Tíminn - 19.09.1982, Blaðsíða 2

2__________
fólk í listum
SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER1982
■ Ton de Leeuw.
Verk eftir Ton de
Leeuw í Hamra-
hlíðarskóla
■ Tónlistarhátídin Ung Nordisk Mus-
ik hefst nú um helgina. A sunnudaginn .
verða tónleikar í Menntaskólanum við
Hamrahlíð með verkum eftir hollenska
tónskáldið Ton de Leeuw. Stjórnandi
þeirra er Guðmundur Emilsson.
Fyrsta verk de Leeuw sem flutt verður
nefnist „And They Shall Reign For
Ever.“ Það var samið 1981 í tilefni af
tvö hundruð ára afmæli formlegra
samskipta Hollands og Bandaríkjanna.
Verkið er samið fyrir messó-sópran,
klarínett, horn, slagverk og píanó.
Textinn samanstendur af brotum úr
Opinberunarbók Jóhanncsar.
Flytjendur, auk söngkonunnar Rut
Magnússon, eru Joan Donker Kaat,
Sigurður Snorrason, Snorri Sigfús Birg-
isson, Árni Áskelsson og Eggert
Pálsson.
Annað tónverk de Leeuw nefnist
„Reversed Night.“ Pað var samið 1971
fyrir einleiksflautu. Ýmsar víddir tón-
listar víxlast og renna saman í þessu
verki. Það lýsir hljóðlátum og friðsælum
minningum um þögn næturinnar, en
andstætt þeim eru ofsafengin köll og
uppákomur sem trufla þögnina hvað
eftir annað. Flytjandi er Manúela
Wiesler.
Þriðja og síðasta verkið á þessum
tónleikum nefnist „Music For Strings".
Það var samið árið 1970 að beiðni
Listahátíðar í Zagrcb. Verkið er fyrir
tólf strengjaleikara og flytjendur að
þessu sinni eru Rut Ingólfsdóttir, Unnur
María Ingólfsdóttir, Laufey Sigurðar-
dóttir, Lilja Hjaltadóttir, Þórdís Stross,
Gerður Gunnarsdóttir, Hrefna Hjalta-
dóttir, Sesselja Halldórsdóttir, Helga
Oddrún Guðmundsdóttir, Arnþór Jóns-
son, Haukur Hannesson og Richard
Korn.
Tónskáldið Ton de Leeuw fæddist í
Rotterdam árið 1926, og nam þar og í
París. Han hefur lengi kennt tónsmíðar
við Tónlistarháskólann í Amsterdam og
var skólastjóri þar 1971-1973.
Gunnar Eyjólfsson leikur sálfræðinginn.
Tímamynd:Ella
Þjóðleikhúsið:
Tvfleikur Kempinskis
frumsýndur á sunnudag
■ Fyrsta frumsýning Þjóðleikhússins á
leikárinu verður á Litla sviðinu sunnu-
daginn 19. september. Það erTvíleikur,
verðlaunaverk eftir hið kunna breska
leikritaskáld Tom Kempinski. Þýðingu
hefur Úlfar Hjörvar gert, en hlutverkin
eru í höndum Þórunnar Magneu
Magnúsdóttur og Gunnars Eyjólfssonar.
Leikrit þetta greinir frá 33 ára konu,
fiðlusnillingi, sem haldin er sjúkdómn-
um „multiple sclerosis" ísl. (mænu - og
heilasiggi). Sjúkdómurinn gerir það að
verkum að hún verður að leggja
fiðluleikinn á hilluna og finna lífi sínu
nýjan farveg. Leikurinn fer fram á stofu
frægs sálfræðings, en hún hefur leitað til
hans að áeggjan eiginmanns síns til að
fá aðstoð og leiðsögn.
Þegar leikritið var frumsýnt í London
vakti það gífurlega athygli og einnig
nokkra hneykslan, því ýmsir töldu að
hér væri á smekklausan hátt verið að
■ Þórunn Magnea Magnúsdóttir leik-
ur flðlusnillinginn Stephanie Abrahams.
