Tíminn - 31.08.1982, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 31. ÁGÚST 1982
13
heimilistíminn
Umsjón: B.St. og K.L.
■ Flesta reykingamenn langar til að hxtta að reykja, en margir setja það fyrir sig,
að þá muni þeir fitna. Þeir gera því aldrei alvarlega tilraun til að leggja niður þennan
ósið. En nú hefur verið settur saman matseðill, sem gerir hvort tveggja í senn, dregur
úr nikótinþörfinni og er áreiðanlega ekki fitandi! Galdurinn felst í þvi að borða réttar
matartegundir.
Flestir stórreykingamenn eru háðir nikótíni. í hvert skipti, sem þeir finna hjá sér
löngun til að kveikja í sígarettu, er Iíkaminn að gefa merki um, að hann krefjist nýs
skammts af eitrinu. Sumar fæðutegundir halda nikótinmagninu í líkamanum betur
við en aðrar. Aðrar fæðutegundir eyða því fyrr og gerir þá þörfin oftar vart við sig,
ef þeirra er neytt. Það er því skynsamlegt að velja sér fæðu úr fyrri flokknum en
sniðganga þær, sem tilheyra þeim síðari, þá gerir löngunin í sígarettur sjaldnar vart
við sig og lengri tími líður á milli. Ef á sama tima er tuggið nikótíntyggigúmmí eða
jafnvel notast við nef- eða munntóbak í stað sígaretta, ætti að takast alveg að hxtta
sígarettureykingum! Og þar sem í þessum matarkúr er mikið að finna af grxnmeti
og ávöxtum, ætti ekki að vera hætta á að fólk fitni.
Fimm meginatriði þessa kúrs eru:
• Forðist sjávarafurðir, nema þá hefst
rækjur
• Stillið í hóf neyslu á kjöti, fiski og
eggjum
• Borðið mikið af grænmeti og ávöxtum
• Neytið mikillar mjólkur og mjólkur-
afurða
• Dragið úr neyslu á brauði og
morgunkomi.
Það er best að vanda undirbúninginn,
til að árangurinn verði sem bestur. Best
er að reyna að draga úr reykingunum
síðustu eina eða tvær vikumar, áður en
látið er til skarar skríða. Ef fólki finnst
sjálfu, að því sé ekkert að vanbúnaði að
hætta alveg fyrirvaralaust, er auðvitað
alveg sjálfsagt að gera það. En ekki er
ráðlegt að hafa aðlögunartímann lengri
en í mesta lagi 2 vikur, annars má búast
við, að áður en langt um líði séu
reykingamar komnar í gamla horfið!
Gagnlegar ábendingar
Hér em nokkur atriði, sem gott er að
hafa í huga og geta gert það auðveldara
að losna úr viðjum reykingavanans:
1. Gott er að eyða frístundum á þeim
stöðum, þar sem bannað er að reykja.
Þar má nefna söfn, listsýningar, leik-
sýningar, tónleika, bíó.
2. Haldið ykkur frá vinum, sem
reykja.
3. Ef þið farið í ferðalag á meðan
aðlögunartímanum stendur, skuluð þið
velja ykkur sæti í almenningsfarartækj-
um, þar sem bannað er að reykja.
kaffi samtímis í stóran kaffibolla, svo að
kaffið freyði örlítið.
Hádegismatur
Virka daga er á matseðlinum súpa,
brauðsamloka, nýr ávöxtur og kaffi.
Súpuna má taka með sér í vinnuna á
hitabrúsa. Þeim, sem borða í mötuneyt-
um, er bent á að velja sér grænmeti eða
grænmetissúpu og ef ekki eru brauðsam-
lokur á boðstólum, er ágætt að velja sér
salat í staðinn. í eftirrétt má velja soðna
ávexti eða ávaxtasalat, ef engir nýir
ávextir eru í boði.
Af súpum er ágætt að velja tómata-,
sveppa-, græna baunasúpu eða ein-
hverja aðra grænmetissúpu.
í samlokuna hafið þið 2 brauðsneiðar,
helst úr grófu komi, og eitthvert af
eftirtöldu áleggi: 40 g af túnfiski, sem
safanum hefur verið hellt af, eða 50 g af
rækjum, eða 50 g soðinn kjúkling, sem
skorinn hefur verið í smábita. Hrærið
saman við 2 msk. majonaise, 1 tsk. smátt
skorinn lauk, 1/2 stöngul af sellerí,
niðurskomu, salt og pipar eftir smekk.
