Tíminn - 19.09.1982, Blaðsíða 23

■ Jón Ottar Ragnarsson er kunnugur heimi vísindamanna og þangað sækir hann
efnið í skáldsögu sína „Strengjabrúður.“
Listaverkabók Þórarins B. Þorlákssonar
kemur nú út hjá Helgafelli
■ Frá Helgafelli er vert að geta
sérstaklega um þrjár bækur á bókamark-
aði haustsins, sem forvitni munu vekja.
Eru þær þessar:
Listaverkabók Þórarinn
B. Þorláksson
Bókin verður með sama sniði og fyrri
listaverkabækur Helgafells. Guðrún
Þórarinsdóttir ritar grein um föður sinn
og Valtýr Pétursson listmálari og
gagnrýnandi skrifar um listamanninn
Þórarin og verk hans. í bókinni verður
fjöldi heilsíðu litmynda af verkum
Þórarins sem Valtýr Pétursson hefur
valið. Þórarinn B. Þorláksson var
fæddur 1867. Á árunum 1895-1902
stundaði Þórarinn málaranánt við Lista-
háskólann í Kaupmannahöfn. Hann lést
1924. Þórarinn var því einn af aldamóta-
málurunum og verða verk hans á
sýningunni Scandinavia Today, sem
haldin verður í Bandaríkjunum nú í
september.
Ferðin til sólar
Fyrsta Ijóðabók Hjördísar Einars-
dóttur, sem er húsfreyja vestur í Dölum.
Hefur Hjördís búið þar um nokkurra ára
skeið og fjalla ljóðin um viðbrögð
hennar við að flytjast úr borginni í sveit.
Strengjabrúður
Fyrsta skáldsaga Jóns Óttars Ragnars-
sonar. Á yfirborðinu er þetta spcnnandi
saga um ameríska óperusöngkonu og
hverju hún fórnar fyrir frama sinn og
frægð. í reynd er þetta ekki síður saga
um umhverfið og hvernig það mótar
okkur. Þetta er saga um metnað og
samkeppni vísindamanna um Nóbels-
verðlaun, framhjáhald og skilnað og þá
félagslegu upplausn sem einkennir
okkar tíma.
100 ljóð um Lækjartorg
■ Víkurútgáfan hefur sent frá sér „100
ljóð um Lækjartorg" eftir Gunnar Dal,
sem óþarfi er að kynna nánar, en hann
er löngu kunnur fyrir heimspekirit sín
og skáldskap. Þá kemur nú út að nýju
hjá útgáfunni „Spámaðurinn" eftir
Kahlil Gibran og birtum við umsagnir
nokkurra þekktra íslendinga um þá bók
hér:
Ævar R. Kvaran
„Ef til er sá maður eða kona, sem í
hjarta sínu viðurkennir ekki, að hér er
á ferð lífspeki mikils manns eða söngur
sem fæðist í djúpum sálarinnar, hlýtur
sá maður eða sú kona að vera andlega
dauð.“ Þetta var sagt í ritdómi í Chicago
Post þegar þetta mikla ljóð kom þar fyrst
út. Hér er til þess vitnað sökum þess, að
þar var mikið sagt í fáum orðum um
þetta verk og stendur það í fullu gildi.
Það er um Spámanninn eins og allt það
sem vel er skrifað og djúpt hugsað að
gildi þess eykst með aldri, þvert á móti
því sem gildir um grunnt hugsuð ritverk
og yfirborðsleg...
Sigurður A. Magnússon
„Hahlil Gibran dvaldist í Bandaríkj-
unum um tuttugu ára skeið og skrifaði
margar bækur á ensku meðal þcirra
„Spámanninn“ sem er frægasta verk
hans og einhver mest lesna bók sem
gefin hefur verið út.“
Sigvaldi Hjálmarsson
„Kahlil Gibran var kristinn Líbani,
reit á enska tungu ekki síður en á
móðurmál sitt, arabísku og dvaldist
lengi í Bandaríkjunum, allt í senn:
skáld, heimspekingur og listmálari.
