Tíminn - 11.07.1982, Blaðsíða 8

Tíminn - 11.07.1982, Blaðsíða 8
8 » ♦ *" * i SUNNUDAGUR 11. JÚLÍ 1982. Útgefandi: Framsóknarflokkurinn. Framkvœmdastjóri: Glsli Sigurósson. Auglýsingastjóri: Stelngrimur Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elfas Snœland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. Ólafsson. Fróttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Tlmans: lllugl Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttlr, Atll Magnússon, Bjarghildur Stefánsdóttir, Eglll Helgason, Frlðrlk Indriðason, Helður Helgadóttir.lngólfur Hannesson (Iþróttir), Jónas Guðmundsson, Krlstlnn Hallgrimsson, Krlstln Leifsdóttir, Slgurjón Valdlmarsson, Skaftl Jónsson, Svala Jónsdóttlr. Útllts- telknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guöjón Einarsson, Guðjón Róbert Agústsson, Elln Ellertsdóttlr. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarklr: Flosl Kristjánsson, Kristln Þorbjarnardóttlr, Marla Anna Þorstelnsdóttlr. Rltstjóm, skrlfstofur og auglýslngar: Slðumúla 15, Reykjavlk. Slmi: 86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldslmar: 86387 og 86392. Verð f lausasölu 8.00, en 10.00 um helgar. Askrlft á mánuðl: kr. 120.00. Setnlng: Tmknidelld Timans. Prentun: Blaöaprent hf. Hagsmunaaðilar leð sérþarfir ■ Oft ratast kjöftugum satt á munn er máltæki sem sannaðist í leiðara Alþýðublaðsins s.l. fimmtudag, en þar leggur ritstjórinn fram eftirfarandi hugmynd: „Hvernig væri að borgarstjórn skipaði öfluga nefnd hugsandi og hæfra manna, sem tæki að sér það verkefni að skipuleggja nýtt líf í miðbæinn, í samræmi við raunverulegar þarfir fólks - í staðinn fyrir sérþarfir arkitekta og skipulagsfræðinga.“ Borgarstjóri hefur lagt fram greinargerð um stefnubreytingu í skipulagsmálum, sem felst í því að hætta við að byggja á Rauðavatnssvæðinu í bili en að forgangsverkefnið verði að reisa ný hverfi norðan Grafarvogs. Þá hefur verið ákveðið að hætta við þéttingu byggðar vestan Elliðaáa. Þar eiga ónýtt landsvæði, gömul port og berangur að halda áfram að kallast græn svæði eða útivistarsvæði. Sérþarfir arkitekta og skipulagsfræðinga eru greini- lega að reisa sjálfum sér minnismerki með því að skipuleggja frá grunni nýja byggð, sem fjærst öðrum mannabústöðum og ráða og ráðskast með allt umhverfi fólks eftir sinni sérvisku. Þeir telja kjörnum fulltrúum trú um að þeir einir viti hvernig fólk á að búa og borgir og bæir að þróast. Eitt af því sem sífellt er borið á borð af þessum mönnum er að fólk vilji endilega búa í stórum einbýlishúsum og öðruvísi ekki. Síðan eru bornar fram mannfjölgunaráætlanir, sem byggðar eru á fölskum forsendum, að minnsta kosti löngu úreltum. Mannfjölgunin er ekki og verður ekki eins mikil og af er látið. Nýjasta íbúaspá Framkvæmdastofnunar- innar sýnir að íbúðaþörfin á höfuðborgarsvæðinu er þriðjungi lægri árin 1984-88 en var 1979-83. Það er greinilegt að miklu meira hefur verið byggt af stórum íbúðum en þörf er á en of lítið af litlum íbúðum. Verð og eftirspurn á íbúðamarkaði sannar þetta. 