Tíminn - 05.01.1983, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 5. JANÚAR 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gfsli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiöslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrimsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaöur Helgar-Tímans: Guömundur Magnússon. Blaöamenn: Agnes
Ðragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Friörik Indriöason, Heiður Helgadóttir, Jón Guöni
Kristjánsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel ðrn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guöjón Róbert Ágústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
Maria Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúla 15, Reykjavfk. Síml: 86300. Auglýsingasími 18300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð i lausasölu 11.00, en 125.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 150.00.
Setning: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent hf.
Sjálfstæöismenn
og ár aldraðra
■ Það var ekki mikið að græða á áramótahugleiðing-
um Geirs Hallgrímssonar um stefnu og úrræði
Sjálfstæðisflokksins til úrlausnar efnahagsvandanum.
Síðan leiftursóknin beið skipbrot í desember-
kosningunum 1979 hafa Geir og aðrir leiðtogar
Sjálfstæðisflokksins lagt stund á að vera sem loðmælt-
astir í tali og skrifum um efnahagsmál.
Davíð Oddsson og Albert Guðmundsson hafa hins
vegar þá stöðu sem oddvitar Sjálfstæðisflokksins í
borgarstjórn Reykjavíkur, að þeir geta ekki annað en
látið það koma fram í fjárhagsáætlun borgarinnar hver
stefna flokksins er í reynd. Af fjárhagsáætluninni má
því nokkuð læra, þótt hvergi nærri komi þar öll kurl
til grafar, því að borgarbúskapurinn er á allan hátt
auðveldari en ríkisbúskapurinn eða þjóðarbúskapur-
inn.
Fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar 1983 var lögð
fram í lok þess árs, sem sérstaklega átti að helgast
málum aldraðra. Ýmsir kunna að hafa átt von á því,
að þess myndi gæta í fjárhagsáætluninni.
Því er þó ekki að heilsa, eða a.m.k. ekki á þann
hátt, sem margir munu hafa átt von á.
í hinni nýju fjárhagsáætlun er áætlað að leggja fram
20 milljónir króna til byggingar stofnana fyrir aldraða.
í fjárhagsáætluninni fyrir síðastliðið ár var þessi
upphæð 25 milljónir. Hefði upphæðin átt að verða
sambærileg nú, miðað við byggingarvísitölu, hefði hún
átt að vera um 4 milljónir, eða helmingi hærri.
Síðan 1973 hefur þeirri reglu verið nokkurn veginn
fylgt að miða framlög til byggingar stofnana fyrir
aldraða við 7% af útsvarstekjum borgarinnar. Frá
þessu er svo fullkomlega vikið í fjárhagsáætlunum nú,
að fjárveitingin til umræddra framkvæmda nemur
aðeins 2,7% af útsvarstekjum.
Það er á þennan hátt sem borgarstjóri, forseti
borgarstjórnar og borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
minnast árs aldraðra í nýju fjárhagsáætluninni. Þannig
lauk ári aldraðra hjá Sjálfstæðisflokknum.
En af þessu má margt fleira læra. Ef Sjálfstæðis-
flokkurinn næði völdum í landinu og færi að spara,
þá myndi niðurskurðurinn bitna fyrst og fremst á
þeim, sem sízt ætti að verða fyrir honum, eins og
öldruðu fólki, sem þarf á sérstakri vist og aðbúnaði
að halda.
Láglaunabætumar
■ Sumir eru háðir þeim ósköpum, að þeir vinna
öfugt við það, sem þeir telja sig þó helzt vilja.
Petta gildir áberandi um Alþýðubandalagið og
leiðtoga þess.
Alþýðubandalagið þykist vera auðjöfnunar- og
tekjujöfnunarflokkur. Þó heldur það dauðahaldi í
vísitölukerfi, sem er augljóst öllum nema foringjum
þess, að gerir þá fátæku fátækari og þá ríku ríkari.
Meira að segja hinar svokölluðu láglaunabætur, sem
mótaðar voru af foringjum og sérfræðingum Alþýðu-
bandalagsins, eru þessu marki brenndar.
Bersýnilegt er því, að Alþýðubandalagið hefur enn
ekkert lært í vísitölumálunum.