Tímamynd:Ella
nýta harmleikinn um líf sellóleikarans
Jacqueline du Pré sem vegna sama
sjúkdóms varð að hætta að leika á
hljóðfæri sitt. Aðrir bentu á að
höfundurinn væri að skrifa út frá eigin
reynslu og um eigin baráttu við annan
sjúkdóm, en Kempinski hefur lokað sig
inni um langt skeið haldinn sálrænum
veikleika sem stundum er nefndur
víðáttufælni.
Leikurinn fjallar ekki um MS sjúk-
dóminn sem slíkan og það fjallar heldur
ekki um félags - eða sálfræðilegt
vandamál, heldur eins og segir í
fréttatilkynningu Þjóðleikhússins, „um
lífið sjálft og baráttu einstaklings sem er
knúinn til að endurmeta grundvallar-
tilgang eigin Iífs og finna nýja fótfestu.
Hér er á ferðinni fyndið verk, fullt af
kaldrifjaðri kímni og djúpri menneskju-
legri samúð."
Sú list að þjóna tveimur herrum
Guömundur Daníelsson rifjar upp minningar um listir
og listamenn í „Dagbók úr Húsinu
■ „Ég get ekki nefnt fjölda minna
bóka svona alveg að bragði, en ætli þær
séu ekki á milli 40 og 50, en þegar
stöðugt hefur verið haldið áfram þá fer
ekki hjá því að þetta verði nokkuð
langt,“ sagði Guðmundur Daníelsson,
rithöfundur, þegar við hringdum til hans
í fyrradag í þeim tilgangi að spyrja hann
um nýjustu bók hans, „Dagbók úr
Húsinu,“ sem væntanleg er h.j.i Setbergi
inna.i skamms.
„Já, _þetta er bók í dagbókarformi og
nær yfir tímann frá 1. janúar 1947 til 30.
maf 1948,“ sagði Guðmundur, „en þetta
eru rúmir 500 dagar. Svo var mál með
vexti að tveimur árum áður hafði ég
verið á ferð um Ameríku og maður sem
ég kynntist þar og naut hjá gestrisni
sendi mér á jólunum 1946 bók í alskinni
og merkta mér óskrifaða, sem ég gerði
að dagbók minni meðan hún entist.
Bókin lá svo í hillu hjá mér ásamt fleiri
dagbókum, en fyrir rúmu ári fór ég að
líta í hana og sýndist nokkuð fróðlegt
að rifja það upp sem þarna stóð, fyrir
mig a.m.k. Ég hreinskrifaði þetta og úr
því varð bók. Eftir á sé ég þótt mér dytti
það aldrei í hug. meðan ég var að skrifa
þetta, að bókin fjallar fyrst og fremst um
hvcrnig það er að þjóna tveimur herrum
og vera báðum trúr. Þar á ég vitanlega
við listina, ritstörfin, og á hinn bóginn
kennslustörfin, en ég var þá skólastjóri
á Eyrarbakka. Loks voru svo skyldurnar
við fjölskylduna. í guðsorðinu er sagt að
enginn geti þjónað tveimur herrum og
verið báðum trúr og satt að segja held
ég ekki að mér hafi tekist það.
Allt árið 1947 var ég að þrælast við að
skrifa bók sem ég vissi ekki hvað átti að
heita. Ragnar í Smára beið eftir bókinni
og skipaði mér að halda áfram og herða
mig og á næsta ári kom nú nafnið og
bókinni lauk um það bil sem dagbókinni
lýkur. Þetta var saga mín „Mannspilin
og ásinn,“ sem kom út haustuð 1948.“
Jú, það var oft gestkvæmt hjá mér á
þessum tíma, ekki síst komu til mín
listamenn og þeirra á meðal má nefna
þá Laxness, Ragnar í Smára, Göggu
Lund, Pál ísólfsson, Vilhjálm S. Vil-
hjálmsson, Jón Björnsson, Bjarna M.
Gíslason, Guðmund Hagalín, Krist-
mann Guðmundsson og Jóhannes úr
Kötlum.
Það var í nógu að snúast hjá mér um
þetta leyti og ég átti oft erindi til
Reykjavíkur. Ég fúngeraði þá sem
löggiltur ritdómari fyrir Vísi og skrifaði
um hvaða bók sem þeir óskuðu eftir fyrir
50 krónur dálkinn og ókeypis bækur.
