Tíminn - 19.09.1982, Blaðsíða 22

SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1982
22
mmm.
á bókamarkaði
iiR.s r níunsí i k liucAriuN
JANET malcolm
PSYCHOANALYSIS:
THE IMPOSSIBLE
PROFESSION
‘Journalism becomc* ari’
N£WVU«KHMIiS
Psychoanalysis: The Impossible
Profession.
Höfundur: Janet Malcolm.
Útgefandi: Picador.
■ Sálkönnun er ein af þeim starfs
- og fræðigreinum sem Þorsteinn
Gylfason heimspekingur kýs að kalla
hjáfræði eða gervivísindi ef okkur
misminnir ekki hrapalega Bókin serr
hér er kynnt (og birtist upphaflega í
nokkrum heftum tímaritsins The
New Yorker) styrkir þetta sjónar-
mið, svo sem nafn hennar gefur
raunar til kynna. Niðurstaða hennar
er að sálkönnun geri meiri skaða en
gagn; „lækningar" sálkönnuða séu
meira kukl en vísindi, og oft hindri
hleypidómar og vanþekking þessara
sálfræðinga að sjúkt fólk leiti til
lækna og fái bót á veikindum sínum.
Það er hörmulegt en satt að fólk
haldið vefrænum sjúkdómum, sem
hægt er að lækna með einfaldri
ikurðaðgerð, hefur verið lokað inn i á
geðveikrahælum eftir tilvísun sál-
könnuða, meðan þeir hafa verið að
leita að upphafi meinsins í kynferðis-
lcgum bælingum æskuára! Bull
lærisveina Freuds er mcð öðrum
orðum ekki tómt grín.
Bók Janet Malcolm er einkar vel
skrifuð, stutt og hnitmiðuð. Að vísu
er hún stundum ónákvæm, en
ritdómarar telja að henni hafi tekist
að lýsa á meistaralegan hátt því
andrúmslofti sem ríkir milli sálkönn-
uða og sjúklinga þeirra, og greina
skarplega þann sérkennilega hug-
myndaheim sem sálkönnun heitir.
THK FUTURK BEGAN 80,000 YFARS ACO.
ilUESI roR eire r
THK NOVF.L THAT
I.NSPIREOTHE MOST ASTONLSHINC
HLM OI OtlRTlMF.t
Quest for Fire.
Höfundur: J.H. Rosny.
Útgefandi: Ballantine.
■ Sáuð þið leitina að eldinum í
Háskólabíói? Hér er komin bókin
sem kveikti hugmyndina að mynd-
inni. Það þarf víst ekki að fara
mörgum orðum um efni hennar, svo
mjög sem kvikmyndin hefur verið
kynnt í fjölmiðlum. Söguþráðurinn:
barátta tveggja frumstæðra ættbálka
í árdaga mannkyns um yfirráð yfir
eldinum.
Bókin er stutt, læsilega skrifuð og
auðmelt. Það er álitamál hvort
sanngjarnt sé að bera bókina saman
við myndina; sumt sem hér er að
finna komst ckki til skila í myndinni
og á sama hátt heyrum við ekki í
bókinni makalaus málhljóð þessara
frummanna.
Crime and Personality.
Höfundur: Hans J. Eysenck.
Útgefandi: Paladin.
■ Hans J. Eysenck er kunnasti
sálfræðingur Breta, og jafnframt sá
umdeildasti. Hann er skemmtilegur
og greindur náungi, oft ritfær og
hugvitsamur, en oftar ósvífinn og
hleypidómafullur. Líklega hefur
hann rangt fyrir sér um flest mikilvæg
efni í sálarfræði. Kenningar hans um
áhrif erfða á svokallaðan „persónu-
leika“ manna eru vægast sagt
umdeildar. Eysenck telur að af-
brotahneigð sé frekar ásköpuð en
áunnin, þ.e. menn fæðist með sálræn
einkenni sem geri þá að afbrota-
mönnum eða heiðvirðum borgurum.
Umhverfisáhrif telur hann ekki
skipta verulegu máli.
Svipaðar hugmyndir um áskapaða
eiginleika aðhyllist Eysenck um
mannlega greind. Hann hefur á
bókum sínum reynt að styðja það
viðhorf rökum að svertingar séu sem
hópur heimskari en hvítir menn. Sú
kenning er auðvitað bull og vitleysa.
II IC?I I IUJI
Circus

Mathematical Circus.
Höfundur: Martin Gardner.
Útgefandi: Penguin Books.
