Tíminn - 05.01.1983, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 5. JANUAR 1983
9
á vettvangi dagsins
Tómas Árnason viðskiptaráðherra:
FRJÁLS ALÞJÓÐA-
VIÐSKIPTI KOMA í
VEG FYRIR VERSN-
ANDI LÍFSKJÖR
■ Mikið hefur verið rætt og ritað um
ráðherrafund GATT, Alþjóða tolla og við-
skiptasamtakanna, sem haldinn var t
Genf í nóvembermánuði s.l. Titefni
fundarins voru þær blikur sem eru á lofti
í alþjóðaviðskiptum, sem felast í sam-
drætti á allskyns framleiðslu og sívaxandi
tilhneygingar ríkja til að koma við
varnaraðgerðum til verndar eigin fram-
leiðslu. Petta leiðir til þess að mörg ríki
reyna að draga úr innflutningi tiltekinna
vörutegunda sem ekki samrýmist þeim
markmiðum að hafa alþjóðaviðskipti
sem frjálsust og mest.
Tómas Árnason viðskiptaráðherra
sótti fundinn í Genf og leitaði Tíminn
álits hans á árangri þeim sem þar náðist
og hver hafi orðið niðurstaðan af
ráðherrafundi GATT.
- Þcgar leggja á mat á það verður að
hafa í huga hvers vegna var boðað til
fundarins, sagði Tómas. Pað var fyrst
og fremst í þeim tilgangi að leita
samstöðu um frjáls alþjóðaviðskipti,
sem er grundvöliurinn að starfsemi
GATT og snúast gegn áróðri fyrir
viðskiptahöftum, sem fer vaxandi. Þá
skyldi og fjallað urn ýmis sérmál, svo
sem um stöðu þróunarlandanna í heims-
viðskiptum. að hve miklu leyti hinar
svokölluðu Tokýóviðræður. sem lauk
1979 hafi borið árangur o.fl.
Ef litið er á árangur fundarins í ljósi
þessara markmiða, verður ekki annað
sagt, en að árangurinn sé vel viðunandi.
í umræðum ráðherranna kom undan-
tekningarlaust fram stuðningur við hið
núverandi frjálsa viðskiptakerfi, sem
byggt er á hinu Almenna samkomulagi
um tolla og viðskipti, GATT. Flestir
ráðherranna vöruðu við einangrunar-
stefnu í viðskiptum, þ.e.a.s. að ríki taki
upp innflutningstálmanir og verndar-
tolla. Þessi atriði koma skýrt frant í
þeirri yfirlýsingu, sem samþykkt var.
Nú hefur því verið haldið fram í
blöðum, að árangur hafi enginn orðið á
fundinum; að ekki hafi náðst samstaða
um veigamestu mál. Hvað viltu segja um
það?
Það fer mjög eftir því, hvers ntenn
væntu í upphafi. Það sem gerðist
mikilvægast á fundinum var, að ráðherr-
arnir endurstaðfcstu vilja stjórna sinna
um þátttöku í þessu samstarfi og voru
sammála um flest atriði varðandi áfram-
hald þess. Auðvitað voru einstök mál
sem ágreiningur var um og er það ekki
óeðlilegt, þegar 88 aðildarríki eiga í
hlut. En hin víðtæka samstaða er meira
virði.
Hvaða atriði voru það, sem ágreining-
ur var um?
Það voru fyrst og fremst landbúnaðar-
málin eða öllu hcldur viðskiptin með
landbúnaðarvörur. Bandaríkjamenn
vildu m.a. láta samkomulagsaöilana
taka afstöðu til innflutningskvóta og
útflutningsstyrkja og gera bindandi sam-
þykkt um það efni í ráðherrayfirlýsing-
unni. Á hinn bóginn voru Efnahags-
bandalagslöndin, sem kontu fram sam-
eiginlega á fundinum, ekki reiðubúin til
þess að taka á sig neinar skuldbindingar
varðandi landbúnaðarmálin, enda hafa
landbúnaðarvörur löngum haft sérstöðu
innan GAIT. Ríki eins og Ástralía,
Nýja-Sjáland og mörg þróunarlönd voru
á sama máli og Bandaríkin, vildu láta
taka skuldbindandi afstöðu í landbúnað-
armálunum. Um þetta stóð ágreiningur-
inn. bjiðurstaðan hvað snertir landbún-
aðarmálin varð sú að.. segja má, að hún
mótist mcira af sjónarmiöum Efnahags-
bandalagsins heldur en Bandaríkjanna.
