Tíminn - 20.06.1982, Blaðsíða 19

29. Dcl (Forðast gildru. Eftir hinn
eðlilega leik 29. Rc5 vinnur svartur með
29. - Bxc5 30. bxc5 (eða 30. dxc5 -
Rxe3+ 31. fxe3 - Df6+) 30. - Dxe3 31.
fxe3 - Rxe3+ 32. Ke2 - Rxc2 33. Bxc2
- Ha3 og hvítur getur ekki komið i veg
fyrir að b-peð svarts æði upp.)29. - BfS
(Leysir vandamál vonda biskupsins síns
áður en hann ræðst gegn b-peðinu.) 30.
Bxf5 - Dxf5 31. Dc3 - Ha4 32. Kgl (Með
þessum leik viðurkennir Benkö að 28.
Kfl? hafi verið mistök.) 32. - Dc8 33.
Racl (Réttilega ákveður hvítur að gefa
peðið strax fremur en að þurfa að gera
það síðar við verri aðstæður. Ef hann
reyndi t.d. að halda f það með 33. Rc5
hefði framhaldið getað orðið 33. - Bxc5
34. dxc5 (eða 34. bxc5 - Da8 og siðan
- Ha3 og framrás b-peðsins) 34. - Da8
35. Db3 (eða 35. Dc2 - Hxb4) 35. - Ha3
36. Dc2 - Re5 og siðan - Rd3 og - Rxb4,
og svartur vinnur ekki aðeins peðið
heldur er hann einnig kominn út i unnið
endatafl.) 33. - Bxb4 34. Dd3 - Bd6 35.
Hbf - h5 36. de2 - Df5 37. Rd3 - Ha3
38. Rbcl - Kg7 39. Rb3 - h4 (f siðustu
leikjum sinum hefði hvítur átt að koma
i veg fyrir þcssa framrás með því að leika
h4 og g3. Svartur hefði sömuleiðis átt að
leika þessum leik fyrr, áður en hvitur
hafði tækifæri tii að hindra hann.) 40.
Rbcl - De4 41. Dc2 - Bc7 (Missir af
einfaldri vinningsleið: 41. - Rxe3 42.
fxe3 - Dxe3+ 43.DÍ2 - De4|(þessi rólegi
leikur er mikiu sterkari en 43. - Hxd3
44. Rxd3 - Dxd3 45. Hfl og síðan 46.
Dxh4) og hvítur getur ekki komið í veg
fyrir - Bg3 og - Dxd4+ en þá er komin
upp staða mjög svipuð þeirri sem síðar
kom upp í sjálfri skákinni.) 42. Rb3 -
Bd6 43. Hal? (Nú fær svartur annað
tækifæri til að fórna manni fyrir
óstöðvandi peðasókn. Svartur hefði
þurft að hafa meira fyrir hlutunum ef
hvitur hefði komið í veg fyrir það með
43. De2. Þá hefði hann þurft að opna
aðrar vigstöðvar á kóngsvæng en það
hefði honum að vísu ekki veist sérlega
erfitt vegna hins vanhugsaða leiks 23.
h3.) 43. - Rxe3 44. fxe3 - Dxe3+ 45.
Khl - Hxal+ 46. Rxal - Dxd4 47. Rb3
- Dc4 48. Dbl - Dc3 49. Rbcl - c5 50.
Rc2 (Ekki var 50. Dxb5 - c4 skárra.
Hestamannafélag hvits má sin lítils gegn
fótgangendum svarts.)50. - Df6 51.
Dxb5 - c4 52. Rgl - cxd3 53. Dxd3 -
De5 54. g3 - Dxg3 55. Dd4+ - De5 og
hvítur gafst upp. Skák þessi er
skólabókardæmi um strategíu svarts i
þessu afbrigði.