Þ.Þ.
skrifað og skrafað
■ „Framsóknarflokkurinn
hefur setið í ríkisstjórn nær
óslitið frá árinu 1971. Fram-
sóknarflokkurinn ýtti verð-
bólgudraugnum á flot og hefur
haldið honum lifandi allar
götur síðan. Veðhólguára-
tugurinn sá áttundi og
öfugþróun mála það sem af er
þeim níunda, er á ábyrgð
framsóknar."
Þessi snotra klausa er úr
leiðara Alþýðublaðsins í gær.
Ef satt er, að Framsóknar-
flokkurinn beri ábyrgð á þró-
un mála á iiðnum áratug er
það ekki aðeins verðbólgan
sem skrifast á reikning hans
heldur sitthvað fleira sem vert
er að minnast í sambandi við
■ Á framsóknaráratugnum áttu tslendingar tvívegis hend-
ur sínar að verja gegn ofurefli til að ná ráðstöfunarrétti yfir
eigin auðlindum.
alla þá uppbyggingu at-
vinnuvega, félagslegra fram-
kvæmda, vega, hafna og íbúð-
arhúsa um gjörvallt land, sem
átti sér stað á síðasta áratug
við Framsóknarflokkinn.
Stöðnun viðreisnaráranna vék
fyrir alhliða uppbyggingu og
heimt réttinda til eigin auð-
linda og endurvakning varð í
þjóðiífmu.
Vissulega má kenna áratug-
inn við verðbólgu, en fram-
sókn fann hana ekki upp á því
herrans ári 1971, eins og
Alþýðubiaðið lætur í veðri
vaka. Hún hefur verið viðloð-
andi allt frá stríðsárunum eða
allt frá því aö réttist úr
kútnum eftir kreppuna miklu,
Áratugur Framsókn
ar var blómaskeið
áratuginn og væntanlega verð-
ur ekki allt talið öfugþróun.
Á þeim áratug sem margir
vilja kenna við Framsókn var
fiskveiðilögsagan færð út
tvisvar sinnum, fyrst í 50 mílur
og síðan í 200 sjómílur. Á
áratugnum hurfu stórir flotar
erlendra veiðiskipa af Islands-
miðum. Þetta gekk ekki
þrautalaust og andstæðingar
okkar í þorskastríðum voru
margir og öflugir. En með því
að standa fast á réttinum
hrósuðum við að lokum
sigrum í þorskastríðunum og
var endahnúturinn rekinn rétt
fyrir áramótin síðustu með
undirritun hafréttarsáttmála
Sameinuðu þjóðanna.
Landhelgi og floti
Þessa baráttu mega menn
gjarnan kenna við Framsókn-
arflokkinn. Á sama máta má
kenna honum um uppbygg-
ingu fiskiskipastólsins í kjölfar
sigra í landshclgismálunum
Oftast nær var floti crlcndra
veiðiskipa við Island stærri og
öflugri en okkar eigin floti.
Eru menn búnir að gleyma því
að allt fram á síðasta áratug
voru að staðaldri tugir og
jafnvcl á annað hundrað er-
lendra veiðiskipa að athafna
sig allt inn að 12 mílna línunni
á íslandsmiðum?
Með áræði og þrautseigju
tókst að flæma veiðþjófana á
brott og síðar frá 50 mflna
línunni allt út fyrir 200 mflur.
I kjölfar alþjóðlegrar viður-
kenningar á eignarrétti á
auðlindum hafsins hófst
endurnýjun á eigin fiskiskipa-
flota því nú sátu íslendingar
einir að fiskistofnunum. Allur
togaraflotinn var endurnýjað-
ur og loðnuveiðiflotinn varð
til. Sjávarafli jókst að sama
skapi og stóð undir gífurlegum
framförum á fjölmörgum svið-
um í landi.
Sligar þjóðarbúið
útgerðina?
