Tíminn - 04.12.1983, Page 4

Tíminn - 04.12.1983, Page 4
4 SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1983 ■ „Wagnerfólkið er hláturmilt; Wagnerítar hlæja hins vegar aldrei." Þetta sagði Friedelind Wagner síðastlið- ið sumar þar sem hún ar stödd á Richard Wagner hátíðinni í Bayreuth - í síðasta sinn að því er hún sagði, ekki í fyrsta sinn. Og það er alveg rétt hjá henni að Wagnerítar hlæja ekki. f tónlistarhofinu sem afi ungfrú Wagner reisti sjálfum sér til heiðurs safnast saman hörðustu aðdá- endurnir og þeim þykir jafn mikil óhæfa að hlæja að Die Meistersinger von Núrnberg, bara af því að verkið er gamanleikur, og það að klappa þegar Parsifal er lokið, í stað þess að móttaka óperuna í trúrænni þögn. Þær fáu mann- eskjur sem ekki áttuðu sig á þessu á hátíðinni í sumar voru myrtar með augnaráði hneykslaðra Wagneríta. Ekki svo að skilja að Wagnerítar skemmti sér ekki. Þar sem þeir stóðu í Festspielhaus síðari hluta dags, allir klæddir samkvæmisklæðum þrátt fyrir steikjandi hita, þá skein af þeim djúp, en að vísu nokkuð þungbúin, fullnægja. Hugmyndir þeirra um skemmtun eru einfaldlega öðruvísi en annarra dauð- legra manna og ef maður vill komast á glaðlega óperuhátíð í sumarfríinu, þá er Bayreuth alls ekki rétti staðurinn. Á öðrum hátíðum, eins og þeirri í Pam- plona, eru óperurnar sýndar á kvöldin en milli sýninga og svefns stunda hátíð- argestir kaffihúsin, krárnar og skemmta sér dável. Wagnerítarnar í Bayreuth vilja ekki sjá fólk sem hefur gaman af svoleiðis löguðu. Þeir sjálfir helga sig óperunni af lífiogsál ísjödgasamfleytt, sýningar standa í rúmlega sex tíma á dag og fyrirlestrar eru haldnir á morgnana. í smáþorpi þessu í Bæjaralandi, þar sem ekkert er til að draga athyglina frá Meistaranum ogguðdómleik hans, liggja jafnvel Wagnerítar sem sýna of opinskáa ást á Lohcngrin undir þeim grun að vera léttúðugir. Þolkeppni Bayreuth-hátíð er eins konar þolkepp- ni Wagneraðdáenda þar sem þurigavigt- armennirnir í flokknum sýna stoltir lík- amsstyrk sinn, þolinmæði, ónæmi fyrir líkamlegu og andlegu harðræði, og al- gera einbeitingarhæfni. Þeir sýna, í stuttu ináli, að þeir séu þess verðugir að teljast aðdáendur Richard Wagners. í einkastúku Wagnerstúkunnar hér áður fyrr ríkti jafnan glaumur og gleði, á mælikvarða Bayreuth, og Friedelind Wagner heldur því fram að vegna þess hafi Wagnerafkomendur í fjórða lið ekki fallið í kramið hjá blindum aðdá- endum ættföðurins - en fjórða kynslóðin í Bayreuth, þar sem ekkert er til að draga athyglina frá Meistar- anum og guðdómleik hans, liggja jafnvel þeir Wagnerítar sem sýna of opinskáa ást á Lohengrin undir þeim grun að vera léttúðugir... frá Wagner hefur í sínum röðum marga atvinnumenn í tónlist og leiklist. Nú er svo komið að afkomendur Richard og Cosimu hafa misst öll forréttindi sín og verða að sækja um miða eins og hverjir aðrir gestir. Þá er undanskilinn bróðir Friedelind, Wolfgang Wagner, sem stjórnar hátíðinni ásamt síðari konu sinni, Gudrunu. Kumpánleiki hefur ald- rei verið aðall Wagnerhátíðarinnar, fremur en þægilegheitin. Miðar eru seldir og afturkallaðir að geðþótta seljendanna. Leikhúsið, sem tekur 1.925 manns í sæti, er hvorki loftræst né upphitað og stólarnir í salnum eru algerlega óbólstraðir og satt að segja afar óþægilegir. Stjórnendur og áhorfendur eru sammála um að það myndi ganga af hljómburðinum dauðum ef stólarnir væru bólstraðir. í nokkrum efstu stúkunum eru örþunnar sessur á stólunum, en eins og til að bæta það upp er fullkmlega loftlaust í þeim sömu stúkum. Þó svo að veðurfarið í Bayreuth sé líkt og sniðið fyrir kvef- miklir hitar en inn á milli ofsafengnir, svalir regn- skúrir - þá er bannað að hósta eða hnerra í salnum. Allt sem gefur til kynna mannlegan breyskleika er einfaldlega bannað. í öllum öðrum óperuhúsum í veröldinni er löng biðröð á salernin eftir fjörutíu mínútna þætti, en í Festspiel- ■ Hér geta menn séð hvernig þeir ættu að búast uppá, ef þeir hyggja til ferðar á Bayreuth-hátíðina. haus þar sem þætti upp á áttatíuogfimm mínútur þykja ekkert tiltökumál og boðið er upp á bjór og kampavín í tveimur klukkutíma hléum - þar sjást aldrei fleiri en þrír í einu bíða þess að komast á klóið. Hitinn inn í húsinu hefur oft og tíðum komst í milli 30 og 40 gráður en enginn stendur upp og fer. í Festspielhaus láta menn það ekki einu sinni eftir sér að líða út af. Að vísu er haft fyrir satt að