Tíminn - 23.02.1986, Blaðsíða 21

Sunnudagur 23. febrúar 1986
nn-lists
fyrr en á næsta starfsári og það er
ekki enn víst í hverju þær verða
fólgnar,“ sagði Gísli Alfreðsson,
þjóðleikhússtjóri.
Það er allavega víst að stjórh
leikhúsins gefast færri tækifæri á því
að setja upp veigamiklar sýningar
sem ekki er víst að fái mikla aðsókn.
Ein slík sýning er til á pappírunum
hjá Þjóðleikhúsinu; Ballettverk Atla
Heimis: Tíminn og vatnið sem hann
vann út frá samnefndum ljóðabálk
Steins Steinarr. Leikhúsráð óskaði
eftir aukafjárveitingu til þess að geta
sett þetta verk upp fyrir listahátíð í
sumar en var synjað og er því allt
óvíst um hvenær það kemst á fjalirn-
ar.
Atli vann þetta verk á starfslaun-
um hjá Þjóðleikhúsinu en þau laun
voru tekin upp til þess að hvetja ís-
lensk leik- og tónskáld til þess að
vinna fyrir leikhús. Það er sorglegt ef
sú hvatning sem þetta átti að verða
leikhúsinu verði drepin niður af
sama valdinu og kom henni á.
Dansbanninu
aflétt
Verk Atla yrði sjálfsagt með
stærstu verkefnum íslenska dans-
flokksins frá stofnun hans. Það var
árið 1973 sem ákvæðunr húsaga-
skipunar var sagt stríð á hendur og
komið á fót vísi að íslenskum ballett
í formi íslenska dansflokksins. Þá
hafði um nokkurra áratuga skeið
verið starfræktur ballettskóli Þjóð-
leikhússins og úr þeim skóla hafði
komið dansarar sem áttu ekki annars
kost en að leita sér að atvinnu er-
lendis eða hætta að dansa ella.
En með stofnun dansflokksins
gafst þessu fólki kostur á að vinna að
sinni listgrein hérlendis. Skipað var í
tíu stöður oe Þióðleikhúsinu gert
skylt að hlúa að flokknum. Auk þess
var flokkurinn settur á fjárlög og
nemur sú upphæð nú 750 þúsundum.
„Þetta er meira táknræn yfirlýsing
um sjálfstæði flokksins en að hún
hafi eitthvað að segja um rekstur
flokksins," sagði Gísli Alfreðsson,
þjóðleikhússtjóri um framlagið til
flokksins á fjárlögum.
Flokkurinn hefur tekið virkan þátt
í sýningum leikhússins frá stofnun
hans auk þess sem hann hefur verið
með sjálfstæðar sýningar. Stefnt hef-
ur verið á að hafa þær þrjár á ári en
það hefur sjaldan tekist.
í ár hafa dansarar úr flokknum
dansað í Grímudansleik og Upphit-
un, það var ballettsýning í haust og
stefnt að annarri bráðlega og auk
þess fer flokkurinn á listahátíð til
Kopio á Finnlandi.
Sjálfstæð
listgrein eða
þjónustulist
En þó íslenski dansflokkurinn taki
þátt í mörgum sýningum á hverjum
vetri þá segir það ekki alla söguna.
Eiginlegar ballettsýningar eru ekki
nema tvær á ári og þar sem dans er
tiltölulega ung listgrein hérlendis þá
eru þessar sýningar ekki vel sóttar.
Þó áhorfendum hafi fjölgað frá
stofnun þá hefur fjölgunin verið hæg
og það þykir góður árangur hjá
flokknum ef nást áhorfendur á fimm
sýningar. Stóri salurinn í Þjóð-
leikhúsinu te.kur það marga í sæti að
hann er ekki lengi að afgreiða hér-
lenda unnendur balletts.
Þetta hefur orðið þess valdandi að
eiginleg sviðsreynsla dansflokksins
hefur frekað komið í gegnum aðrar
sýningar en eiginlegar ballettsýning-
ar.