í rúmt ár hefur verið mikil
tíska að setja upp spámann-
legan spekisvip og lýsa því yfir
að togaraflotinn sé of stór og
að loðnuskipin komi ekki að
neinum notum. Þeir sem lærð-
astir eru í fræðunum vita
meira að segja nákvæmlega
hvað togararnir eiga að vera
margir. Aflabresturinn og út-
gerðarkostnaðurinn stafa ein-
vörðungu af því að Steingrím-
ur hefur leyft kaup á nær
tveim tugum togara á
nokkrum árum. Olíukostnað-
inn má væntanlega rekja til
hins sama til að samræmi
verði í hlutunum. Aldrei er
minnst á að tugir og hundruð
erlendra veiðiskipa eru horfin
af íslandsmiðum og sú viðbót
sem Islendingar hafa leyft sér
að bæta við eigin togaraflota
er smávægileg miðað við það
ástand sem hér ríkti í fisk-
veiðimálum ef fjöldi erlendra
fiskiskipa væri að skrapa Is-
landsmið allt inn að 12 mflna
mörkunum.
„Steingrímstogararnir"
skipta engum sköpum eins og
látið er í veðri vaka.
Loðnuveiðarnar hafa skipað
miklum auði í þjóðarbúið og
þótt tekið hafi fyrir þær í bili
verður ckki með nokkurri
sanngirni sagt að ioðnuskipið
hafi verið baggi á þjóðinni,
fremur en þegar því er haldið
fram að verðmætasköpun
útgerðar yfirleitt sé að sliga
þjóðarbúið. Ef vel er að gáð
kæmi kannski i Ijós að þjóðar-
búið með alla sína ómaga í
margs konar formi er að sliga
útgerðina.
Framsókn fann
verðbólguna ekki upj
Menn mega gjarnan kenna
og vonandi fáum við aldrei að
kynnast þvflíku ástandi aftur.
Það hafa fleiri stjórnmála-
flokkar en Framsóknarflokk-
urinn orðið að láta í minni
pokann fyrir verðbólgu, en
eigi að kenna einvörðungu
það sem miður fer í stjórn
landsins við Framsókn en
gleyma því sem áunnist hefur,
lýsir það aðeins vanþekkingu
eða þaðan af verri eigin-
leikum.
Enn má geta þess að kaup-
máttur launa hefur aldrei ver-
ið meiri en um skeið á
ofanverðum áratugnum. Þá
voru framsóknarmenn i stjórn
með sjálfstæðismönnum og
vilja foringjar launþega oft
vísa til þeirra tíma er þeir gera
kröfur um kaupmátt. En það
ástand varði ekki lengi og
ættu þeir á Alþýðublaðinu að
rilja upp hvcmig fór er þeir
æptu með kommunum
„samningana í gildi“ og verð-
bólguskrúfan æstist upp sem
aldrei fyrr.
En það eru furðu margir
sem aldrei skilja samhengið
milli orsakar og afleiðingar og
botna álíka mikið í vandamál-
um útgerðar og verð-
bólguþróun. OÓ
cfa-LaAnr cLri«ar;-..■■ --
Nýrra leida er þörf
í prófkjörsmálunum
■ STJÓRNMÁLAMENN hafa oft verið gagnrýndir fyrir að
sitja of lengi í valdastólum á Alþingi; að skynja ekki sinn
vitjunartíma fyrr en óþolinmóðir ungir menn á uppleið ýta
hressilega við þeim. Þetta er auðvitað síður en svo algild regla;
margir stjórnmálamenn hafa á því næman skilning, hvenær
þeim ber að víkja fyrir sér yngri mönnuin. Og svo er auðvitað
á hitt að líta, að sumir stjórnmálamenn eru svo mikilvægir
fyrir flokk sinn og þjóð, að það cr kappsmál að njóta forystu
þeirra hvað sem árafjöldanum líður.
Það er algengt að stjórnmálamenn dragi sig í hlé þegar
dregur að sjötugu. Hitt er mjög óvenjulcgt að þingmenn láti
af þingstörfum á besta aldri og þegar augljóslega er mikil þörf
fyrir starfskrafta þcirra á stjórnmálasviðinu. Það er því
eðlilegt, að það hafi komið mörgum mjög á óvart, þegar
Guðmundur G. Þórarinsson, alþingismaður, ákvað að gefa
ekki kost á sér í prófkjör Framsóknarflokksins í Reykjavík
vegna þeirra kosninga, sem nú cru á næsta Jeiti. Að öðrum
þingmönnum ólöstuðum fer vart á milli mála, að Guðmundur
liefur verið með dugmestu mönnum á þinginu síðustu árin;
lagt af mörkum mikið starf ekki síst á sviði efnahagsmálanna,
þessa eilífðarviðfangsefnis íslenskra stjórnmála.