nokkrir aumir karlar hafi farið úr jökkum sínum þegar búið var að slökkva öll Ijós og jafnvel brett buxnaskálmar sínar upp að hnjám, en þeir gættu þess þó jafnan að snyrta sig fyrir hlé. Hljómsveitin ein þarf ekki að fylgja klæðareglum vegna þess að hún sést jú ekki, og sagt er að á fyrstu óperunni síðastliðið sumar hafi Sir Ge- orge Solti stjórnað hljómsveitinni ber- fættur. Fagnaðarlæti í klukku- stund Á hátíðinni nú í sumar var sett upp splúnkuný sýning á Der Ring des Nibe- lungcn, í tilefni af því að hundrað ár eru frá dauða Wagners. Fleira var unnt að gera í tilefni þessarar ártíðar- þegar allt kemur til alls standa sýningar aðeins frá fjögur eftir hádegi til ellefu um kvöldið og gjarnan lengur, vegna þess að upp- klapp og fagnaðarlæti áhorfenda taka oft meira en klukkustund, og á meðan halda allir kyrru fyrir í sætum sínum. („Auðvitað," segir vinur Wagnerfjöl- skyldunnar. „Þeir læsa dyrunum.") Heimsóknir í grafreiti og á sögustaði voru mjög vinsælar í sumar og í nágrannabænum Pegnitz mátt.i sjá sýn- inguna „Richard Wagner und der Charn- pagner“, þar sem sýndir voru ógreiddir sýna sig en hina ströngu Wagner-hátíð, og í öðru lagi er klæðaburðurinn í Bayreuth fremur látlaus ef miðað er við margar aðrar samkomur af svipuðu tagi. Allir skulu að vísu vera afar virðulega klæddir, og undir það gangast jafnvel síðhærðir mótorhjólatöffarar frá Múnc- hen þegar þeir eru svo heppnir að næla í miða, en sa sem reynir að vera of áberandi er litinn hornauga. Tölvuval Opinberlega er því haldið fram að síðasta áratuginn hafi tölva valið hina heppnu úr hópi umsækjenda um miða. Tölvan á nú að vera orðin býsna vel að Óperuhátíðin í Bayreuth er sem fyrr mikið sjónarspil Til dýrðar öldurhúsareikningar Meistarans. Mesta sigur unnu áhorfendurnir í ár þegar þeir tóku nýju sýningunni á Hringnum með stóískri ró, enda þótt í Ijós kæmi að hún væri byggð upp af póstmódernískum klisjum nostalgíu og abstraksjónar - breyting sem ekki var byggð á neinni nýrri meiningu heldur aðeins þeirri sann- færingu að nú þyrfti að breyta. Á fyrsta hlutanum af þremur á sýningu Hringsins notfærðu margir sér réttinn til að baula á leikstjórann, Sir Peter Hall, en á öðrum hlutanum var allt kyrrt og hljótt þar til undir lokin þegar kviknaktar Rínarmeyjarnar brugðu sér í sloppa til að taka á móti klappinu. Þá var Sir Peter Hall líka horfinn á braut. Wagnerítarnir hugguðu sig við að það tæki alltaf nokkurn tíma fyrir nýjar sýningar á Hringnum að festa sig í sessi og minnti hver annan á að útgáfan á undan, marxísk uppfærsla Chéreau frá 1976, hafði hlotið eintómt last í byrjun en eftir því sem styttist í að hún hyrfi af sviðinu fór mönnum að þykja vænna um hana. Eitthvað urðu menn að hugga sig við eftir alla fyrirhöfnina við að komast á hátíðina. 5.775 fengu miða á hina nýju sýningu Hringsins en umsækjendur voru 270.000 frá 73 löndum! Það er sem sé enginn leikur að fá miða. Öruggasta aðferðin mun vera sú að útvega sér fyrst ráðherrastól í vestur-þýslju ríkisstjórn- inni, eða gerast forstjóri í fjölþjóðafyrir- tæki sem er rausnarlegt í garð Wagner- hátíðarinnar. En jafnvel þetta tryggir þó ekki miða. Þeir sem örlátastir eru í garð Wagnerhátíðarinnar mynda félag- skapinn Vinir Bayreuth og þeir fá ekki miða nema fyrir helminginn af 2300 meðlimum sínum. Þrátt fyrir alla þessa erfiðleika var að vanda mikið af frægu fólki í Bayreuth í sumar: ekkja Aga Kahns en hún hafði ekki látið sjá sig öll þau ár sem Chéreau-sýningin var á dagskrá, þama var einnig prinsinn af Liechtenstein, Hertoginn af Kent, Edward Heath fyrrum forsætisráðherra Breta o.fl. Þessi nærvera frægs og ríks fólks í Bayreuth leiðir alltaf til þess að einhverj- ir taka að muldra um að áhorfendaskar- inn skiptist í tvennt - hina „fínu“ sem dauðleiðist en mæta til þess að sýna nýju fötin sín, og hina fátæku en raunverulegu músíkaðdáendur. Svona raddir heyrast í öllum óperuhúsum í heimi, en í Bayreuth þykir þetta frábær brandari - þó viðurkennast verði að brandarar eru heldur af skornum skammti þá viku sem hátíðin stendur. í fyrsta lagi ætti að svipta alla þá sjálfræði sem geta ekki látið sér detta í hug auðveldari leið til að Uppklapp og fagn- aðarlæti áhorfenda taka oft meira en klukkustund og á meðan halda allir kyrru fyrir í sætum sínum. „Auðvitað,“ segir vinur Wagner- fjölskyldunnar. „Þeir læsa dyrunum...“

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.