Máluni var miðlað þannig, að viðskipti
með landbúnaðarafurðir verða athuguð
af starfsfólki GATT og skýrslu um þá
könnun ber að lcggja fyrir ársfundinn
1984. í þessari niðurstöðu felst hins
vegar engin . skuldbinding og því telja
ríki eins og Bandaríkin niðurstöðu
fundarins lítils virði og hafa sjónarmið
þessi niótað skrit' hlaða um GATT-
fundinn. Ástralíumenn gengu meira að
segja svo langt að lýsa því yfir, að þeir
teldu sig óbundna af yfirlýsingunni.
Finnar, Svíar, Norðmenn og íslendingar
stóðu að sameiginlégri yfirlýsingu. sem
fclur í sér stuðning viö afstöðu EBE.
Hefur fríverslunin þá ekki beðið
skiphrot að þínu áliti?
Nei, alls ekki. GAIT fundurinn lýsti
cinmitt yfir cindrcgnum stuðningi við
frjáls alþjóðaviðskipti og varaöi við
hættunni af innflutningshöftum, sem,
myndu auka efnahagserfiðleikana. Eng-
ar innflutningshömlur eru á þeim vöru-
tegundum, sem fríverslunarsamstarf ls-
lands og 17 Evrópuríkja, sem eru í
EFTA og EBE, nær til. Væri það brot
á skuldbindingum þessara landa að
leggja hömlur á innbyrðis viðskipti með
samningshundnar vörur. Þessi frí-
verslun, sem skiptir okkur svo ákaflega
miklu máli, cr að sjálfsögðu í íullu gildi.
EBE og EFTA eru orðin stærsti útflutn-
ingsmarkaður okkar og niðurfelling
tolla af útflutningi okkar inn á þetta
svæði nam tæpum 200 m. kr. árið 1981.
Nú eiga útflutningsatvinnuvegirnir í
miklum erfiöleikum.
Flvcrnig færu þeir að því að greiða
■ Tómas Árnason viðskiptaráðhcrra.
þessar 200 m. kr. á ári hverju? Og
hvernig gengi yfirhöfuð að selja sumar
þcssar afurðir. ef greiða þyrfti 15% toll
at' frystum fiskflökum og 20'yo af frystri
rækju svo dænti séu tekin.
Hver eru svo helstu atriðin í yfirlýsing-
unni?
Yfirlýsingin er mjög löng og yíirgrips-
mikil. Fyrir utan það, sem þegar hefur
verið nefnt, þá er þar fjallað urn hvaða
leiðir skuli farnar til þess að efla
samkomulagiö, hvaða verkefni skuli
tekin fyrir af starfsliði GATT á næstu
árum. Þar má ncfna cndurskoðun á
reglunt varðandi undanþágur frá sam-
komulaginu, þ.e. hvaða skilyröi rcttlæti
tímabundnar innflutningstakmarkanir
og verndartolla, nýjar reglur og virkari
um úrlausn deilumála, fvlgt verði betur
eftir reglum frá 1979 varðandi viðskipti
þróaðra og vanþróaðra aðildarríkja, og
ýmsar athuganir varðandi verslun með
tæknivörur og sjávarafurðir.
Þjóðir Norðurlanda og smáþjóðir
yfirlcitt gera sér glögga grcin fyrir
þýðingu þess að geta selt frantleiðslu
sína á alþjóðlegum mörkuðum við vcrði
sem tryggir góð lífskjör heima fyrir.
Þessvegna cru frjáls alþjóðaviðskipti
Itvað þýðingarmest fyrir þessar þjóöir.
■ Skúli Skúlason, sem er um-
boðsmaður á Islandi fyrir Hud-
sons Bay í London ritar grein í
Morgunblaöið þann 24.11. s.l.
um loðdýraflokkun og fleira.
Suint af því sem fram kemur
í grein Skúla þykir mér orka
tvímælis og vil því gjarnan koma
nokkrum athugasemdum á fram-
færi.
Skúli telur mismunandi sjón-
armið ráða um lífdýrailokkun
milli landa. Nefnir hann sem
dæmi að Finnar hafi aukið
loðdýrarækt sína mjög hratt, oft
sett á allar hvolpatæfur til undan-
eldis, Danir aðeins 15-20% en
við farið bil beggja og sett á
40-60% af hvolpatæfunum og sé
sú tala viðurkennd víða erlendis
sem hæfileg.
