Tíminn - 18.12.1983, Blaðsíða 20

20
rj\t M ít V’;V># v’ 'r'»* Ti'
SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1983
BANNÁRIN
■ Kátt á hjalla, enda er myndin tekin þann 5. desember 1933, þegar
vínbanninu hafði verið aflétt.
málakerfisins. Þessar umbætur komu þó
of seint til þess að geta vakið tiltrú
almennings á fyrirtækinu, sem þá var
mjðg tekin að dvína.
Verst voru þau mistök sem gerð voru
þegar í upphafi, er val og stjórn eftirlits-
mannanna var fengið hinni almennu
lögreglu í hendur, þar sem þar reyndist
misjafn sauður í mörgu fé og víða ríkti
mikil spilling í borgarmálum.
Snemma bar á tilraunum til þess að
fara á bak við bannlögin í stórum stíl og
varð það til þess að samningur var
gerður við ýmis erlend ríki sem heimilaði
klukkustundar leit eftirlitsmanna í
skipum sem til Bandaríkjanna sigldu,
strax og skipin áttu 12 mílur ófarnar að
ströndinni. Kanada, Kúba, Panama og
Mexico, auk Stóra-Bretlands og helstu
Evrópuríkja voru aðilar að samning-
num. Eftir sem áður komst þó feikna
magn í gegn og frá Kanada barst vín-
flaumurinn í stíðum straumum.
Þjóðnefndarálitið
Árið 1929 skipaði Hoover forseti
nefnd skipaða 11 valinkunnum borgur-
um og skyldi hún rannsaka nákvæmlega
hvar framkvæmd bannlaganna væri helst
ábótavant og hvers vegna. Enn skyldi
nefndin gera rannsókn á afstöðu þjóðar-
innar til málsins.
Nefndin vann undir miklu álagi og
tíminn sem henni var ætlaður til þess
verks var naumur. f áliti sínu benti hún
þó á hvernig framkvæmdin hefði farið í
handaskolum fyrstu sjö áfin og hún
gerði þeim aðgerðum sem áttu að verða
til úrbóta ekki hátt undir höfði. Hún
benti á að ætíð hefði skort samræmt
kerfi og samvinnu helstu eftirlitsaðil-
anna, svo sem tollgæslunnar, strandgæsl-
unnar og eftirlitsmannanna og áhrif
ýmissa pólitískra hópa, bæði þeirra sem
andvígir voru banninu og hinna sem
studdu það, taldi hún hafa skaðað fram-
kvæmdina. Hefði þessi skýrsla komið
fram fimm árum fyrr, er ekki ótrúlegt að
hún hefði getað aflað banninu fylgis
almenningsálitsins í landinu, en þegar
hér var komið sögu var það um seinan.
Samt mafti segja að fimm af níu megin -
niðurstöðum skýrslunnar mæltu gegn því
að aflétta vínbanninu.
Ófullnægjandi
upplýsingar
Eins og fram hefur komið ríkti mikill
ágreiningur manna á meðal í Bandaríkj-
unum um vínbannið þau 14 ár sem það
varði, og eftir því sem á leið fækkaði
fylgjendum þess, vegna þess hve öll
framkvæmdin fór í handaskolum. Um-
ræður manna á meðal voru líka meir á
grundvelli tilfinninga en röksemda, þar
sem upplýsingar á vísindalegum grund-
velli skorti. Engar tölur voru til um hve
margir hefðu verið handteknir vegna
ölvunar, um lögbrot sem rekja mátti til
áfengisneyslu o.s.frv. Enginn vissi held-
ur um fjölda sjúklinga sem spillt höfðu
heilsu sinni með áfengi eða látist af
völdum þess. Þegar horft er um öxl þykir
nú ljóst að fræðslu um þessi mál var og
afar ábótavant í Bandaríkjunum á bann-
árum. Það voru líka félagsfræðilegar og
efnahagslegar orsakir sem urðu banninu
að falli um síðir, fremur en siðrænar- og
lagalegar röksemdir, sem það upphaf-
lega var byggt á.
Andróðurinn gegn banninu var samt
ekki í sviðsljósinu á hinum pólitíska
vettvangi svo nokkru næmi fyrr en við
forsetakosningarnar 1932, en þá varð
bannið að kosningamáli. Dr. Nicholas
Murray Butler, sem var eindreginn and-
stæðingur bannsins, sagði eitt sinn á
kappræðufundi:
„18. viðaukann" verður að nema burt
úr stjórnarskránni, vegna þess að hann
á þar ekki heima. Hann skrumskælir
hana og er í ósamræmi við hana. Hann
hrópar gegn öllum meginákvæðum
stjórnarskrárinnar og öll þau vandræði
og ótíðindi sem okkur berast daglega úr
öllum hornum landsins eru óumflyjanleg
afleiðing þessa.... Það er rætt um lög, -
en það er ekki hægt að framkvæma lög
sem eru sjálfum sér ósamkvæm.“
Þessi voru m.a. rök þeirra sem vildu
afnám bannsins. En það var þó hægfara
breyting almenningsálitsins sem mestu
skipti. Árið 1927 voru bæði Demokrata-
flokkurinn og Republikanar meðmæltir
vínbanninu, en árið 1930 var komið
annað hljóð í strokkinn. Þá mæltu
flokksþing beggja flokka í mörgum fylkj-
um með afnámi laganna og 1932 var
yfirgnæfandi meirihluti orðinn fyrir
hendi.
Þann 5. desember 1933 staðfesti
Bandaríkjaforseti svo ný lög, sem af-
námu vínbannið, en eftir sem áður vildu
þó nokkur fylki halda sér við bannið
áfram og voru í lögunum ýmis ákvæði
þessum fylkjum til vemdar.
Fjórir nuddpúöar fylgja. Clairol nuddtækiö er
heilsuræktartæki, sem allir þurfa aó hafa vió
höndina. Nuddiö mýkir vöðvana og
endurnærir, þannig aö þreytuverkir hverfa
fyrir vellíöan.
Jólatilboö kr. 1.200,- .____
Skipholti 19 sími 29800