Spámaðurinn er ein besta bók
aldarinnar. Hún er slíkur úrvals skáld-
skapur að frömuðir hinna og þessara
ritskóla lofa hana einum munni.“
... The
Mismeasiiie
ofMan
Stephen JayGould
.Kithot ol B .nr Smce Oarwtf* aiwi n» Ptuutfs Thuwb
■ Nýjasta bók Gould The Mismeasure
of Man hefur vakið feikna athygli.
■ Stephen Jay Gould.
hans fyrir þróunarsjónarmið þótti ein-
kennast af einurð og yfirvegun.
Stephen Jay Gould er þeirrar skoð-
unar að vísindi verði sumpart að skilja
félagslegum skilningi. Vísindamenn eru
mannlegir eins og aðrir; fræðileg viðhorf
þeirra, stjórnmálaskoðanir og umhverfi
geta mótað kenningar þeirra meira en
hlutlæg, rökleg yfirvegun staðreynda. Á
ritgerðum sínum og í nýju bókinni The
Mismeasure of Man sýnir Gould með
hvaða hætti slíkur samsláttur getur
orðið, hvernig fordómar vísindamanna
skekkja jafnvel óafvitandi niðurstöður
þeirra og trú þeirra á eigin kenningar
sviptir þá gagnrýnni sýn á andstæð
sjónarmið.
The Mismeasure of Man fjallar um
tilraunir vísindamanna á 19. og 20. öld
til að mæla andlega hæfileika manna
ýmist á grundvelli lamenns útlits,
höfðalags, lyndiseinkenna, heilastærð-
ar eða árangurs á svokölluðum greindar-
prófum. Eins og nafn bókarinnar gefur
til kynna telur Gould þessa mælingar-
hyggju ranga raunar marklausa frá sjón-
armiði yfivegaðra vísinda. Sá kafli
bókarinnar sem fjallar um greind og
greindarpróf þykir sumum vera síðasta
orðið um greindarsálarfræði. Þar standi
ekki lendur steinn yfir steini.
- GM
The Eagle’s Gift.
Höfundur: Carlos Castaneda.
Útgefandi: Penguin Books.
■ Carlos Castaneda stærir sig af
doktorsprófi í mannfræði frá Kalifor-
níuháskóla í Los Angeles. Sú
doktorsnafnbót er einhver mesti
skandallinn í samfelldri sögu mann-
fræði sem háskólagreinar með því
doktorsverkefni hans um galdrakall-
inn don Juan reyndist vera skáldsaga
en ekki fræðileg ritgerð. Sumir
gengu svo langt, þegar Castaneda
hafði verið afhjúpaður sm loddari,
að kveða upp dauðadóm yfir mann-
fræðinni sem slfkri, og eru enn í
gangi ritdeilur um það efni.
Eins og aðrar bækur Castaneda er
þessi ekki gefin út sem skáldsaga
heldur kennd við heimspeki og
sálarfræði. En skáldsaga er hún, og
það nokkuð góð. Castaneda getur
verið snjall og hugmyndaríkur, og á
köflum eru bækur hans mjög
spennandi lesefni.
Þessi bók fjallar enn um ferð
Castaneda á vit indjánabyggða í
Mexíkó. Þegar hér er komið við sögu
fellur það í hans hlutskipti að gerast
staðgengill galdrakallsins og indjána-
foringjans don Juan, og til að valda
þeim starfa leitar hann í forna heima
galdra og dulspeki.
i 1982-83 EDITI0N
æ BfimoN-coPY
BESTSELLER
N0WUPDATEÐ
KORE ENTRIES
HMBVERBEF0RE
Movies on TV.
Ritstjóri: Seven H. Scheuer.
Útgefandi: Bantam Books.
■ Hér er komin níunda útgáfan af
þessari víðkunnu handbók um kvik-
myndir í sjónvarpi. í henni er að
finna um það bil þrjú þúsund
umsagnir; tveir þriðju hlutar dóm-
anna eru birtir í fyrsta sinn og
afgangurinn er eldri umsagnir endur-
skoðaðar.