Eða þunnt sneiddan sterkan mjólkurost.
Eða 2 litla bita af soðnu svínafleski, 1
þunna sneið af mjólkurosti, 2 eða 3
sneiðar af tómat og 1 msk. majonaise.
Á laugardag er ráðlagt að neyta súpu,
ávaxta og kaffis eins og hina dagana, en
eftirfarandi salats sem aðalrétt:
Takið 2 hreðkur og skerið í þunnar
sneiðar, nokkrar sneiðar af spönskum
lauk, nokkrar sneiðar af gúrku, 1
harðsoðna eggjahvítu, skoma í þunnar
■ Hún er laus úr viðjum reykingavanans þessi stúlka, án þess að hafa samtímis
þurft að berjast við aukakíló, sem oft vilja fylgja því að hætta að reykja.
hrísgrjónum, sem stráð hefur verið
engifer yfir.
Miðvikudagur: 75 g grillaður kjúkling-
ur. Kartöflumús og brokkólí.
Fimmtudagur: Sukiyaki gmnnur. Hit-
ið 1 lauk, skorinn í þunnar sneiðar, og
2 vorlauka, skoma að endilöngu á
pönnu í 2 msk. af salatolíu. Bætið 1
sellerístöngli, skornum að endilöngu í
mjóar ræmur, út í, þegar laukurinn er
orðinn gullinn, og látið sjóða skamma
stund í viðbót við lágan hita. Bætið út í
50 g af niðurskornum bambussprotum,
50 g af niðursneiddum sveppum, 50 g af
baunum og 75 g af mörgu nautakjöti,
skornu í þunnar ræmur.
Hellið yfir sósu gerðri úr 1 1/2 msk.
af hverju: sojasósu, vatni og þurru
hvítvíni eða sjerríi. Látið sjóða í 3-4
mínútur, og hrærið í nokkrum sinnum á
meðan.
Setjið lok yfir og látið sjóða nokkrar
mínútur í viðbót. Berið fram með 50 g
(vegnar ósoðnar) af núðlum, soðnum
skv. uppskrift á umbúðunum.
Föstudagur: 75 g grillaður fiskur, 2-3
soðnar nýjar kartöflur, gulrætur.
Laugardagur: Laugardags Shashlik.
Takið beinlausan lambakjöts bita og
hreinsið hann af allri fitu. Hann skal
vega 75 g að þeirri hreinsun lokinni.
Skerið niður í bita.
Marinerið í nokkra klukkutíma í
ísskápnum í blöndu úr 1 dl sítrónusafa
eða vínediki, 1/2 dl salatolíu, 1 msk.
þurrkuðu oregano og 1 smátt söxuðum
hvítlauksgeira. Ausið öðru hverju yfir.
Þræðið lambakjötsbitana á tein,
ásamt bitum af grænni papriku, tómöt-
um og sveppum. Penslið með marinaði-
leginum og grillið í 15 mín. Snúið
teininum við og penslið eftir þörfum á
meðan. Berið fram með 50 g (vegið
ósoðið) af brúnum hrísgrjónum, (setjið
kanil út í suðuvatnið).
Sunnudagur: „Kaldur kjúklingur
Tonnato". Setjið 50 g af túnfiski, sem
safanum hefur verið hellt af, út í
saltvatn. Blandið þar saman við 1
smáttskotnum hvítlauksgeira, 2 msk.
majonaise, nokkrum dropum af sítrónu-
safa og 1 1/2 tsk. af ansjósukremi úr
túpu. Hrærið vel saman, þar til það er
orðið samfellt og mjúkt.
Hættið að reykja
án þess að f itna
4. Sitjið ekki áfram við borðið eftir að
máltíð er lokið. Þá hafið þið haft fyrir
fastan sið að fá ykkur „rettu“, en það er
það, sem þið viljið umfram allt forðast
núna.
5. Drekkið ekki áfenga drykki, nema
í mjög litlum mæli sé. Áfengisdrykkja
og reykingar hafa löngum fylgst að. Þar
að auki veikir áfengisneysla viljann til
að framfylgja þeim góða ásetningi að
leggja tóbaksávanann niður.
