Tíminn - 27.03.1986, Page 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 27. mars 1986
Sigurbjörn
Einarsson
biskup
MORGUNN
UPPRISUNNAR
Það er gott að vakna snemma á
páskadag. Finnst þér það ekki?
Morgnar eru misjafnir. Allir fæðast
þeir af nótt, boða dag, sem deyr inn
í nýja nótt. Sólir rísa og hníga,
mennirnir koma og fara, barnið
vappar út í morgunskin ævinnar,
heilsar hækkandi degi, sem óðar en
varir fer að halla og brátt skyggir af
þcirri nótt, bíður allra.
En einn morgunn stendur kyrr yfir
öllum eyktamörkum, yfir ferli ein-
staklinga og kynslóða. Hann vitjar
hverrar vöggu, brosir við hverja
banasæng og skt'n yfir hverja gröf,
morgunn upprisunnar, páskanna. Sá
morgunn lyftir brún yfir alla skugga,
allar myrkar gátur. Því geislar hans
boða það, að Drottinn lífsins og
kærleikans, Jesús Kristur, hefursigr-
að og að enginn kross, engin grimmd
né gaddur, ekkert svartnætti stöðvar
þá sól, sem með honum reis.
Þetta er grunnur og gleði kristinn-
ar trúar frá öndverðu. Hún fæddist
þann morgunn, þegar Jesús kross-
festur gekk út úr gröf sinni sem
krýndur konungur í ríki Ijóssins.
Hún fæðist mcð hverjum einstökum,
þegar hugur opnast fyrir morgun-
andvara þess eilífa dags, sem skín af
honum. Það er gott að vakna móti
þeirn degi.
P’að er gróin og rótföst tilfinning
með kristnum mönnum, að páska-
dagsmorgunn sé þrunginn af sér-
stæðum blæ, hljóðum en sterkum
fögnuði. Mönnum fannst sólin
dansa, þegar hún kom upp. Ég hef
heyrt fólk tala um þetta í alvöru og
menn hafa skrifað um það. Þeim
þóttu geislarnir leiftra svo, að það
var sem sólin dansaði af gleði. Ég
man sjálfur sérstaklega einn fagran
páskadagsmorgunn, þegar ég var
barn. Sólin kom upp í tæru heiði og
bláminn í austri var alskír. Allir á
bænum voru komnir út á hlað fyrir
sólarupprás. Við héldum hljóða
páskaguðsþjónustu í varpanum og
horfðum á, hvernig hvelið bjarta
virtist iða af gleði, dansa af fögnuði
litla stund í leiftrandi blæju síns
eigin ljóss.
Barnalegt? Það má vel vera. Fólk-
ið hafði líka verið barnalegt á jól-
unum, bæði stórir og smáir. Bamslegt
réttara sagt. Við höfðum horft á
kertaljós á jólanótt og vissum, að
ljósið á lágum snúð bar boð frá
birtunni í Betlehem og frá englun-
um, sem sungu: „Dýrð sé Guði í
upphæðum og friður á jörðu“. Og
við tókum undir og sungum: „í
myrkrum Ijómar lífsins sól".
Nú horfðum við á, þegar sól rann
upp. Hvað var sólin annað en eitt af
kertaljósunum í hendi Guðs, sem
hann brá upp á hverjum morgni, en
þennan helga morgun, á hátíð upp-
risunnar, þótti okkur sannarlega
eðlilegt, að hann gæfi vísbendingu
aukreitis um fögnuðinn í heimi engl-
anna, himni frelsarans. Ef skamm-
degisnóttin varð bjartari en dagur
vegna þess, að Jesús lá reifaður í
jötu, þá var ekki nema von, að
vorsólin yrði venju fremur hýr og
glöð, þegar hann reis upp af gröf
sinni, þegar hann, guðs barntð úrt
himnadýrð, sem fæddist af skauti
jarðneskrar móður til þess að verða
bróðir allra barna, hafði stigið frarn
úr skauti grafar, til þess að fátæku
börnin á jörð ættu með honum eilíft
ljós og eilíft líf.
Hvað sem öðru líður, þá hljótum
við að vera sammála um það, að
ekki er sama, hvernig sólin speglast
í skuggsjá hugans og hverju nóttin
mætir þar.
Mér ógriar einhver skuggi,
þótt eg sé beint við sól,
segir séra Matthías. En hann þekkir
líka þá heilögu trú, þá birtu hjartans,
sem „heljarkuldinn bráðnar" fyrir.
Nýja testamentið einangrar ekki
manninn frá náttúrunni. Það sér
hana gleðjast, þegar Guð brosir, og
daprast, þegar hann grætur. Það
skein stjarna, þegar Jesús fæddist,
ný vonarstjarna yfir jörð. En yfir
krossinum á Golgata huldist himin-
sólin sjálf, það var sem kvöl og
blygðun og angist hefði gagntekið
alla náttúru. Öll sköpunin stynur og
hefur fæðingarhríðir, segir Páll, hún
bíður öll eftir því að verða leyst úr
ánauð. í gleði jólanna, harmi
krossins, fögnuði páskanna, er al-
heimur þátttakandi, því þetta eru
úrslitastundir í sköpunarsögu Guðs,
lífi Guðs.