Þetta er bók sem allir áhugamcnn
um kvikmyndir þurfa að hafa nálægt
sér, ekki síst myndbandaeigendur.
Kvikmyndunum er raðað í stafrófs-
röð eftir titlum, helstu leikarar
nefndir, leikstjórar, framleiðsluár
o.þ.h. Þráður hverrar myndar er
stuttlega rakinn og einkunn gefin
með stjörnumerkjum.
Semsé: hið nýjasta ritverk er hér
á ferð. En varla þarf að taka það
fram að þessi bók er enginn
hæstiréttur um kvikmyndir. Um-
sagnirnar gefa vísbendingu, en geta
ekki verið endanlegur dómur. Á
endanum dæmir hver og einn fyrir
sjálfan sig eftir smekk og áhuga.
The Fate of the Earth.
Höfundur: Jonathan Schell.
Útgefandi: Avon.
■ Um þessar mundir líður varla
svo vika að bókaforlög í Evrópu og
Bandaríkjunum sendi ekki frá sér
bók um kjarnorkumálin. Þær eru af
misjöfnu tagi; sumar styðja ríkjandi
viðhorf stjómvalda um nauðsyn
ógnarjafnvægis risaveldanna, fleiri
draga það sjónarmið í efa, og enn
eru svo bækur sem eru bara glóru-
laust kjaftæði og fanatík.
Bók Jonathan Schell er öðruvísi
og ýkjulaust sagt: hún er besta bókin
sem rituð hefur verið um þessi efni.
Sumir ritdómarar hafa kveðið svo
fast að orði að hér sé komin einhver
merkilegasta bók aldarinnar. í sam-
ræmi við þetta álit hafa stórblöð
Vesturlanda birt kafla úr bókinni s.l.
sumar.
Örlög jarðar er hugleiðing um
mannfólkið á jörðinni andspænis
helsprengjunni. Bókin er í senn
hcimspekirit, sagnfræði og samtíma-
staðreyndir. Schell fer orðum um
mátt kjarnorkusprengjunnar og
hvernig hún varð til, hvaða afleiðing-
ar það hafi ef mannkynið deyr út, um
siðferðislega ábyrgð okkar nútíma-
manna og hvaða valkosti við höfum.
Þetta er bók sem selst hefur í
milljónaupplagi. Hún á erindi við
alla. Hvenær verður hún þýdd á
íslensku?
Gore
Vklal
'AMBIT lOUS. IMPRKSSIVK, I ?RB.\\|...
A NOVEL Í ÍIA7 CHAU.F.NQESTJtL ROÓÍ S
ANt) RKASON OF AOCFmnillSTORV
/OH.N<»Sfl()h\K VEW STvVfMAf)
creaflon
Creation.
Höfundur: Gore Vidal.
Útgefandi: Granada.
■ Loks er þetta meistarastykki
komið í pappírskilju. Efnalitlir
bókmenntaunnendur hafa þá ekki
lengur afsökun ef bókin er ekki
komin í hillur eða á lesborð þeirra.
Sögusviðið er Miðjarðarhafs - og
Austurlönd á hádögum heimsveldis
Persa á fimmtu öld fyrir tímatal
okkar. Efniviður sem hentar Vidal
vel: hann er einhver fremsti skáld-
sagnahöfundur nútímans um söguleg
efni.
En Gore Vidal er ekki aðeins
skáld. Hann er ritgerðarhöfundur og
stjórnmálamaður. Sem frjálslyndur
vinstri maður er hann ötull gagnrýn-
andi ríkjandi stjórnarstefnu í Banda-
ríkjunum, og enn fremur einn
skarpasti athugandi um bandarísk
menningarmál. Ritgerðir eftir hann
birtast einatt í tímaritinu New York
Review of Books, sem er hinn helsti
vettvangur upplýstra viðhorfa þar
vestra.
■ Ofannefndar bækur fást í bókaverslun Máls og menningar. Tekið skal
fram að hér er aðeins um kynningu að ræða, en enga ritdóma.