Tíminn - 13.01.1983, Qupperneq 12

12
FIMMTUDAGUR 13. JANUAR 1983
heimilistfminn
umsj
l.St. og K.L.
Veðurfar hefur mikil áhrif á heilsu manna:
„Um áhrif vedurfars á gigt”
— eftir Jón Þorsteinsson, lækni
■ Þcgar hcgöir ganga yfír hver af
annarri og veðurlagið er eins óstöðugt
og hér á landi að undanförnu, þá eru
það margs konar erfíðleikar, sem lands-
menn eiga við að etja, í sambandi við
umferðina og fleira.
En svo er til stór hópur fólks, sem
hreint og beint líður líkamleg óþægindi
vegna hins óstöðuga veðurfars, - en það
eru gigtsjúklingar.
Jón Þorsteinsson læknir hefur mikla
þekkingu á gigtsjúkdómum vegna
lækningastarfa sinna. Hann skrifargrein
í Tímarit Gigtarfélags íslands í vetur,
sem hann nefnir „Um áhrif veðurfars á
gigt“. Jón hefur góðfúslega leyft okkur
að birta hér kafla úr greininni, en þar
segir hann m.a.:
„Það er alþekkt að veðurfar hefur
áhrif á heilsu manna. Þegar í fornöld
ráðlögðu læknar sjúklingum sínum lofts-
lagsbreytingu við ýmsum kvillum.
Meginlandsloftslag var talið sérstak-
lega gott fyrir gigt, en slíkt loftslag er
heitt og þurrt og sólríkt.
Hériendis er það áberandi hversu
umhleypingar í veðri fara illa í gigtveika.
Það var jafnvel talið hér áður fyrr, að
veðrið ætti sök á gigtinni... Jón Finsen
læknir sýndi fram á það þegar árið 1874
í ritgerð um sjúkdóma á íslandi, að það
gat varla verið neitt orsakasamband
þama á milli, þótt veðurfar hafi greinilega
áhrif á gigtveika".
Nýjustu rannsóknir
Síðan segir Jón í grein sinni: „Nú á
tuttugustu öldinni hafa áhrif veðurfars á
gigt verið meira könnuð.
Bandaríkjamaðurinn Hill gerði einna
fyrst könnun á þessu árið 1942, og sýndi
fram á að 80-90% iktsýkissjúklinga (sjúkí-
ingar með króníska liðagigt) leið betur
í heitu og þurru loftslagi og sólríku. Þeir
fitnuðu og stirðleiki og verkir minnkuðu,'
bólga rann, vöðvastyrkur jókst og sökk
lækkaði í blóðinu. Úr rakanum á
austurströnd Bandaríkjanna flykkjast
gigtsjúklingar til Arizona, þar sem nær
alltaf er háþrýstisvæði með hita, þurrki
og sólskini. Þar er rekin veðurfarsmeð-
ferð (klimatherapia).
Rannsóknir í Sovétríkunum 1969
leiddu í ljós að iktsýkisjúklingum versnaði
þegar þeir þurftu að búa við kalda, raka
og stormasama veðráttu.
Tilraunir hafa verið gerðar á iktsýkis-1
sjúklingum í svokölluðu loftslagsher-
bergi (climate chamber), þar sem líkt er
eftir hálfgerðu hitabeltisloftslagi, með
háum loftþrýstingi, lágu rakastigi og
háum hita. Svíinn Gunnar Edström gerði
fyrstur slíkar rannsóknir í Lundi í
Svíþjóð á árunum 1940-1950, og
vistaði iktsýkissjúklinga í heitu og þurru
herbergi vikum og mánuðum saman
með góðum árangri. Bandaríkjamaður-
inn Hollander gerði „tvíblinda
rannsókn" á veðurnæmum iktsýkisjúkl-
ingum í slíku loftslagsherbergi árið
1961. Sú rannsókn þótti merkileg að því
leyti, að hún leiddi í Ijós, að það er ekki
nóg að breyta einum þætti veðurfars til'
þess að hafa áhrif á liðagigt. Það þurfti
samtímis að breyta fleiri þáttum, og
sérstaklega var áberandi hve iktsýki '
versnaði þegar rakastig var aukið og
loftþrýstingur féll. Þá jókst virkni iktsýk-
innar strax. Aftur á móti minnkaði
virkni iktsýkinnar álíka hratt þegar
loftið var þurrkað og loftþrýstingur
hækkaður. Þessi áhrif veðurfars á gigt
eru ennþá að mestu óskýrð, nema hvað
vitað er að hiti hækkar verkjaþröskuld-
inn og hefur þannig áhrif á liðverki.