Einir sinni var nótt í alheimi. Þá
sagði Guð: Verði ljós, og það varð
Ijós. Einu sinni var jörðin auð og
tóm. Og Guð sagði: Verði líf, og það
varð lt'f. Og lífið á þessum morgni
Guðs var hreint eins og ljósið, tært
eins og döggin eða auga barnsins.
En sagan, eins og við þekkjum
hana, ber ekki þennan svip. Þar eru
skuggar og gróm. Þar er skuggi
Adams, sem fer að ljúga og rægja
konu sína. Þar er skuggi Kains, sem
fer að öfunda bróður sinn og myrðir
hann. Þar er skuggi Jakobs, sem
prettar bróður sinn og vélar föður
sinn, skuggi Davíðs, sem tekur lamb
fátæka mannsins og bruggar honum
síðan banaráð.
Þetta eru nokkur dæmi úr Biblí-
unni um skuggana, sem hvíla yfir
vegferð mannsins. Jesús dró dæmin
saman, gerði eina hnitmiðaða mynd,
brá leiftri yfir sögu og stöðu manns-
ins í dæmisögu um glataðan son,
sem faðir saknar og syrgir og fagnar
í ósegjanlegri gleði, þegar hann
kemur til sjálfs sín, snýr aftur heim.
Þótt hann sé aðeins eins og skuggi af
sjálfum sér, er hann tekinn t' þann
faðm, sem beið hans heima. Hann
fær að byrja nýtt líf.
Aftur var talað það orð, sem í
upphafi kveikti ljósið í tilverunni og
lífið á jörð. Og orðið var maður,
Guðs sonur varð maður og kom með
lífið að nýju frá uppsprettuni, lífið
hreint og tært, eins og það ljós, sem
berst til þin í geislum morgunsólar.
Jesús sagði sjálfur: Ég er Ijósið, ég
er lífið, ég er upprisan, komið til
mín, ég er söknuður, þrá og sársauki
þess föðurhjarta, sem bíður ykkar
allra heinta, ég er kominn til þess að
bræður og systur finni hvert annað
að nýju og haldist í hendur heim á
leið með mér.
Hvar sem Jesús fór var sem ný
dögun væri komin. Bugaðir menn
vöknuðu til vonar, þreyttir fengu
þrótt, sjúkir bata, sekir frið. Það var
gleði vors og lífs, sem hann stafaði
frá sér.
En myrkrið í mannheimi snerist
gegn honum. Mennirnir elskuðu
myrkrið meira en ljósið, segir í
guðspjalli. Hann, sem var í senn
mynd hins sanna manns og hins
sanna Guðs, var krossfestur. Hann
gekk þess ekki dulinn, hvað það
hlaut að kosta hann að lifa lífi
kærleikans í þessum heimi, að ganga
í berhögg við þau lög dauðans, sem
birtast í síngirni og sjálfselsku, tillits-
lausri samkeppni, hefndarhug og
vígamóði. Þau lög eru máttug í
þessum heimi. En mitt ríki er ekki
af þessum heimi, sagði Jesús. og
fórnaði lífi sínu í hlýðni við lög þess
ríkis og til þess að ryðja því farveg
inn í þennan heim.
Upprisa hans birti sigur þeirrar
fórnar. Guð friðarins og kærleikans
breytir myrkri í Ijós, dauða í Iíf.
Þetta boða páskarnir. Upprisa
Jesú er áhrifamesti atburður allrar
mannkynssögu. Ekkert sem gerst
hefur olli eins snöggum, ótvíræðum
og máttugum umskiptum í lífi sam-
tímamanna né dró lengra og dýpra
um áhrif. Það er söguleg staðreynd.
Kristin trú er páskatrú, aflgjafi nýrr-
ar lífsafstöðu, endurfæðing til lifandi
vonar um þennan heim og komandi
veröld handan alls dauða, bæn og:
vissa um, að „Guðs ríki drottni,
dauðans vald þrotni". Kristur lifir
áfram á jörð með hirninn sinn í
kringum sig, leitar og kallar, vakir í
hverjum fórnfúsum kærleikshuga.
stýrir hverri hendi, sem líknar og
græðir. Hann er sú samviska heims-
ins, sem verður ekki þögguð, þótt
harkan og hrokinn, hálfvelgjan og
blekkingarnar séu voldugar eins og
á dögurn Pílatusar og Kaifasar og
blindaða múgsins á þeirra tíð. Hann
hefur helgað sér þennan heim og
sækir fram í hljóðlátu konungsvaldi
sínu, þar til allt dauðans vald er að
velli lagt. Hann kveður til vakandi
fylgdar við sig og veitir kraft til að
vitna í verki og orði um ríki pásk-
anna, kærleikans.
Sigurbjörn Einarsson.