæti verið hættulegt. Það sé til
dæmis langt i frá að allir með þessi
persónueinkenni fái krabbamein. Niður-
stöður þeirra geti þvi aðeins verið
visbending um nokkra þætti sem
hugsanlega, og aðeins hugsanlega, geta
leitt til sjúkdóms.
Bók þeirra hjóna er nýlega komin út
i Danmörku og formála að danskri
þýðingu hennar skrifar sálfræðingurinn
Emo Metze. Hann hefur haft mikil
afskipti af þessum málum, meðal annars
lærði hann um hrið hjá Simonton-hjón-
unum, og síðan 1978 hefur hann
meðhöndlað 150 danska krabbameins-
sjúklinga, einkum við sjúkrahúsið í
Árósum. Hann setur sama fyrirvara og
þau hjón hér að ofan:
„Það er rangt að segja að krabbamein
sé sálfræðilegur sjúkdómur. Sálfræði-
legir þættir eru aðeins einn hluti af
mörgum sem valda þvi að sjúklingur fær
krabbamein. Hitt er aftur á móti vitað
að leiðir fólks til að leysa vandamál lifs
sins geta haft sitt að segja i að framkalla
sjúkdóm, sem það er þegar móttækilegt
fyrir.“
✓
„Olæknandi sjúkling-
ar hafa lifað mjög lengi
eða sjúkdómurinn
staðnað“
Síðan segir Meíze:
„Allir minir sjúklingar eiga það
sameiginlegt að hafa orðið fyrir ein-
hverju áfalli, fyrir utan sjúkdóminn
sjálfan. Þeir eru líka manneskjur sem
láta umhverfið stjórna sér - i stað þess
að stjórna sjálfir umhverfinu. Vandamál
hrannast að þeim, en þeim tekst ekki að
takast skipulega á við þau eða g'éra sér
grein fyrir þeim möguleikum sem þeir
hafa til að bjarga sér úr slæmum
aðstæðum. Þcgar ég segi fólki frá þessu
eru margir sem spyrja: „Nú, er það þá .
mér sjálfum að kenna að ég er með
krabbamein?" Nei, það er ekki rétt. En
persónuleiki þessa fólks gerir það
móttækilegra en ella fyrir sjúkdómnum.
Það vill enginn fá magasár, og það vill
auðvitað enginn fá krabba.
Fyrir marga sjúklinga mina er ég
siðasta halmstráið. En ég endurtek
aldrei of oft að ég get engu lofað um
árangur. Mjög mikilvægt er að vekja
ekki falskar vonir. Ef til vill getur
sálfræðileg meðferð haft þau áhrif að
mótstöðuafl sjúklingsins eykst og þar
með minnki aukaverkanir af lyfjagjöf og
geislameðferð. Og ég get heldur ekki
þrætt fyrir það að i mörgum tilfellum
hafa ólæknandi sjúklingar lifað mjög
lengi eða sjúkdómurinn hefur staðnað."
„Hugsanamyndir“
efla lífsþrótt
og mótstöðuafl
Meðferðin sem bæði Simonton-hjón-
in og Erno Metze beita er í meginatrið-
um hin sama. Með hjálp slökunar læra
sjúklingamir að búa sér til hugsanamynd
sem á að skapa kerfi jákvæðar afstöðu.
Þetta er á útlendum málum kallað
„visúalisering". Tilgangurinn er að
draga úr ótta - sem undir öllum
kringumstæðum er mjög hættulegur -
breyta lifsviðhorfum og efla lifsþróttinn.
Takist það eru tilkomin skilyrði fyrir þvi
að líkaminn sjálfur geti ráðist gegn
krabbameininu af öllum sínum krafti -
og sá kraftur er töluverður. Lækning
með hjálp hugans, í fáum orðum sagt.