„Það er öllum dönsurum nauðsyn
að fá að vera á sviðinu," sagði Nanna
Ólafsdóttir þjálfari dansflokksins
þegar Tíminn rabbaði við hana um
málefni flokksins. „En það hefur
verið þannig að hver sýning flokksins
er eiginlega frumsýning. En þetta hef-
ur verið með betra móti í sumar svo
þetta virðist allt vera í áttina.“
En þar sem dansflokkurinn getur
ekki keppt við vinsæl leikrit um
áhorfendur óttast félagar í honum að
niðurskurður á fjárframlögum til
Þjóðleikhússins eigi eftir að koma
hart niður á honum. Ef markaðs-
hyggjan fengi að ráða ein og grímu-
laus þá liði ekki á löngu þar til dans-
flokkurinn yrði lagður niður.
í þessum galla á menningarpólitík
stjórnvalda sem er einhverskonar
sambland af markaðshyggju og
stuðningi er fólginn vandi dans-
flokksins. Áður en hann fær að vaxa
og fjölga sýningum verður hann að fá.
fleiri áhorfendur inn á sýningar
sínar. Það er hins vegar spurning
hvort honum takist að fjölga áhorf-
endum áður en hann vex og getur
boðið uppá fleiri sýningar.
Fjölgun um einn
á tíu árum
í dansflokknum eru núna tólf
dansarar á ellefu samningum. Þegar
flokkurinn var stofnaður voru í hon-
um tíu dansarar á tíu samningum.
Þrátt fyrir að flokkurinn hafi fyrir
löngu sannað ágæti sitt og sýnt fram á
að hann er fær um að setja upp flest-
ar tegundir af danssýningum hefur
meðlimum hans ekki fjölgað meir en
um einn samning á þessum þrettán
árum.
Þegar flokkurinn var stofnaður
hefur sjálfsagt verið litið á þá að-
stöðu sem honum var búin sem vísi
að einhverju stærra og meira. Þá hef-
ur ekki verið til meira af góðum
dönsurum en þessir tíu sem fóru á
samning og það hefur ekki verið
hægt að hafa sýningar fleiri, bæði þar
sem áhorfendur voru ekki vanir
ballett og dansararnir ekki undir það
búnir að standa undir mörgum heils-
kvölds sýningum á ári. En þrátt fyrir
þróun innan dansflokksins hafa að-
stæðurnar einungis að litlu leyti
breyst.
Því hefur það starf sem hafið var
„ Tímamynd-Róbert
með stofnun flokksins staðnað þar
sem gleymst hefur að fylgja því eftir.
Þetta á við um fleiri afskipti ríkisins
af menningu og listum, mönnum eru
réttir peningar sent koma þeim af
stað en nægja ekki til að ná um-
talsverðum árangri.
Það var samdóma álit þeirra sem
Tíminn hafði tal af í sambandi við ís-
lenska dansflokkinn að hann hefði
fyrir töluverðu síðan náð þeim ár-
angri sem réttlætti aukin fjárframlög
til hans.
En hvernig sjá meðlimir flokksins
óskaaðstöðuna fyrir sér?
„Ég mundi segja að það þyrfti að
fjölga dönsurum uppí tuttugu manns
á næstu tíu árum, ef maður á að vera
hógvær," sagði Nanna Ólafsdóttir
þegar hún var innt eftir þessu. „Og af
þeim þyrftu fimm að vera karldans-
arar. Ef ekki koma íslenskir strákar
Tímamynd-Róbert
Tíminn 21
-lista
Umsjón:
Gunnar Smári Egilsson
fram sem vilja dansa þarf að flytja
inn útlendinga. Og hingað þarf líka
að fá fleiri erlenda kóreógrafíkera til
að koma flokknum í góð tengsl við
það sem er að gerast erlendis."
Meistaraflokkur og
yngri flokkarnir
Karlmannsleysi hefur altaf háð Is-
lenska dansflokknum. Það sögðu
ballettfróðir menn blaðinu að væri
reyndar ekkert'' einsdæmi því það
væri mun meira framboð á góðuni
kvendönsurum í heiminun en
körlum. Þetta hefur valdið því að ís-
lenskum karldönsurum hefur staðið
til boða að fara utan þar sem þeim
gefast mun fleiri tækifæri á að dansa.
Af þessu má sjá að dansflokkurinn
og ballettskólinn ala af sér metnað-
arfulla listamenn sem sömu aðilar
geta ekki séð fyrir nægum verkefn-
um. Þarna má enn sjá í gloppur ís-
lenskrar menningarstefnu.
Ef dansflokkurinn gæti fengið
hingaðkarldansarabæði til að æfa og
dansa með flokknum má ætla að
fleiri strákum þætti það eftirsóknar-
vert að leggja fyrir sig dans. Rík-
harður Jónsson, knattspyrnumaður-
inn leikni af Skaganum, sagði einu
sinni að ástæðan fyrir velgengni
Skagaliðsins hafi stafað fyrst og
fremst af góðum meistaraflokk en
miklu síður af starfi í yngri flokkun-
um. Eina sem ungum strákum var
boðið uppá var fyrirmyndir í meist-
araliðinu. Þó ekki sé hægt að bera
saman þjálfun knattspyrnumanna og
ballettdansara þá geta stjórnvöld, ef
þeim er annt um íslenskan ballett,
sjálfsagt lært eitthvað af Skaga-
mönnum.
En sú spurning leitar á hugann
þegar málefni dansflokksins eru
skoðuð hvort hann hafi verið stofn-
aður til að koma hér á fót öflugu
danslífi eða til þess að geta sagt að
hér sé nú til ballett ofan á allt saman.
Þó seinni skoðunin kunni að vera
fullgóð fyrir þá sem vilja friða sam-
viskuna er hún níðing á þeint sem
gera ballett að atvinnu sinni og lelja
sig sjálfstæða listamenn.
Að vinna
áhorfendur
En hvað geta í§lenskir dansarar
gert til að sanna þörf sína á að fá
fleiri tækifæri til að dansa á sviði ef
fjölgun áhorfenda er forsendan fyrir
því að af því geti orðið?
Fyrir nokkru var starfrækt hér
nefnd í tilefni af barnaári Sameinuðu
þjóðanna sem fjallaði um listir og
skóla. Þar kom fram mikill vilji lista-
manna fyrir því að efla hlutdeild lista
í námsskrá skólanna með ýmsum
hætti. Nanna Ólafsdóttir var fulltrúi
dansara í þessari nefnd:
„Við lögðum til að komið yrði á
fót skipulögðum danssýningum í
skólum, kennslu og auknum tengsl-
um skólanna við leikhúsið og ýmsum
fleiri þáttum til að auka listaiðkun og
fræðslu í skólunum. Við gengum út
frá því í nefndinni að kynni af listum
væri hverjum einstaklingi holl og
mundi með tímanum skapa hér eftir-
sóknarverðara líf. En eftir að við
skiluðum skýrslu höfum við ekkert
heyrt meira frá ráðuneytinu".
Eftir niðurskurð á framlögum til
Þjóðleikhúss á fjárlögum þarf ekki
að búast við auknum framlögum til
Islenska dansflokksins, nema um
stefnubreytingu verði að ræða hjá
stjórnvöldum. Dansararnir munu
eftir sem áður halda áfram að dansa
þó svo áhorfendur geti ekki notið
þess. Dansinn mun aðallega fara
fram í æfingasal flokksins í Þjóð-
leikhúsinu.,
Eitt að lokum: þegar blaðamaður
var að viða að sér heimildum í þessa
grein spurði hann nokkra menn sem
ekki geta talist sérstakir ballett-
áhugamenn um álit þeirra á
flokknum. Flestir efuðust um færni
dansaranna og minntust flestir á
hversu mikið heyrðist í gólfinu þegar
þeir væru að dansa. Skýringin á
þessu ku vera sú að gólfið á sviði
Þjóðleikhússins hentar ekki sem best
til ballett iðkana og það heyrist ntun
meira í því en góðu hófi gegnir. Svo
var nú það.