Magnús Jónsson skólastjóri á Hvann-
eyri sem hefur reynslu á sviði loðdýra-
kynbóta, telur óvarlegt að setja á meira
en þriðju hverja hvolpalæðu, eigi stofn-
inum ekki að hraka.
Það er hluti af ræktunarstarfi bóndans
að bæta sinn bústofn. Góð dýr eru ekki
aðeins til ánægju, þau gefa einnig betri
arð. íslenskir bændur verða að keppa að
fyrsta flokks framleiðslu, þá þola þeir
verðlægðir, sem alltaf má búast við öðru
hvoru. Þessvegna er varhugavert að
velja of stóran hluta hvolpalæða til
undaneldis. Ef auka á stofninn hraðar
þarf að flytja inn lífdýr.
Þá telur Skúli að val á Ijósum dýrum
úr stofninum leiði til þess að hann verði
grár. Það gerir auðvitað ekkert til ef það
er sá litur sem neytendur vilja borga best
fyrir. Ég hef rætt þetta við Hans
Rimenslotten, norskan sérfræðing í
refarækt, sem talinn er meðal þeirra
færustu í heiminum. Hann kvaðst ekki
í nokkrum vafa um að hann mundi velja
Loðdýra ræ k t
krefst þekkingar
ljós dýr til undaneldis. fyrir þau skinn
fengist hæst verð um þessar mundir.
Hann kvaðst ekki geta séð að slíkt val
þyrfti að leiða til grárra dýra, ef rétt væri
valið.
Skúli telur Finna hafa gengið lengst í
vali á ljósum litum með þeim afleiðing-
um að skinnin verði grá. Hann segir þó
síðar í greininni að hæst verð hafi fengist
fyrir finnsku skinnin. Ekki virðist þessi
„grái“litur hafa komið í veg fyrir gott
verð hjá Finnum!
Þá getur Skúli þess í lokin að íslensku
blárefabúin þurfi að eiga þess kost að
láta flokkunarmenn frá því uppboðshúsi
sem þau versla við, flokka dýrin.
Lögunt samkvæmt skal trúnaðarmað-
ur Búnaðarfélags íslands annast lífdýra-
tlokkun. Búnaðarfélagið ber því ábyrgð
á kynbótastefnunni. Kynbótastefnan á
að miða að því að velja til undaneldis
hraust, veigerö dýr með góða frjóscmi
ogskinngæði. Sigurjón Bláfeld. loðdýra-
ræktarráðunautur hcfur fengið sér til
aðstoðar crlenda flokkunarmenn, frá
Englandi og Noröurlöndum. Flokkun er
vandasamt starf sem krefst mikillar
þjálfunar og reynslu.
Val á skinnalit hlýtur að fara eftir
hvað eftirsóttast er og best borgað. Ef
kaupendur vilja dökk skinn, þá eru
undaneldisdýr að sjálfsögðu valin í
samræmi viö það. Sérfræðingar segja að
mun auðveldara sé að dekkja stofninn
en lýsa. Því er fljótgert að breyta litnum
cf þörf krefur.
Verslun með hráskinn fer í rauninni
fram á einunt markaði. Uppboðshúsin
eru að vísu fleiri, þau langstærstu eru á
Norðurlöndum, þá eru uppboðshús í
Éeningrad, London og víðar. Skinna-
kaupmenn ferðast milli uppboðshúsanna
og kaupa skinn. Þetta er mikið til sami
hópurinn, því má segja að aðeins sé um
cinn markað að ræða.
Ég á erfitt með að skilja að skinna-
kaupmenn geri citthvað aðrar kröfur til
lita og gæða hvort sem þeir eru að kaupa
á uppboði í London, Osló eða Kaup-
mannahöfn. Því hlýtur ein og sama
kynbótastefnan og litavalið að duga án
tillits til hvar bændur kjósa að selja sín
skinn.
Það sem við þurfum fyrst og fremst
á að halda í loðdýraræktinni er þekking
og aftur þekking. Jákvæð umræða um
loðdýrarækt er nauðsynleg. Hinsvegar
geta kenningar leikmanna skaðað og
ruglað, ef þær eru ekki betur grundaðar
en Skúli Skúlason gerir í grein sinni.
Með þökk fyrir birtinguna
Jón Ragnar Rjörnsson
framkvæmdastjóri Sambands
íslenskra loðdýranektenda.
Jón Ragnar Björnsson: