Tíminn - 20.01.1984, Blaðsíða 9

Jónas Jónsson búnaðarmálastjóri:
Landbúnadurinn 1983
Árferði
Árið 1983 var landbúnaðinum mjög
erfitt. Veturinn var langur og vorharð-
indi mikil. Óþurrkar voru lengi sumars
um mikinn hluta landsins og kuldar
miklir. svo að illa spratt bæði tún.
grænfóður og grænmeti. Verst urðu þó
kartöfluræktendur úti þar sern heita
mátti að alger uppskerubrestur yrði unt
sunnanvert landið.
Árið var með köldustu árum aldarinn-
ar í Reykjavík, jafnkalt og 1981. Aðeins
árið 1979 var kaldara. Meðalhitinn varð
nú 3,4°C (sami og 1981) en 1979 var
hann aðeins 2,9°C. Petta ár var hitinn
1,6° undir meðallagi áranna 1931 -‘60 og
1,1° undir meðallagi áranna 1961-1980.
Á Akureyri varð árshitinn 2,8° sem er
1,1° kaldara en meðaltalið 1931-'60 og
0,4° kaldara en meðaltalið 1961-1980.
bar hefur oft orðið kaldara á öldinni
bæði fyrir 1920 og eftir 1965.
Þó árið í heild væri þannig mjög kalt
munar þó enn meiru á sumarhitanum
hér unt sunnanvert landið. Meðalhiti
sumarmánaðanna júní, júlí og ágúst var
aðeins 8,2° í Reykjavík og hefur hann
ekki orðið svo lágur síðan 1886 og
sólskinsstundir þessa mánuði urðu að-
eins 278 og er það 50 stundum minna
sólskin sumarmánuðina en nokkru sinni
hefur mælst og aðeins helmingur þess
sem er í meðalári.
Árið var í heild úrkomusamt þó ekki
svo mjög umfram meðaltal á sunnan-
verðu landinu eða aðeins 7% í Reykja-
vík en 37% á Akureyri. Enn má lýsa
árinu með því að hiti var undir meðallagi
alla mánuði ársins nema febrúar á öllum
veðurathugunarstöðvum á landinu.
Áriö byrjaði með illviðrum, frosti og
snjókomu svo að mikla ófærð gerði víða
um landið. Asahláku gerði um 20.
janúar og féllu þá mikil snjóflóð á
Vestfjörðum. Febrúar var svo hlýr um
landið allt eins og fyrr segir, með
meðalhita 1,6° á Akureyri, sem er 3,2°
yfir meðallag svo dæmi sé tekið. Mars-
mánuður var bæði kaldur og úrkomu-
samur. Aprfl var þó enn verri, kaldur og
úrkomusamur svo af bar og aðeins einu
sinni á öldinni hefur apríl orðið kaldari
í Reykjavík. Mjög snjóþungt var einkum
um norðaustanvert landið. Maí var í
heild kaldur einkum var mjög kalt um
norðanvert landið. Þrálát norðanátt var
aðra og þriðju vikuna og snjóaði þá víða
á norðan- og vestanverðu landinu og allt
suður um Dali og Snæfellsnes. Snjóalög
voru þá víða mikil á Norðurlandi og á
Ströndum þar sem snjóar voru enn
miklir frá’vetrinum. Sauðburður gekk
þó yfirleitt vel því. ekki gerði hörð
áhiaúp.
Hitinn var allsstaðar undir meðallagi
0,7° í Reykjavík en enn meira eða 2,9°
á Akureyri. Úrkoma var ekki mikil um
sunnanvert Iandið en þeim mun meiri
fyrir norðan eða tvöföld meðalúrkoma á
Akureyri.
Júní var mjög kaldur og úrkomusamur
um allt land. Tvöföld meðalúrkoma vár
í Reykjavík og sömuleiðis á Akurcyri.
Um norðanvcrt landið batnaði ekki fyrr
en um ntiðjan mánuð og var fénaður
víða á gjöf fram eftir mánuðinum og var
þetta með allra hörðustu vorum því ekki
fór aðgróaað ráði fyrren upp úr miðjum
mánuðinum. Hörkuáhlaup gerði fyrir
norðan dagana 11. og 12. júní og urðu
þá nokkrir fjárskaðar þar sem búið var
að sleppa lambfé þá urðu einnig skaðar
á kartöflugörðum.
Jörð var víða svo bl.aut að illfært var
um ræktunarlönd og dænti voru þess að
menn gátu ekki sáð grænfóðri þessa
vormánuði.