1979 voru 40 fermetrar íbúðarhúsnæðis á hvern íbúa í Reykjavík. 1975 var samsvarandi hlutfall 24 fermetrar í Helsingfors. Þetta þykir nóg þar og eru Finnar taldir kunna nokkuð fyrir sér í arkitektúr og skipulagsmálum. »in á þessari ofboðslegu íbúðarstærð er verðbólgu þar sem vextir voru neikvæðir var það góð fjárfesting að byggja stórt, burtséð frá hversu hagkvæmt það var að öðru leyti. Nú er öldin önnur en samt er verið að telja fólki trú um að það vilji helst búa í stórum einbýlishúsum og raðhúsum og landflæmi skipulögð með það fyrir augum með ofboðslegum kostnaði fyrir Reykjavíkurborg. Litlar íbúðir í aðlaðandi fjölbýlishúsum eru mjög eftirsóttar. Það sannast best á hinni gífurlegu eftirspurn eftir íbúðum í nýreistum húsum fyrir aldraða. Auk þess að vera hentug eru hús þessi reist inni í borginni. Það hefur sitt að segja. Það eru athyglisverðar hugmyndir sem Ragnar Þórðarson verslunarmaður hefur lagt fram um skipulag miðsvæðis í Reykjavík. Sem sé að reisa stór fjölbýlishús miðsvæðis í borginni þar sem allar þjónustugreinar eru fyrir hendi og ef vel er að gáð nóg rými. Þetta er ódýrara og hentugra heldur en heiðastefna borgaryfir- valda sem láta hagsmunaaðila með sérþarfir segja sér fyrir verkum. Þeir sem vilja og hafa efni á geta búið í húsagámum fjarri öðru mannlífi ef þeir vilja, en helst ekki á kostnað hins almenna skattgreiðanda. -O.Ó skuggsjá t Afm*lisveisU Ms. tímaritsins. F.v. Gloria Steinem, ritstjóri Ms.,Loretta Swit, leikkona, og Patriria Carbine, útgefandinn, við afmæiistertuna. ■ Adoif Hitler - Haaa Uaat vfð- tækan stuðning kjóseada f Þýskalandi áður enhannvarðein- ræðisberra. Hveijir kusu Hitler? Tilstand hefur verið í ameríku og víðar UNDANFARIÐ VEGNA TÍU ÁRA AFMÆLIS WATER- GATE-MÁLSINS. Hefur gangur þess máls af því tilefni verið rifjaður upp og frá því skýrt, hvar höfuðpersónurnar í þeim skollaleik séu nú niðurkomnar. Annað tíu ára afmæli var líka haldið hátiðlegt þar vestra á dögunum. Það var þó annars eðhs.Tíu ár voru sem sagt liðin frá því að tímaritið Ms. sá fyrst dagsins ljós. Til útskýringar fyrir þá, sem hafa ekki hugmynd um hvað Ms. er íyrir nokkuð, skal það tekið fram, að hér er um að ræða tímarit, sem konur stofnuðu til þess að koma á framfæri sjónarmiðum kvenna og verða umræðuvettvangur um jafnréttisbaráttuna. Mörgum þótti ólíklegt að Ms. ætti langa lífdaga í byrjun. Fyrsta tölublaðinu var dreift með New York-tímaritinu. Stofnendur timaritsins voru öðrum fremur tvær konur: Patricia Carbine, sem nú er hinn eiginlegi útgefandi blaðsins, og Gloria Steinem, ristjóri þess. En það er ekki aðeins að Ms. hafi lifað, heldur hefur það vaxið og dafnað með hverju árinu. Að sögn útgefandans er upplag timaritsins nú 450 þúsund, og eru karlmenn um 30% af lesendum þess. Útgáfan var endurskipulögð árið 1980 og er nú í höndum sérstakrar stofnunar - „Ms. Foundation for Education and Communication" -, sem jafnframt hefur látið til sín taka á öðrum sviðum fjölmiðlunar, svo sem í bókaútgáfu og við gerð sjónvarpsþátta um málefni kvenna. Um 1200 gestir mættu í sérstakt