6. Finnið ykkur eitthvað að gera með
höndunum, þó ekki sé nema að hringla
með smámynt eða snúa glasinu ykkar!
7. Drekkið í gegnum strá. Tyggið
tyggigúmmí.
8. Dragið djúpt að ykkur andann.
Hreyfið ykkur mikið og takið upp
líkamsæfmgar.
sneiðar, 1 þunna sneið af sterkum
mjólkurosti, skorna í ræmur, 1 þunna
sneið af skinku, skoma í ræmur, 10-12
ný spínatblöð. Hellið yfir þetta 2 msk.
af salatolíu og 1 msk. sítrónusafa eða
vínediki. Kryddið eftir smekk.
Á sunnudag er gott að hafa súpu og
kaffi og brauðbakka, þar sem eru 75 g
af mjólkurosti, 2 brauðsneiðar með
smjörlíki og lítill kvistur af vínberjum
eða pem eða einhvem annan ávöxt.
Fyrir olífuunnendur eru það góðar
fréttir, að óhætt er að fá sér 4-5 olífur
með hádegismatnum hverju sinni.
Aðalmáltíð vikunnar
Það er gott að drekka glas af hvítvíni
eða sódavatni með sítrónusneið á hverju
kvöldi.
Hefjið kvöldmáltíðina á „köldu græn-
metisborði“. Veljið 5 eða 6 af eftirfar-
andi grænmetistegundum: tómatar,
hreðkur, sellerí, paprikuhringir, svepp-
ir, gulrætur, spínatblöð, avocadosneið-
ar, grænar baunir, brokkólí, karsi,
rófur, skornar í sneiðar, hvítkál niðurrif-
ið, blómkál tekið í sundur og agúrkur,
skornar í bita.
Berið fram með sellerísalti, eða lítilli
skál með jógúrt, blandaðri smátt
skornum lauk og sellerísalti. Neytið
þessa salats með aðalréttinum og hafið
ávallt hugfast, að það er engin hætta á
að grænmetisneyslan verði of mikil.
Blandið 8-10 ungum spínatblöðum
saman við svolítið blaðsalat, 1 litla
rauðrófu, soðna og niðursneidda, saxað-
an lauk, salt og pipar.
Hrærið saman 2 msk. salatolíu og 1
msk. sítrónusafa eða vínediki. Hellið
yfir salatið og blandið vel saman.
Hér á eftir fara lýsingar á aðalréttun-
um:
Mánudagur: 75 g kjötbúðingur, bökuð
kartafla, grænar baunir.
Þriðjudagur: „Karrý í flýti“ Sjóðið
saman 1 lauk, skorinn í bita og einn
malaðan hvítlauksgeira í 2 tsk. salatolíu,
þar til gullið. Bætið út í 1 tsk. af
karrýdufti og ögn af Cayenne pipar milli
fingra. Hrærið vel saman. Bætið 75 g af
pilluðum rækjum út í og 1/2 dl. af vatni.
Sjóðið undir loki við lágan hita, þar
til rækjurnar eru gegnheitar. Berið fram
með 50 g (vegin ósoðin) af soðnum
Bætið 2 msk. af salatolíu út í og hrærið
áfram. Smyrjið á bita af köldum
kjúklingi og stráið kúfaðri skeið af
kapers yfir. (má sleppa ef vill).
Ábætisréttir: Þessi kúr er það strang-
ur, að það hefur enga hættu í för með
sér að fá sér góðan eftirrétt eftir
kvöldmáltíðina. Hins vegar er ráðlagt að
halda sér við stappaða ávexti (notið
gervisykur, s.s. sakkarín, ef ykkur finnst
þörf á að gera þá sætari), ávaxtasalat
og nýja ávexti.
Milli mála: í stað þess að fá sér
sígarettu með kaffinu, skuluð þið halda
ykkur við sneið af ristuðu brauði eða
hrökkbrauð.
Fyrir háttinn: Þá cr gott að fá sér
mjólkurglas. Ekki er verra að mjólkin
sé flóuð.
Morgunmatur
Byrjið daginn með því að drekka 1/4
1 af ávaxtasafa, greip-, appelsínu-, epla-
eða ananassafa. Ef ykkur finnst leiði-
gjarnt til lengdar að drekka eingöngu
þessa ávaxtasafa, er ekkert auðveldara
en að blanda þeim saman eftir smekk,
en skammturinn er sá sami, einn peli.