Vorharðindi þessi ollu gífurlegu tjóni.
Áætlað er að aukakostnaður bænda á
svæðinu frá Skarðsheiði. vestur. norður
og austur um að Lónsheiði hafi numið
um 70 milljónum króna. Auk þess cr
Ijóst að hann varð víða mikill í öðrum
landshlutum.
Iiili var. sent fyrr segir, kaldui einkum
fyrir sunnan en i'yrir norðan var oft hlýtt
og fór Ititi í ylir 20° nokkra daga þó að
meðalhitinn væri aðeinsundir meðallagi.
Byrjað var að slá á nokkrum stöðum
fyrir sunnan í fyrstu viku mánaðarins en
almennt dróst sláttarbyrjun fram eftir
mánuðinum, bæði vegna seinnar sprettu
og jturrkleysis.
Ágúst einkenndist af stöðugum suð-
vestan- og sunnanvindum eins og.júlí.
Oft náði úrkoman, sem henni fylgdi,
einnig til Norðurlandsins. í Reykjavík
varð mánuðurinn kaldari en verið hefur
síðan 1886. Á Akureyri náði hann
tæplega meðallagi. Heyskapur gekk mjög
illa um allt sunnanvert landið en var
fyrirhafnarsamur víða í öðrum lands-
hlutum. Best gekk hann á Austurlandi.
Mcð september batnaði heyskapartíð
eftir hina langvinnu óþurrka um sunnan-
og vestanvert landið. Björt veður og
stillt einkenndu mánuðinn. Úrkoma var
nú minni en í meðallagi, én mánuðurinn
var allsstaðar kaldari en í meðallagi.
Oktúber var fremur kaldur og úr-
komusamur. Töluverðan snjó setti niður
um norðaustanvert landið um miðjan
mánuðinn, cn tók upp aftur að mestu.
Nóvember var fremur kaldur og um-
hleypingasamur, all mikinn snjó setti
niður á norðausturlandi, sem að veru-
legu lcyti hefur þó tekið upp.
í desember var góð vetrarveðrátta
lengst af róleg þó svalara væri en í
meðalári. Síðari hluti ársins var þannig
verulega hagstæðari en árið var fram að
haustmánuðunum.
Víkjum þá að landbúnaðinum á ný-
liðnu ári.
Áburdarnotkun varð í heild'töluvert
minni en síðasta ár og jafnframt minni
en fjögur ár þar á undan. Nú seldi
Áburðarverksmiðjan 70.320 lestir
áburðar alls á móti 72.170 lestum árið
áður. Þar af námu kaup bænda 62.316
lestum (64.211) sem er 1895 lestum
minna en árið áður. Til garðræktar fóru
3.329 lestir (3.329). Til landgræðslu fóru
nú 1.535 lestir (2.148) eða 613 lestum
minna en árið áður. Grænfóðurverk-
smiðjur notuðu 2.430 lestir (2.120) aukn-
ing um 310 lestir. Aðrir aðilar notuðu
rúmar 700 lestir (362) nokkru meira en
árið áður. (Tölur í svigum eru fyrir árið
1982).
Notkun einstakra áburðarefna síðustu
árin hefur verið sem hér segir:
1983 1982
Köfnunarefni 14.660 15.263
Fosfúr(P202) 8.130 8.557
Kalí (K20) 6.237 6.578
stöðum. I Austur-Landeyjum voru 55 ha
með korni á 13 bæjum, Austur-Eyjafjöll
1 bær með 8 ha. Álftaver 4 ha á 3 bæjum.
í Kirkjubæjarhreppi var sáð í 16,5 ha á
6 bæjum en 10 ha skornir sem korn).
Hálmur nýtist þó kornið sé vanþroskað
og fæst gott verð fvrir það serri selt er til
svepparæktar.
Frærækt Grasfrærækt var stunduð af
Tilraunastöðinni á Sámsstöðum og eru
akrar sem fyrr þar og í Gunnarsholti.
Fræ var nú skorið af á ntilli 20-30 og
fékkst þroskað fræ af vallarsveifgrasi,
túnvingli, snarrótarpunti og berings-
punti. Um magn er ekki enn að fullu
vitað.
Hraöþurrkað fúður. Frantleiddarvoru
11.386 lestir af graskögglum í sex verk-
smiðjum á móti 12.152 lestum í 5 verk-
smiðjum 1982. Fjallafóður framleiddi
150 lestir af graskökum. Þá voru fram-
leiddar 600 lestir af heykögglum í Eyja-
firði og 250 lestir í Húnavatnssýslum.