afmælishóf, sem útgefendur tímaritsins efndu til i New York, og þar voru aðstandendur blaðsins að sjálfsögðu ánægðir með vöxt þess og viðgang. En kvenréttindafólk þar vestra hefur þó litla ástæðu til að fagna almennt séð þessa dagana, þar sem ljóst varð endanlega á miðvikudaginn var að tilraunir til þess að fá jafnréttisákvæði sett inn í stjórnarskrána höfðu mistekist. Ákvæði þetta varð að engu, þar sem ekki tókst að fá nægilega mörg riki innan Bandaríkjanna til að staðfesta það nú fyrir síðustu mánaðamót. „Ég er reið en ekki vondauf“, sagði Gloria Steinem í afmælisveislunni er hún var spurð um þessa útreið jafnréttisákvæðisins. „Við sjáum af þessari reynslu, að nú verðum við að læra að koma okkar atkvæðum til skila til stuðnings baráttumálum okkar án tillits til flokksklíkanna“. Kvennaframboð kannski? HvERJIR KUSU HITLER? Svo nefnist bók nokkur, sem Richard F. Hamilton hefur sett saman og nýlega kom út á vegum Princeton University Press í Bandarikjunum, en þar reynir hann að gefa svar við þessari spumingu. Það hefur lengi verið Þjóðverjum nokkurt skammarefni, hversu margir kusu Hitler og nasistaflokk hans, en sá almenni stuðningur varð öðru fremur til þess að koma honum til valda. Hitler er einn fárra einræðisherra, sem þannig hlaut mikinn stuðning kjósenda í almennum, frjálsum kosningum, áður en hann komst í valdastólana og gerði kosningar að því grinatriði, sem þær eru ávallt í einræðisríkjum. Nasistaflokkur Hitlers náði verulegum árangri í þingkosn- ingunum árið 1930, því þá varð flokkurinn skyndilega næst stærsti flokkur Þýskalands. Og sigurför nasista hélt áfram i kosningunum í júli 1932, þvi þá urðu þeir stærsti flokkur landsins og hlutu um 37% greiddra atkvæða. Siðar það sama ár, eða i nóvember, lækkaði hlutfall þeirra nokkuð, eða niður i 33%, en i mars 1933 - i síðustu kosningunum, sem voru nokkurn veginn frjálsar - hlutu nasistar um 44% greiddra atkvæða. Það er þvi ljóst, að þótt Hitler hafí aldrei fengið hreinan meirihluta meðal þýsku þjóðarinnar í frjálsum kosningum, þá fékk hann mjög verulegt fylgi. En hverjir kusu hann? Alþýðustéttir eða auðmenn? Miðstéttafólk? Kaþólikkar eða mótmælendur? Ungir eða aldnir? Þessum spurningum veltir Richard Hamilton fyrir sér mjög ítarlega i bók sinni, sem er hátt á sjöunda hundrað blaðsíður. Þar fjallar hann m.a. um þær kenningar, sem áður hafa verið á lofti um þetta efni, og er yfirleitt lítt sáttur við þær. Sumir hafa haldið þvi fram, að það hafi fyrst og fremst verið svonefndar lægri millistéttir, sem kosið hafi Hitler. Aðrir hafa hins vegar talið, að það hafi einmitt verið hinar auðugri stéttir landsins, sem veitt hafa nasistaflokknum brautargengi í kosningum. Staðreyndin er auðvitað sú, að mjög erfitt er að koma með pottþétt svör við spurningunni, hverjir kusu Hitler. Rannsóknir Hamiltons gefa aðeins nokkrar vísbendingar, sem draga þarf ályktanir af með varúð. Það kemur t.d. i ljós, að í kjördæmum, þar sem kaþólskir menn voru ríkjandi, fékk Hitler lítið fylgi, en miklu meira í kjördæmum þar sem mótmælendur voru