Rannsóknir, sem gerðar voru í ísrael
árið 1962 á veðurfari og gigt benda til
þess að nýrnahettuhormón geti átt ■ þátt
í þessum áhrifum og veðurfar virtist
einnig hafa áhrif á streitu.
Góð reynsla af sólarlanda-
ferðum gigtsjúkra
Á Norðurlöndum er nú fengin dágóð
reynsla af því að senda gigtveika til
sólarlanda. Svíar hafa í rösk 20 ár sent
gigtsjúklinga á sólarströnd Spánar. Það
kom fljótt í ljós, að mun betri árangurs
var að vænta af veðurfarsmeðferðinni ef
gigtsjúklingarnir fengu sjúkra- og iðju-
þjálfun samtímis. Sænska gigtarfélagið
rak um árabil myndarlega æfingastöð á
Costa del Sol. Ég kynntist þessari.
starfsemi Svía fyrst á Norræna gigtar-
þinginu í Finnlandi 1968, þar sem
yfirlæknir Sænska Gigtarhælisins í Fu-
angirola á Spáni lýsti því og gerði grein
fyrir árangri meðferðar þar syðra. Þá
voru læknar fremur vantrúaðir á veður-
farsmeðferð viðgigt, -jafnvel þó samtím-
is væri rekin góð sjúkraþjálfun. Þeir
trúðu ekki að slík samhæfð meðferð á
sólarströnd hefði upp á neitt að bjóða
fram yfir sjúkraþjálfun á endurhæfingar-
stöðvum heima fyrir.
Síðan hafa rannsóknir Svía staðfest
þennan góða árangur af sólarlandaferð-
um gigtsjúkra. Rannsóknir í Gautaborg
1975 sýndu fram á ótvíræðan bata hjá
iktsjúkum konum á hæli sænska gigtar-
félagsins í Fuangirola á sólarströnd
Spánar. í þessum rannsóknum tóku þátt
90 konur á aldrinum 23-55 ára, meðal-
aldur var 47 ár. Sjúklingunum var skipt
í tvo sambærilega hópa, sem fengu
sjúkra- og iðjuþjálfun til skiptis í
Gautaborg og á Spáni. Á sólarströnd
Spánar fengu sjúklingarnir veðurfars-
meðferð og venjulega sjúkra- og iðju-
þjálfun, eins og hún gerist á sænskum
gigtlækningastöðvum.
Að meðferð lokinni var mun betri
árangur í Fuangirola en í Gautaborg,
svo að ekki orkaði tvímælis að veðurfars-.
meðferðin var til bóta. Auk þess var
meðferðin ódýrari í Fuangirola. Aftur á
móti var langtíma árangur eftir 4 mánuði
■ Jón Þorsteinsson læknir (Tímamynd GE)
svipaður á báðum stöðum. jnga ^ sænska gigtarhælið á sólarströnd
Undanfarin 12-14 ár hef ég tekið þátt Spánar. Flestir þessara sjúklinga hafa
í að senda á annan tug íslenskra gigtsjúkl- vérið konur með iktsýki á aldrinum
17-50 ára og nokkrir karlmenn með
hrygggigt. Flest allir þessir sjúklingar
hafa haft gagn af þessari samhæfðu
meðferð á sólarströnd og í - mörgum
tilvikum kom þessi sólarlandaför í stað
sjúkrahúsvistar hér heima. Árangur
okkar kemur heim og saman við árangur
Svíanna.
Það orkar ekki tvímælis, að veðurfars-
meðferð hefur gildi í endurhæfingu
gigtsjúkra. Það er þó skilyrði háð, að
sjúklingarnir séu veðurnæmir".
Er blaðamaður Heimilistímans átti tal
við Jón Þorsteinsson, lækni til að spyrja
hann um málefni gigtsjúkra, sagði
hann, -að Gigtlækningastöðin sem er að
rísa í Armúla 5 myndi valda miklum
tímamótum fyrir alla aðstöðu gigtarsjúk-
linga og breyta til hins betra möguleikum
lækna þeirra og þjálfara til að ná góðum
árangri við læknisaðgerðir og þjálfun
sjúklinganna.