Framleiðsla skiptist þannig á verksmiðjur:
1980 1981 1982 1983
Fúður og fræ, Gunnarsholti 3.200 2.516 3.185 2.660 lestir
Stúrúlfsvallubúiö 3.762 2.750 3.254 2.880 lestir
Graskögglaverksmiðjan, Flatey 3.256 2.607 3.413 2.740 lestir
Fúöuriöjan, Óiafsdal 1.400 1.108 1.150 1.003 lestir
Brautarholtsbúið, Kjalarnesi 1.240 1.005 1.150 803 lestir
Vallhúlmur, Skagafiröi 1.300 lestir
12.850 9.986 12.152 11.386 lestir
Fjallafúöur, graskökur 250 200 120 150 jestir
Heykögglar í Eyjafirði og
Húnavatnssvslum 300 1.100 lestir
Búfjáreign
í ársbyrjun 1983 var búfjárcign
landsmanna scnt hér segir: 64.435 naut-
gripir, þaraf 32.845 mjólkurkýr. 747.701
sauðkind, 1923 svín, 292.621 alifugl,
6520 minkalæður og 3948 refalæður.
Samkvæmt bráðabirgðayfirliti úr
forðagæsluskýrslum Itefur nautgripum
aðeins fjölgað, mjólkurkúm þó ekki, cn
kálfum, kvígum og geldneytum um 10-
14%. Sauðfé virðist enn hafa fækkað
nokkuð eða e.t.v. um 6-8% og má því
ætla að sauðfé á fóðrum sé komið niður
undir 700 þúsund, cn flest varð það tæp
900 þúsund.
Búfjárframleiðsla
Það sem hér fer á eftir um framlciðslu
Fyrri hluti
Þang og
þaramjölsframleiðsla
Framleiddar voru 3400 (3000) lcstir af
þangmjöli og 200 lcstir af þaramjöli í
Þörungaverksmiðjunni á Reykhólum.
1981 1980 1979
14.900 15.753 15.778
8.127 8.489 8.517
6.184 6.268 6.395
búfjárafurða er samkvæmt upplýsingum
frá Framleiðsluráði landbúnaðarins.
Sauðfjárslátrun. Slátrað var í slátur-
húsum 880.742 (941.749) sauðkindum.
792.084 dilkum (837.551) og 88.658
kindum fullorðnum (104.198). Er þetta
45.467 dilkurn (eða 5,4%) og 15.540
(eða 14.9%) fullorðnum kindum færra
cn árið áður.
Meðalfallþungi dilka reyndist nú 13,93
kg. og er það 0,16 kg meira en árið áður.
Kindakjötsframleiðslan varð nú
12.974.9 lest og cr það 787.120 lestum
eða 5.7% minna en árið áður. (Dilka-
kjötið varð 11.045,8 lestir og er það
479,0 lestum eða 4.2% minna en haustið
1982. Kjöt af fullorðnu nam 1929,1
lestum sem er .308,1 lestum eða 13,8%
rninna en 1982).
Nautgripaslátrun viröist hafa orðið
nokkru nteiri en árjð áður. Nú er talið
að slátrað hafi verið um 23.000 nautgrip-
um á móti 22.027 árið áöur. Innlangt
nautakjöt nam um 2.463 lestum á nióti
2.130 lcstum 1982.
llrossaslátrun. Áætlað er að slátrað
hafi verið unt 8.360 hrossum eða aðcins
færra en árið áður (8.574) og hcfur
hrossakjöt numið rúml. 960 lestum.
Hrossaútflutningur. Útflutningur líf-
hrossa var nokkru meiri á árinu en
undanfarandi ár. Flutt voru út 299 Itross
á móti 170 árið 1982.
Svínaslátrun. Talið er að slátrað hafi
veriö um 18.600 svínum eða tæplega
2000 tfeira en árið áður og er svínakjötiö
nú áætlað um 1.100 lestir.
Tölur liggja ckki fyrir hjá Framleiðslu-
ráði unt alifuglaslátrun.
Innvegin mjólk
og mjólkurneysla
Innvegin mjólk í mjólkursamlögin
fyrstu 11 mánuði ársins nam 98.747.674
lítrum á móti 97.061.258 á sama tíma
árið áður. Aukning varð því á mjólkur-
framleiöslunni unt 1.686.416 lítra eða
1.7%.