Sjúklingur getur til dæmis hugsað sér
geislameðferðina sem milljónir ör-
smárra orkueininga sem ráðast á allar
frumur likamans. En vegna þess að
krabbameinsfrumurnar eru veikari fyrir
en heilbrigðu frumurnar deyja þær en
hinar heilbrigðu komast af. Önnur
„innri mynd“ er að sjúklingurinn imyndi
sér hvítu blóðkornin sem óvigan her sem
umkringir hinar dauðu og deyjandi
krabbameinsfrumur. Þau safna þeim
saman, gera þær að fullu óskaðlegar og
skola þeim loks út úr líkamanum eftir
eðlilegum leiðum. Loks er svo mynduð
hugsanamynd af likamanum fullhraust-
um og heilbrigðum. Þetta kann að
virðast frumstætt en þetta hefur, segja
Simonton-hjónin og Metze, skilað ár-
angri.
„Sjúklingar eiga fleiri
kosta völ en að gefast
upp og deyja“
Erno Metze segir: „Það er mikilvægt
að sjúklingurinn sé vel undirbúinn áður
en meðferð hefst. Ef undirbúningur er
nægur reynist öllum auðvelt að læra
þessa tækni. Og ég tel að það hafi sýnt
sig að hugsanamyndimar séu stórkost-
legt tæki til að breyta viðbrögðum fólks
og gera það færara um að berjast við
sjúkdóma. Löngum var ég læknir
minn... - það er spuming um þjálfun.
Margt fólk litur á krabbamein sem
eins konar vond örlög sem það hafi orðið
fyrir, og að það sjálft sé algerlega
vamarlaust. Þetta er hættuleg afstaða.
Mitt starf er að kenna þessu fólki að það
á þrátt fyrir allt fleiri kosta völ en að
gefast upp og deyja, að það verður að
setja sér markmið fyrir framtíðina. Það
er ótrúlega mikilvægt, og ekki siður fyrir
hina sem ekki hafa krabbamein."
- ij snéri og endursagði.
WELGER
heybindi vélar
If/
WELGER
w
AP-53
WELGER heybindivélar fyrirliggjandi
Hagstætt verð
P
tí ÁPMULA11
Lausar stöður
Heilsugæslulækna
Lausar eru til umsóknar eftirtaldar stöður
heilsugæslulækna sem hér segir:
1. Ólafsvík H2, önnur staða læknis frá og með
1. september 1982.
2. ísafjörður H2, ein staða læknis frá og með 1.
janúar1983
3. Þingeyri H1, staða læknis frá og með 1.
september 1982.
4. Ólafsfjörður H1, staða læknis frá og með 1.
september 1982
5. Vopnafjörður H1, staða læknis frá og með 1.
nóvember 1982
6. Vík í Mýrdal H1, staða læknis frá og með 1.
. nóvember 1982
7. Hella H1, staða læknis frá og með 1.
desember 1982.
8. Vestmannaeyjar H2, ein staða læknis frá og
með 1. október 1982
9. Keflavík H2, staða læknis frá og með 1.
september 1982.
Umsóknir ásamt ítarlegum upplýsingum um
læknismenntun og læknisstörf sendist ráðu-
neytinu á þar til gerðum eyðublöðum sem fást
í ráðuneytinu og hjá landlækni fyrir 15. júlí n.k.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið
16. júní 1982
+
Viö þökkum af alhug auðsýnda samúö og vinarhug viö andlát og
útför eiginmanns mins og bróöur okkar
Egils Egilssonar
Meðalholti 13, Reykjavlk
Guðveig Stefánsdóttir
Guðbjartur G. Egilsson og Ólaffa Egilsdóttir
Alúöarþakkir til allra ættingja, vina og stofnana, sem sýndu samúö
og virðingu við andlát og útför
Jóns ívarssonar
l.v. framkvæmdastjóra
Vlðlmel 42
Sigrún Jónsdóttir
Jón Gunnar Jónsson
og aðrir vandamenn.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúö, kveðjur og blóm við andlát
og jarðarför
Önnu Sigurbjargar Gunnarsdóttur
Egllsá Skagafirðl
Guð blessi ykkur öll.
Guðmundur L. Friðfinnsson
Kristin Guðmundsdóttir Hilmar Jónsson
Sigurbjörg Guðmundsdóttir Þór Snorrason
Sigurlaug Rósinkrans
barnabörn og barnabarnabarn.