Samt var mér alltaf dálítið hvimleitt að
dæma kollga mína og reyndi að vera
ekki of stífur eða strangur dómari, þótt
ég tæki þetta samt alvarlega. Enn var
sendikennari Dana, sem þá var, að þýða
„Á bökkum Bolafljóts" og loks átti ég
handrit hjá ísafold, ferðabók frá
Ameríkuferðinni, „Á langferðaleið-
um.“ Bókin dagaði hálfgert uppi hjá
forlaginu og ég átti í útistöðum við
Gunnar hjá ísafold, þótt allt færi þetta
vel að lokum og við sættumst. Bókin
-kom út í febrúar 1948 í staðinn fyrir að
hún átti að verða jólabók 1947.
Já, ég á enn allt of mörg handrit til,
- fleiri en útgefendur torga. Ég geri ráð
fyrir að næsta bók mín verði skáldsaga,
en um hana vil ég ekki ræða að sinni.
Það er rétt að geyma a.m.k. þar til þetta
árið cr liðið í aldanna skaut.“ - AM
■ Guðmundur Daníelsson: „í guðs-
orðinu er sagt að cnginn geti þjónað
tveimur herrunt....“
■ Viktor Amar Ingólfsson.
Skáldsaga
um leið eit-
urlyfjanna
til Reykja-
víkur
Rætl við Viktor
Arnar Ingólfs-
son um bók
hans „Heitur
snjór”
■ Innan tíðar kemur út hjá Erni og
Örlygi skáldsagan „Heitur snjór“ eftir
Viktor Arnar Ingólfsson. Við slógum á
þráðinn til Viktors og spurðum hann
frétta af þessari nýju bók.
„Nei, þetta er ekki frumraun mín í
skáldskap," sagði Viktor,“ því fyrir
nokkrum árum kom út eftir mig
skáldsagan „Dauðasök,“ sem segja má
að hafi verð „thriller“ með fremur
venjubundnum söguþræði. Ég hafði í
hyggju að koma nýrri bók á framfæri
sem fyrst á eftir „Dauðasök" og
kveikjan að þessari sögu „Heitur snjór“
er því orðin um fjögurra ára gömul.
Þetta átti að verða sakamálasaga um
neyslu á fíkniefnum, en svo varð það úr
að ég fór út í all mikla stúdíu á þessu.
Ég leitaði fanga í ýmsum bókum, þar á
meðal fræðibókum, og allt stuðlaði þetta
að því að bókin varð lengur í smíðum
en til stóð. Þessi heimildaöflum var lang
tímafrekasta vinnan við bókina, en sjálf
ritun hennar hefur varla tekið mig meira
en fjóra mánuði.
Bókin er nokkuð sérstök að því leyti
að henni er skipt upp í tvo hluta, er
eignlega tvær sögur, sem eru aðskildar
með mismunandi leturgerð. { stærri
hlutanum er það rakið hvaðan eiturefnin
einkum heróin, koma og hvernig þau
komast á markað, - allt frá Austur-
löndum nær og til Bandaríkjanna. Ég
hef aflað mér víða fanga sem áður segir
og reynt að komast sem næst réttu verði
á þessum mörkuðum, sem ég síðan hef
framreiknað eins og kostur var til rétts
verðlags nú. Tilgangurinn með því er sá
að fólk geti gert sér grein fyrir hvar
gróðinn er og hvert hann lendir. Samt
má gera ráð fyrir að tölumar hafi enn
breyst, því nokkuð er um liðið frá því
er bókin fór í prentun.
í sögunni gerist það að fyrir hálfgerða
slysni lenda ein fimm kíló af heróini í
Reykjavík, en það er alveg óendanlega
mikið magn, - mundi nægja öllum
landsmönnum hér í mörg ár. í öðrum
hluta sögunnar er því lýst er nokkrir
reykvískir unglingar fá eitrið í hendur
og gera hvað þeir geta til þess að afla
því markað hér.
Já, margir hafa spurt mig að því hvort
ég styðjist við eigin reynslu af fólki sem
hefur þessi efni um hönd, en því er þar
til að svara að ég hef ekki gert það, en
styðst eingöngu við þann fróðleik sem
ég hef aflað mér með fyrrgreindu móti.
Samt vona ég að veilur í tæknilegri
frásögn séu ekki margar."
- AM