1966 sigraði Petrósjan áskoranda sinn
Bóris Spasskij naumlega i heimsmeist-
araeinvigi, úrslit urðu 12.5-11.5, en á
síðara tímabili sinu sem heimsmeistari
fór Petrósjan út um þúfur. Hann náði
sjaldan góðum árangri og 50% vinninga
hans í Santa Monica 1966 og Moskvu
1967 voru heimsmeistara ekki samboðn-
ir. 1969 mátti hann sin litils gegn
ákveðnum og vel undirbúnum Spasskij
en Petrósjan tók ósigri sinum vel.
Smyslov, Tal og Spasskíj hafa allir farið
á slæman bömmer eftir að hafa tapað
heimsmeistaratitlinum en sú var ekki
raunin um tigrisdýrið blóðlata frá
Armeniu. Þvert á móti virtist tafl-
mennska hans aukast að afli og frægð
þegar byrði heimsmeistaratitilsins var af
honum létt. Allargötursiðan 1969hefur
hann haldið sér í hópi úrvalsliðsins,
kannski ekki alltaf með stjörnutafl-
mennsku en hann er traustur og
ábyggilegur skákmeistari og nær inn á
milli óvæntum árangri. Hann er stór-
hættulegur andstæðingur hverjum sem
er, þar á meðar Karpov en hann hefur
unnið eina skák af Karpov en engri
tapað. Einnig hefur hann náð prýðisár-
angri gegn nýju stjörnunni, Kasparov.
Sól Petrósjans er e.t.v. að hniga til viðar
en þrjoskast við að hverfa alveg niður
fyrir sjóndeildarhringinn. Petrósjan er
oft talinn varla verðugur heimsmeistari
en niðurstaða talnameistarans Elo er
önnur. Besta fimm ára timabil sitt hefur
Elo reiknað út að Petrósjan hafi haft
2680 Elo-stig en það þýðir að hann er
töluvert fyrir neðan þá heimsmeistara
sem lengst hafa náð: Fischer 2780,
Karpov og Capablanca 2725, Lasker og
Bótvinnik 2720, en um það bil jafn
Alekhine (sem ótrúlegt nokk nær aðeins
2690), Smyslov (2690), Tal (2700) og
Spasskíj (2680), og góðan spöl á undan
Steinitz (2650) og Euwe (2650).
Það er fyrst og fremst árangur
Petrósjans meðan hann var heimsmeist-
ari sem hefur verið gagnrýndur. Sú
gagnrýni er án efa réttmæt ef aðeins er
litið á siðari hluta heimsmeistaraferils
hans, en á fyrri hlutanum náði hann alls
ekki verri árangri en Euwe, Alekhine (á
síðari hluta ferils sins), Bótvinnik,
Smyslov, Tal eða Spasskij. Það var ekki
fyrr en Karpov kom fram á sjónarsviðið
sem heimsmeistari hafði jafn mikla
yfirburði yfir keppinauta sina og
Alekhine á fyrstu árum heimsmeistara-
tignar sinnar.
Ef hins vegar er litið á allan feril
Petrósjans er hægt að gera sér betri grein
fyrir afrekum hans. Hann hefur unnið
meistaratign lands sins fjórum sinnum
(siðast 1975), hann var fulltrúi Sovét-
ríkjanna á öllum ólympiumótum sem
þau tóku þátt í frá 1958 til 1978 og hann
tapaði aðeins einni skák - gegn Hubner
1972 - á þeirri leið, og hann hefur verið
í hópi áskorenda um heimsmeistaratitil-
inn alveg siðan 1952. Afrek hans eru þvi
mörg og merkileg. Samt sem áður
verður vart hjá þvi komist að álykta að
með meiri einbeitni og sigurvilja hefði
hann getað náð enn lengra. Hann er jú
frægur fyrir aðferðalítl jafntefli. Og fyrir
siðustu umferðina á áskorendamótinu
1962 var Petrósjan hálfum vinningi á
undan Kéres, sem átti að tefla við
Fischer í siðustu umferð. Petrósjan átti
við auðveldari andstæðing að etja,
Tékkann Filip, sem hafði ekki náð sér á
strik á þessu erfiða móti. Petrósjan þáði
jafntefli gegn Filip meðan Kéres var enn
að gegn Fischer. Hann kaus sem sé
fremur að vera jafn Kéres i fyrsta sæti
heldur en berjast fyrir óskiptu efsta
sætinu, en taka með þvi einhverja
áhættu. Svo vildi til að Kéres náði aðeins
jafntefli og Petrósjan gat sagt að
varkárni hans hefði borgað sig. En flestir
aðrir hefðu reynt örlitið meira gegn
neðsta manni mótsins. Ef til viil er
skýringarinnar að leita i æsku hans.