Guðmundur hefur ekki talið ástæðu til að gefa opinberlega
skýringu á þessari ákvörðun sinni, og er ckkert við því að
segja. Hins vegar hljóta samherjar hans að vonast til þess að
með þessari ákvörðun sé Guðmundur aðeins að gera hlé á
stjórnmálastarfi sínu. Vandamál íslcnska þjóðfélagsins eru
risavaxin og því mikil þörf fyrir þátttöku dugmikilla ungra
manna cins og Guöniundar í stjórnmálastarfinu.
TALANDI um prófkjör. Þeim hefur á síðustu árum veriö
mikið beitt, í mismunandi formi, til að taka ákvarðanir um
skipan manna á framboðslista stjórnmálaflokkanna. Þeir, sem
börðust hvað ákafast fyrir prófkjörum á sínum tíma, töldu að
með þeim ynnist tvennt; annars vegar yrði ákvörðun um
skipan framboðslista tekin með mun lýðræðislegri hætti en
áður, og hins vcgar ættu prófkjörin að gefa ungum mönnum,
og nýjum mönnurn, tækifæri til þess að takast á við þá sem
fyrir eru í efstu sætum og þar með tryggja örari endurnýjun
þingmanna.
Það er alve'g Ijóst, að síðara markmiðinu hefur ekki verið
náð með prófkjörunum. Þau hafa yfirleitt ekki auðveldað
endurnýjun. Þvert á móti hefur reynslan sýnt, að þeir, sem
fyrir eru í efstu sætum, eru yfirleitt öruggir um að halda þeim
í prófkjörum að öðru jöfnu. Undantekningar eru aðeins ef
þingmenn hafa af einhverjum ástæðum orðið sér úti um
sérstakar óvinsældir, eins og reynsla formanns Sjálfstæðis-
flokksins í prófkjörinu í Reykjavík bar með sér. Sé slíkum
sérstökum óvinsældum ekki til að dreifa hafa þingmenn verið
nokkuð öruggir um að ná endurkjöri í prófkjörum. Þau hafa
því ekki stuðlað að aukinni endurnýjun. Jafnvcl má Iralda því
fram, að þau hafi fælt ýmsa góöa menn frá því að komast í
framboð, þar sem margir veigra sér af eðlilegum ástæðum við
að lcggja út í allt það umstang og persónuleg átök, sem
prófkjörin hafa óhjákvæmilega í för með sér.
Hins vegar má til sanns vegar færa, að ákvörðun um skipan
framboðslista sé lýðræðislegri nú en áður af þeirri einföldu
ástæðu, að með prófkjörum fá fleiri einstaklingar að hafa
áhrif á skipan framboðslistans með atkvæði sínu. En lýðræðið
fær ekki notið sín til fulls nema allir þeir, sem vilja bjóða sig
fram, hafi svipaða aðstöðu til að kynna sig og hugðarefni sín.
Og þar er eðlilega mikill munur á aðstöðu manna - ekki aðeins
eftir því hvort þeir eru almennt þekktir gegnum fjöliniðlana
áður, heldur kemur einnig til að prófkjörsbarátta - til dæmis
eins og hún cr háð hjá Sjálfstæðisflokknum - kostar stórfé.
Það fer því eftir peningaráðum manna hversu auðvelt þeir
eiga með að ná til kjóscnda. Það er ekki lýðræðislegt.
Það er mikilvægt verkefni fyrir stjórnmálaflokkana að finna
nýjar leiðir í þcssum efnum sem sniðganga helstu ókosti
prólkjaranna en tryggja frekar en nú er lýðræðislegt val,
stuðla að eðlilegri endurnýjun á Alþingi, og laða fleiri
hæfileikamenn til framboðs. Að finna slíkar leiðir er
mikilvægara en sumt annað sem stjórnmálamenn hafa lagl
mikla vinnu í að undanförnu. - Starkaður.