■ Martin Gardner er einn
skemmtilegasti rithöfundur um stærð-
fræði sem nú er á dögum. í
aldarfjórðung sá hann um reikni-
leikjaþátt (Mathematical Games)
fyrir tímaritið Scientific American,
en lét af þeim starfa í fyrra. Hann er
menntaöur í heimspeki og stærð-
fræði, og hefur skrifað aragúa bóka á
mörkum þessara fræðigreina og um
vísindalcg etm almennt. Auk þess cr
hann snjall sjónhverfingarmaður, og
ötull baráttumaður gegn hindurvitn-
um og gervivísindum; raunar gcgn
augalausri hugsun og ályktunarvill-
um af öllu tagi, (sjá t.d. nýjustu bók
hans Science: Good, Bad and Bogus,
1981).
Hér er safnað saman 20 reiknis-
leikjagreinum sem áður hafa birst í
Scientific American, en eru nú
auknar viðbótarfróðleik og athuga-
semdum. Hér er að finna ótrúlega
fjölbreytt efni: um spilagaldra og
eldspýtnaþrautir, um sjónvillur, hug-
leiðingar um það hvort vélar geti
hugsað o.s.frv. Þetta er bók sem
lærðir og leiknir geta haft gaman af.
■ Þorsteinn Guðmundsson á Skálpa-
stöðum segir m.a. frá snörpum viðskipt-
um við laxinn í Grímsá.
■ Bragi Þórðarson hefur nú ritað 6.
bindið af Borgfirskri blöndu vegna
fjölda áskorana.
■ Jón Kr. ísfeld segir frá ýmsum
óvenjulegum atburðum í síðara bindinu
af „Leiftur frá liðnum árum.“
99
Hver einn bær
sma sogu
99
Sagt frá bókum
■ Hörpuútgáfan á Akranesi sendir frá
sér níu bækur á bókamarkað haustsins
og sem oft áður gætir ýmiss efnis hjá
útgáfunni sem ávinningur er að þegar
kemur að þjóðlegum fróðleik og efni
sem varðar sögu lands og lýðs, eins og
ljóst verður af eftirfarandi frásögn af
Hörpubókum ársins:
Hver einn bær á sína sögu
Saga Ljárskóga í Dölum. Höfundur-
inn, Hallgrímur Jónsson frá Ljárskóg-
um, lciðir okkur frá fyrstu sögnum til
okkar daga með hrynjandi frásagnar-
snilld. Lesandinn hlýtur að hrífast af
frásögn hans, hvort sem hún er af
órofafegurð náttúrunnar umhverfis
lítinn smaladreng, þættir úr fornum
sögnum, sem snerta forfeður hans og
formæður, hof eða hörga, greni lágfótu
eða heimilið í Ljárskógum. Gamansemi
gætir hressilega í sumum frásögnum
hans, en hann lætur heldur ekki ósagðar
harmsögur, þar sem djúp og innileg
samúð birtist frá hendi hans.
{ bókinni er fjöldi Ijósmynda.
Glampar í fjarska á gullin
þil - Frásöguþættir
Höfundurinn, Þorsteinn Guðmunds-
son á Skálpastöðum í Lundarreykjadal,
hefur verið virkur í forystusveit borg-
firskra bænda um flest sem til heilla
horfir. Hann hefur fengist nokkuð við
ritstörf. Kvæði og greinar eftir hann hafa
birst í blöðum og tímaritum. Þættirnir í
þessari bók eru af sönnum atburðum
sem höfundur hefur upplifað á langri
ævi. M.a. af snörpum viðskiptum hans
við laxinn í Grímsá, þar sem snilli og
þolinmæði ráða úrslitum leiksins. Bókin
lýsir vel næmri tilfinningu höfundar fyrir
náttúrunni og lífinu í kringum hann.
Leiftur frá liönum árum 2
Safnað hefur séra Jón Kr. Isfeld. Nú
kemur út 2. bindið í þessum bókaflokki.
Fyrsta bókin kom út á s.l. ári og hlaut
mjög góðar viðtökur. í bókinni eru
fjölbreyttar frásagnir. Sagt er frá
margháttuðum þjóðlegum fróðleik,
reimleikum, dulrænum atburðum,
skyggnu fólki, skipsströndum, skaða-
veðrum, sérstæðum hjúskaparmálum
o.fl.
Borgfirsk blanda 6
Safnað hefur Bragi Þórðarson. Væntan-
legt er í haust sjötta bindið af þessu
safnriti. Upphaflega var ætlunin að
bækurnar yrðu fimm. En vegna fjölda
áskorana er útgáfunni haldið áfram.
Efnið er með sama sniði og áður blanda
af þjóðlífsþáttum, persónuþáttum og
gamanmálum.