Foreldrar hans dóu er hann var ungur
og hann varð að fást við ýmis störf -
gatnahreinsun, húsvörslu - til að halda
sér á floti. Það er þvi ekki að furða þó
honum sé meira i mun að halda fengnum
hlut en afla sér nýrra sigra. Gott og vel.
En þegar hann var óumdeilanlega
kominn á toppinn hefði hann vel mátt
leggja út í soldið brask...
Og eftir viku segjum við frá séntil-
manninum Spasskij, einhverjum snjall-
asta sóknarskákmanni allra tima sem
enn hefur ekki náð sér eftir nokkurra
mánaða dvöl i Reykjavik fyrir tiu árum
síðan...
- ij tók saman, þýddi og endursagði.
Annalísa
og sá
stntti
■ Nigel Short er orðinn 17 ára en
á skákmótinu i London í vor varð
hann neðstur með aðeins 3.5 vinning
af 13 mögulegum! En hann sigraði
Miles! Úr siðustu fjórum skákum
þeirra hefur Miles aðeins fengið eitt
jafntefli og i þeirri skák var hann á
tímabili með tapaða stöðu. Það er
erfitt fyrir unga meistara að bregðast
við keppinautum sem eru ennþá
yngri.
En hvað gerir svartur i þessari
stöðu:
Æfíng í Önnulisu
Nú getið þið, lesendur, æft ykkur í
hcnni önnuiisu. Hvað leikur svart-
ur? Athugið stöðuna mjög vel.
abcdefgh
Skák þessi var tefld á nýársmótinu
i Reggio Emilia en eins og ég sagði
frá í síðasta þætti sigraði titilslaus
Austurrikismaður, Dur að nafni, á
mótinu og varð fyrir ofan m.a.
sovéska stórmcistarann Vaganjan.
Skákin gekk þannig fyrir sig, Miles
hefur hvitt.
1. g3 - Rf6 2. Bg2 - d5 3. Rf3 -
c6 4. 0-0 - Bf5 5. d3 - e6 6. Rbd2 -
h6 7. Del t Be7 8. e4 - Bh7 9. De2
- 0-0 10. b3 - a5 U. a4 - Ra6 12.
Bb2 - Rb4 13. Rel - b5 14. exd5
Hvitur reynir oft í svona stöðum
að storma fram með peð sín á
kóngsvæng en þegar hann leikur e5
vaknar biskupinn á h7.
14. - exd515. Rdf3 - He816. Dd2
- Bd6 17. Rd4 - Db6 18. Ref3?
Sjúskaður leikur! Eftir 18. axb5 -
cxb5 stendur hvftur vel vegna hins
óhrekjanlega riddara á d4.
18. - bxa419. bxa4 - Rd7 20. Hfbl
- Dc7 21. Dc3(?) - Re5 22. Rh4 - f6
23. Bh3?
Þessi leikur hefði nú mátt vera
skárri en staðan var þegar orðin
óþægileg.
23. - Hab8 24. Rhf5 - Bf8 25. Re3
- Df7
Nú er vandséð hvernig hvítur á að
bregðast við hótuninni c5.
26. Rb3 - c5!
Ætlunin er: 27. Rxc5 - d4!
27. d4 - Rf3+ 28. Kfl - Rxc2!