- Þarna verður allt á sama stað, sagði
Jón. Þarna verða samhæfðar gigtlækni-
ingar, eða gigtarmeðferð, með lyflækn-
ingum, sjúkraþjálfun með hitameðferð
og iðjuþjálfun og sömuleiðis félagsleg
ráðgjöf.
-Ef við.sem störfum að gigtlækningum
hér á landi hefðum í huga að koma upp
stöð, þar sem hægt væri að koma við
veðurfarsmeðferð - ásamt öðrum lækn-
ingaaðferðum,- þá væru skilyrði fyrir
slíka stöð æskilegust í Eyjafirði sagði
Jón Þorsteinsson. Samkvæmt veðurfars-
skýrslum er þar besta loftslag á Islandi
fyrir gigtarsjúklinga: þurrt veður og
sólríkt, staðviðrasamt og þar er oft
háþrýstisvæði. Einnig er þar heitt vatn
fáanlegt, sem er mikill kostur.
Gigtlækningastödin er að rfsaíÁrmúla5:
„Vonumst til ad
9ICVI ■ ■■■ ■ I J
ist með vorinu”
— segir Sveinn Indridason, formadur
■ Á alþjóðaári fatlaðra, árið 1981, þá beitti
Gigtarfélag íslands sér að sérstökum verkefnum í
tilefni ársins. Efst á blaði í verkefnavali félagsins, var
að koma upp lækninga- og endurhæfingarstöð fyrir
gigtsjúka.
( greinargerð með áætlun félagsins gjöf, sem því hefur hlotnast. Stuðning-
segir m.a.: „Engin endurhæfingarstöð ur hefur einnig komið frá einstökum
í landinu þjónar gigtsjúkum eingöngu, fyrirtækjum.
. en gigtsjúklingar hafa sérstöðu að
mörgu leyti sem sjúklingahópur, þann-
ig að vænta má betri árangurs af
meðferð sjúkdómsins með sérhæfðri
þjónustu við þennan sjúklingahóp." *
Blaðainaður Heimilistímans hafði
tal af Sveini Indriðasyni, formanni
Gigtarfélags íslands til að fræðast um
hvað framkvæmdum liði með Gigt-
lækningastöðina.
Sveinn sagði að félagið hcfði fengið
mikinn og vaxandi stuðning víðs vegar
að af landinu til þess að flýta fram-
kvæmdum. Þar mætti til nefna bæði
verkalýðsfélög og kvenfélög, og margs
konar klúbba sem vinna að líknarmál-
unt, og ekki mætti gleyma hinni
rausnarlegu gjöf Rauða kross kvenna,
en þær færðu félaginu stærstu peninga- ■ Gigtlxkningastöðin verður«þessu húsi - Ármúla 5
„Arðbærasta
fjárfestingin“
- Gigtarfélag íslands keypti 530
fermetra hæð í húsinu nr. 5 við Ármúla
í apríl '81, og strax var hafist handa
við framkvæmdir. Þar sem þetta verð-
ur fyrsta gigtlækningastöðin á landinu,
þá tekur auðvitað tíma að skipuleggja
og samræma alla starfsemina, sagði
Sveinn.
■ Svcinn Indriðason, formaður Gigt-
arfélags íslands.
Við vonumst tii, sagði formaðurinn
ei.mig, að með vorinu hefjist starfsem-
in hjá okkur.
Hann vísaði einnig til þess, sem
frarn hefur komið í blaði félagsins, að
í umræðum um málcfni gigtsjúkra
erlendis, hafi það fyrir löngu komið
fram. að fjárfesting í heilsugæslu
gigtsjúkra sé arðbærasta fjárfesting
þjóðanna.. Sú fjárfesting stuðli að því,
að halda gigtsjúkum vinnufærum og
utan sjúkrahúsa.
- Byggingaframkvæmdum ætti að
Ijúka í febrúar eða mars, sagði Syeinn
enn fremur, og við vonum svo að með
vorinu fari eitthvað að gerast hér. Jón
Þorsteinsson læknir er fremstur í
flokki þeirra lækna, sem verða starf-
andi hjá stöðinni, en búast má við að
þar starfi 4 læknar (hlutastarfi), sjúkra-
þjálfarar og fleira sérhæft fólk.
Við erum að reyna að keyra þetta
áfram núna með happdrætti og öllum
ráðum til fjáröflunar. Ef útkoman
verður sæmileg úr happdrættinu, erum
við bjartsýnir á að allt komist í gang
með vorinu, sagði Sveinn Indriðason
formaður Gigtarfélags íslands að
lokum.