Borðið tvær ristaðar brauðsneiðar,
helst úr grófu komi, með þunnu
smjörlíkislagi og örlitlu marmelaði eða
sultu. Með þessu drekkið þið svart kaffi,
en koffín hefur svipuð áhrif og nikótín
við að halda þyngdinni í skefjum. Fyrir
bá, sem eiga erfitt með að drekka kaffið
svart, er lagt til að þeirhiti 75 ml af
undanrennu allt að suðu. Hrænö
kúffullri matskeið af þurrundanrennu
þar í. Þegar hún er uppleyst, er aftur
hitað að suðumarki. Hellið síðan heitri
mjólkinni og 150 ml af sterku svörtu
ÁFENGI OG BRJÓSTAKRABBI
■ Það hefur lengi verið vitað, að
áfengisneysia hefur leitt af sér ýmsa
sjúkdóma og kvilla. Nú hafa vísinda-
menn komið fram með tilgátu um
viðbót við sakaskrá áfengisins, líkur
benda til að neysla þess eigi sinn þátt
í myndun brjóstakrabba!
Vísindamenn við sex háskóla og
Memorial-Sloan Kettering krabba-
meinsvísindastöðina hafa upplýst, að
konur, sem neyta áfengs bjórs, víns
eða brenndja drykkja séu 40-90%
líklegri til' að verða fómarlömb
brjóstakrabba en konur, sem neyta
einskis áfengis. Þessar niðurstöðúr
komu í ljós í rannsóknum, sem gerðar
vom undir stjóm eiturlyfjafaraldurs-
deildar við læknaskóla háskólans í
Boston. Kannaðar vom 4.373 konur,
>era lágu á sjúkrahúsum í Bandaríkj-
unum, Kanada og ísrael. Ríflega
þriðjungur þeirra reyndist hafa
brjóstakrabba, hinar, sem notaðar
vom sem samanburðarhópur, vom
haldnar öðmm sjúkdómum.
Þó að þetta séu geigvænlcgar tölur,
viija vísindamennirnir ekki fullyrða
neitt ennþá um orsakir og afleiðingar.
Þeir benda á, að þessar tölur geti gefið
skakkar hugmyndir. Enn sem komið
er, hafa þeir ekki fundið neitt
líffræðilegt orsakasamhcngi milli á-
fengis og brjóstakrabba. Þeir leggja
áherslu á, að „ekki hafi fundist
skýringar á niðurstöðunum í neinum
þeirra aðalatriða, sem vitað er að hafa
áhættu ( för með sér í myndun
brjóstakrabba, þ.á.frí. bameignasögu
og vitneskju um brjóstakrabba í
ættinni.“
f Ijósi þessarar óvissu gera vísinda-
mennirnir sér grein fyrir þeim mögu-
leika, að ástæðunnar til veikinda
þessara kvenna kunni að vera að leita
annars staðar en í áfengisneyslunni,
s.s. ýmsum lífsháttum, ,sem gjarna
fylgja miklum drykkjuskap. Þar nefna
þeir t.d. mikla kjötneyslu. Þeir benda
á, að hún og fleiri þættir í mataræði
hafi verið bendlaðir við illkynja
sjúkdóma, en mataræði hafi ekki verið
til umfjöllunar ( umræddri rannsókn.
Þar að auki vcröi að hafa í huga
orsaka-afleiðinga hringrásina, sem
ekki hafi verið könnuð. „Við getum
ekki gengið fram hjá þeim möguleika,
að... vitneskjan um cða óttinn við að
hafa krabbamein hafi leitt suma
brjóstakrabbasjúklinga út í drykkju-
skap.“ Þannig getur áfengisdrykkja
verið aflciðing, fremur en orsök
veikindanna.
Þrátt fyrir, að læknamir hafa þessar
hugmyndir bak við eyrað, hafa þeir
nú gert áætlanir um að auka rannsóknir
sínar í leit að tengslum milli brjósta-
krabba og alkóhólneyslu. í þeim
tilgangi að útiloka tilviljanir, mataræði
eða önnur atriði, sem kunna að eiga
hér hlut að máli, hafa þeir komist að
þeirri niðurstöu, að „frekari rannsókn-
ir í öðm umhverfi séu nauðsynlegar."