Þetta er kraftmesti lcikurinn en
lesendur sem fundu Dh5 þurfa ekki
að skammast sin. Að þvi er
bandariskt orðtak sem vinsælt er
meðal þarlendra skákmanna segir er
hægt að flá kött á fleiri en einn hátt!
Nú verður Rxc2 svarað með Hxb3 og
eftir fáa eina leiki er svartur hrók yfir.
29. Rxc5 - Rxal 30. Hxal - Bxc5
og hvítur hætti þessu. Hvíta staðan
hefur hrunið saman og menn hvíts
eru eins og skotskífur fyrir þá svörtu.
Miles varð heimsmeistari unglinga
árið 1974. Nigel Short keppir á
heimsmeistaramóti unglinga sem
haldið verður í Bröndby í Danmörku
í ágúst en við Danir væntum mikils
af Curt Hansen, sem varð Evrópu-
meistari um siðustu áramót. Skákin
hér sýnir að Short verður honum
hættuiegur andstæðingur en vinn-
ingatalan 3.5 segir aðra sögu.
En i þessari skák eigast við Mcssa,
sem hefur hvitt, og Santolini.
I. e4 - c5 2. Rf3 - d6 3. d4 - cxd4
4. Dxc4
Á þennan hátt sneiðir hvitur hjá
Najdorf og öllum hinum mótafbrigð-
unum.
4. - Rc6 5. Bb5 - Bd7 6. Bxc6 -
Bxc6 7. Rc3 - Rf6 8. Bg5 - c6 9.
0-0-0 -Be7 10. Hhel- 0-0
Hér hafa stórmcistarar stundum
leikið h6. En ef svartur vill hróka
stutt er afleitt að veikja þessa röð.
II. e5 - dxe5 12. Dh4 - Dc7 13.
Rxe5 - h6.
Þessi leikur er hárréttur en
framhaldið sýnir að svartur hefur
ekki hugmynd um hvað hann er að
gera. Auðveldari lausn er gamal-
kunnug, úr skákinni VasjúkovTal
1972: 13. - Hfd8 14. Rg4 - Rxg4 15.
Bxe7 - Hxdl+ 16. Hxdl - Re5! 17.
Bd6 - Rg6 og staðan er jöfn.
14. Bxh6 - Re4 15. Dh5 - Rxc3
Ef hvítur ætlar að tryggja sér
jafntefli með þessari skörpu árás
leikur hann nú 16. Bxg7 - Rxa2+ 17.
Kbl - Rc3+ 18. Kcl (18. bxc3 -
Db6+ gefursvörtum amk. jafntefli).
16. Hd3 - gxh6?? 17. Dxh6 og
svartur gafst upp.
Þetta var auðvelt. Rétti leikurinn
i stöðumyndinni var auðvitað 16. -
Rxa2+ 17. Kbl - Da5! 18. Bxg7 -
Dxel+ 19. Kxa2 - Da5+ 20. Kbl -
Del+ og þráskák og jafntefli. 21.
Hdl - Dxel+ 22. Dxdl - Kxg5
dugar ekki fyrir hvitan.
Sovéski stórmeistarinn Georgadze
fann eftirfarandi Önnulisu:
18. Bd2 - Rb4 19. Ha3 - Dc5 20.
Hc3 - Da5 og jafntefli. Mojseév
vann aftur á móti Zavada eftir 19.
Bxb4+ - Dxb4 20. Hh3 - Dxel + 21.
Ka2-Bd5+ 22. b4-Bxb3+ 23. cxb3
- Dd2+ 24. Kbl - Dh6 og svartur
vann.
18. c3 - Rb4 19. cxb4 - Db4 litur
vel út fyrir svartan en hvitur hlýtur
að halda jafntefli með 20. Bxg7 -
Dxel+ 21. Ka2 - Da5+ 22. Kbl.
Bent Larsen, stórmeistari, skrifar um skák g|
HHnnmnnHHMHmHi