í meirihluta meðal ibúanna. Þetta telur Hamilton benda til þess, að trúarbrögð hafi skipt meira máli en stéttaskipting. En athuganir hans benda einnig til þess, að nasistar hafi fengið minna fylgi i þeim borgarhverfum, þar sem verkafólk bjó fyrst og fremst en í hverfum þeirra, sem rikari voru. Sömuleiðis náðu nasisar yfirleitt betri árangri í smábæjunum heldur en í stórborgunum. Og í borgunum virtist það nokkuð ríkjandi, að nasistar fengu meira fylgi i þeim hverfum, þar sem tekjur íbúanna voru háar, en í hinum. Allt eru þetta vísbendingar, en bent hefur verið á, að ekki sé hægt að draga af þeim of miklar ályktanir einfaldlega vegna þess, að þær byggi á alhæfingum sem séu ekki raunhæfar i ýmsum tilvikum. Er þar m.a. átt við, að erfitt sé að skipta kjördæmum niður i „rík“ kjördæmi og „fátæk“, þar sem i þeim flestum hafi fólk á ólíkum tekjustigum búið hlið við hlið. Mikið hefur verið deilt um það, hvort Hitler og nasistaflokkurinn hafi fyrst og fremst fengið stuðning sinn frá ungu fólki eða eldri kynslóðunum. Konrad Heiden, sem lifði þessa tima og skrifaði m.a. þekktaævisögu Hitlers, hélt þvi þannig stift fram í ritum sínum, að nasistaflokkurinn hafi fyrst og fremst verið hreyfing ungs fólks. Hamilton er ekki sammála þessu, og telur að Hitler hafi einnig fengið mikinn stuðning í kosningum frá eldrafólki, einkum vel stæðu millistéttafólki. Það sem virðist þó alveg ljóst að nasistaflokkurinn var á þeim árum, sem hér um ræðir (1930-1933), sá flokkur sem dró að sér óánægjufylgi eins og segull, og eini flokkurinn sem gat á þeim tíma fengið stuðning úr öllum stéttum þjóðfélagsins. Kynferðisfræðsla í skólum hefur oft VALDIÐ NOKKRUM DEILUM. Þó hefur orðið minna um slíkan ágreining hér á landi en víða i nágrannalöndum okkar, þar sem ýmsir telja að slik fræðsla leiði til aukinna athafna unglinga á kynlífssviðinu. Nú hefur verið skýrt frá niðurstöðum könnunar, sem gerð var í Bandarikjunum, sem sögð er sýna að þessi ótti sumra foreldra sé ástæðulaus. Könnunin var gerð á vegum Johns Hopkins University og fjármögnuð af stofnun, sem nefnist National Institute of Child Health and Human Development. Gerð var grein fyrir niðurstöðunum í tímaritinu Family Planning Perspectives. Könnun þessi var reyndar tviskipt. Annars vegar var gerð könnun meðal kvenna á táningaaldri árið 1976, en síðan þremur árum síðar könnun bæð'meðal pilta og stúlkna. Meginniðurstaðan er sú, að i svörunum sé að fmna „yfirgnæfandi stuðning við þá skoðun, að það, hvort viðkomandi táningar hafi fengið kynferðisfræðslu í skólum eða ekki, hafi engin áhrif á ákvarðanir táninganna um að hafa kynmök". Fram kom að um þrír fjórðu hlutar ógiftra kvenna á aldrinum 15-19 ára og ókvæntra karla á aldrinum 17-21 árs höfðu hlotið kynferðisfræðslu i skólum. Um áhrif þeirrar fræðslu segir m.a., að reynslan sýni, að stúlkur, sem hafi hlotið kynferðisfræðslu í skólum, séu ólíklegri til þess að verða ófriskar en hinar, sem enga slíka fræðslu fengu. Elías Snæland Jónsson skrifar

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.