Fööurlandsvinir á flótta
Eftir norska rithöfundinn Ásbjörn
Öksendal. Hörpuútgáfan hefur áður
gefið út eftir Öksendal bækurnar „Þegar
neyðin er stærst" og „Gestapo í
Þrándheimi". Bækur þessar hafa notið
mikilla vinsælda hérlendis. M.a. þess
vegna kom Öksendal ásamt eiginkonu
sinni til íslands nú í sumar. Hann
heimsótti Akranes og ferðaðist á vegum
útgáfunnar um sögusóðir Borgarfjarðar.
Hættuför á norðurslóð
Er ný spennusaga eftir bandaríska
rithöfundinn DUNCAN KYLE. Eftir
* ^
i ar
hann er áður út komin á íslensku bókin
ísbúrið. Þessi nýja bók segir frá
Hættulegri flugferð á norðurslóð, þe.
flugleiðinni frá Bandaríkjunum um
Grænland og {sland til Englands.
Harðsvíraðir glæpamenn og eiturlyfja-
salar halda um taumana.
Þrjár nýjar ástarsögur
„Þú ert ástin mín“. Fjórtánda bókin
eftir höfundinn vinsæla Bodil Forsberg.
„Elskaðu mig“. Sjöunda bókin í flokkn-
um „Rauðu ástarsögurnar" eftir Erling
Poulsen. Þriðja ástarsagan er eftir ensku
skáldkonuna Nettu Muskett, en eftir
hana hafa áður komið út nokkrar bækur
á íslensku. Nýja bókin hennar heitir
„Njóttu mín“.
Leikir og létt gaman - séra
Sveinn Víkingur tók saman
f þessa bók er safnað leikjum og léttu
gamni fyrir fólk á öllum aldri. Ertu í
skemmtinefnd? Áttu von á gestum?
Hvað viltu gera til þess að skemmta þér?
Leikir og létt gaman leysir þann vanda.
Þessi vinsæla bók, sem hefur verið
ófáanleg um árabil, er væntanleg nú í
haust.
Draumaráðningar og spila-
spá
Bók þessi kemur út í 2. prentun nú í
haust. Þar er að finna svör við áleitnun
spumingum. Boðar draumur þinn ást,
hamingju, gleði, sorg, ágóða, nýja vini?
Vilt þú læra spilaspá? Bók sem ungir og
gamlir spá í.
Stephen Jay Gould:
Fremsti vísindarit-
höfundur samtímans
■ Ofannefndar bækur fást í Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar. Tekið
skal fram að hér er aðeins um kynningu að ræða, en enga ritdóma.
■ Nýlega er komin á erlendan bóka-
markað The Mismeasure of Man eftir
bandaríska líffræðinginn Stephcn Jay
Gould, prófessor við Harvardháskóla.
Bók þessi gefur okkur tilefni til að fara
nokkrum orðum um höfundinn og verk
hans.
Gould er tvímælalaust einhver fremsti
höfundur um vísindalcg cfni fyrir
almenning scm nú er á dögum, auk þcss
að vcra hugvitsamur kenningasmiður í
Ifffræði. Hann hefur í félagi við annan
bandarískan líffræðing, Niles Elde-
ridge, sett fram nýja og mjög umtalaða
túlkun á þróunarkenningunni og víkur
þar frá Darwin að því leyti að hann telur
að tegundir hafi tekið fáum en örum
stökkbreytingum í tímans rás. Hug-
myndin er einkum reist á steingervinga-
rannsóknum, en Gould er sérhæfður á
því sviði innan líffræði.
Gould er fastur dálkahöfundur við
tímaritið Natural History Magazine í
Bandaríkjunum, og riterðum hans þar
hefur verið safnað saman til útgáfu á
tvcimur bókum Ever Since Darwin
(1977) og The Panda’s Thumb (1980),
scm báðar hafa orðið metsölurit. í rit-
gerðum sínum kemur Gould víða við;
ræðir hugmyndir Darwins jafnt sem
einkahagi hans; leitina að „týnda
hlekknum" og tilraunir til fölsunar í
líffræði; kynþáttahyggju; greindarkenn-
ingar; kenningar félagslíffræði um árás-
arhvöt manna og dýra og þannig mætti
lengi telja.
Hið víðlesna tímarit um vísindi,
Discover, kaus Gouid í fyrra vísinda-
mann ársins, og hann hefur hlotið margs
konar viðurkenningar fyrir störf sín og
skrif. Framganga hans í réttarhöldunum
í Arkansas í fyrra, þar sem þróunar-
kenningin og sköpunarsaga Biblíunnar
tókust á, vakti mikla athygli; málsvörn