Mjólkursala (nýmjólk. léttmjólk og
súrmjólk) varö á sama tíma aðeins ntciri
en árið áður (42.467.038 á móti
42.130.449) eða sem svarar 0,8%.
Sala á ’rjóma dróst aöcins saman cða
um 2,2% en skyrsala jókst um 4,9%.
Smjörsalan minnkaði um 2.3% en sala
smjörva jókst um 14,2%, samanlögð
Áburðarverksmiðjan framleiddi í
heild 55.200 lestir (39.834) rúmlega
þriðjungi meira en árið áður.
Verð á áburði hækkaði um 70% á
árinu.
Heyfengur
Árið 1982 varð heildarheyfengur
3.220.170m' af þurrhevi og 192.732m’ af
votheyi. Eftir þeim hluta af forðagæsl-
uskýrslum að dæma sem þegar hafa
borist hcfur þurrheyið orðið 9% minnti
1983 en 1982 og votheyið mun 16%
meira.
Mælt í fóðureiningum má ætla að
heildarheyfengur nú hafi orðiö um 159
milljónir fóðureininga (á móti 182 f.e.
1982) eða unt 6,7% minni en 1982.
Þetta segir þó ekki alla söguna þar
sem heyfengurinn nú er mjög misjafn
eftir landshlutum bæði aö magni og
gæðum. Víða náðust bæði sæmilega
mikil og sæmilega góð hcy á óþurrka-
svæðunum þegar batnaði með septem-
ber. Annars staðar t.d. á Vesturlandi
einkum á Mýrum og Snæfellsnesi eru
heyin bæði mjög lítil og mjög slæm.
Fóðurefnagreiningar sýna fyrst og frcm;it
að heyin eru mjög misjöfn. þau munu
góð á austanvcrðu Noröurlandi og held-
ur góð á Austurlandi.
Kornrækt
Þrjátíu og þrír bændur f Rangárvalla-
og Vestur-Skaftafellssvslu reyndu korn-
rækt s.l. sumar þremur fleiri en árið
áður. AIIs var skorið korn af 65 hektur-
um. Uppskcra var að vonum lítil ogekki
nema 5 tunnur af ha þar sem best lét.
í Þykkvabæ slógu 8 bændur korn af 36
ha.,í Fljótshlíð voru skornir 8 ha á 2
Aflað var um 14.800 lesta af þangi og
þara. Fyrir þaö fcngu bændur um 4,4
millj. króna fyrir þangskurð og í þang-
skurðargjöld. Hér er um aukningu að
ræða enda gckk sala afurða vel og er
aukin framleiðsla fyrirhuguð. Launa-
greiðslur til fólks í verksmiðju námu um
8 millj. og munar mikið um þessa
starfsemi fyrir fámennt byggðarlag.
Kartöfluuppskeran brást sem fyrr seg-
ir hrapallega. í allt nam hún aöeins
41.000 tunnum á móti 140.000 tunnum
1982. Af þessu eru þó aðeins talið að um
25.900 tunnur séu söluhæf vara. Til
samanburðar má geta þcss að útsæðið
sem notað var sl. vor nam um 20.000
tunnum.
Gulrúfnauppskeran brást einnig að
verulegu leytúþó ekki liggi fyrir nákvæm-
ar tölur þykir ljóst að uppskera nú hafi
ekki orðið meiri en fjórðungur þess sem
fékkst árið áður.það voru 64(K) tunnur.
Grænmeti. Samkvæmt upplýsingum
frá Sölufélagi garðyrkjumanna varð upp-
skera helstu útiræktaðra matjurta mjög
mikið minni en mörg undanfarin ár.
Hinsvegar var um meiri framleiðslu að
ræöa af tómötum og gúrkum.
í heild varð grænmetisframlciðslan á
vegum Sölufélags garðyrkjumanna 1034
lcstir á móti 1350 lestum 1982,
Heildarframleiðslan er talin þannig
talið í lestum.
Túmatar 613 610 520 500 sala a smjori og smjorva minnkaði 14%.
Gúrkur 476 402 395 370 Framleiðsla á ostum varð nokf
Hvítkál 133 310 344 300 ntinni en árið áður, salan innanlan
Blúmkái 50 100 125 120 jókst enn cða um 6,5-20% eftir tegum
Gulrætur 85 111 116 140 um. Útflutningur á ostum varð nokkt;
Paprika 40 55 22 20 en þó verulega ntinni cn árið áður.