Tíminn - 11.05.1986, Page 6

Sunnudagur 11. maí 1986
6 Tíminn
LÁTUM EKKISVO
LÁGTAÐDREKKA
ÚR HÓFSPORINU
Framhald
slóðin sem verður fyrir þessu öllu
saman, en málsverðurinn tilreiddur
af lýðveldishátíðarkynslóð."
Pílatusarþvottur
„Stundum spyr maður sig hvort
það sé með þetta eins og þar segir að
menn sjái flísina í auga bróður síns
en ekki bjálkann í eigin auga.
Kannske ætti maður ekki að bregð-
ast við þessu á annan hátt en þann
að reyna að vanda betur eigið
dagfar.
Það hefur verið ráðinn málfars-
ráðunautur við ríkisútvarpðið, en
það er einungis Pílatusarþvottur.
Eins þegar haldin er ráðstefna um
tunguna í Þjóðleikhúsinu með fán-
um og fyrirmönnum uppi á palli.
Það gerist engin breyting í útvarpi
og sjónvarpi. Við skrifuðum allmörg
til sjónvarpsins í fyrra og óskuðum
eftir að hlutur íslenskrar tónlistar
væri aukinn milli táknmáls og frétta
í sjónvarpi.
Ég held það hafi haft þveröfug
áhrif. íslensk lög heyrast naumast.
Sjónvarpsstjórinn svaraði að vísu og
lofaði bót og betrun. Kannske er
von að heyra íslenskt lag fyrir sjón-
varpsfréttirá peysufatadegi Verslun-
arskólans.
Sjónvarpið gæti sem best ausið af
brunni þjóðlegrar menningar. Mér
kemur t' hug hve margt hefir horfið
sem vert hefði verið að festa á filmu
sem heimild um þjóðlega menningu,
söng, leik og listir. Eg nefni sem
dæmi kunnar fjölskyldur. Markan-
systkinin voru öll kunn fyrir söng.
Systurnar María og Elísabet, bræð-
urnir Einar og Sigurður, auk þess
synir þeirra systra, tónlistarmennirn-
ir Pétur Östlund, Einar B. Waage og
frændi þeirra Einar Markússon.
Þessi hópur hefði átt að koma fram,
syngja og leika af hjartans lyst, svo
sem siður var.
Þá má nefna bræður Páls ísólfs-
sonar og frændur hans Sigurð ísólfs-
son og Pálmar. Bjarna Pálmarsson,
ísólf, börn Páls, Þuríði og Einar.
Allt var þetta fólk á góðum aldri
meðan Páll lifði og unnt að taka
heimildarmynd.
Nefna má systurnar Guðrúnu og
Áslaugu Ágústsdætur og mann
Guðrúnar Hall Þorleifsosn og syni
Kristin og Ásgeir og frænda þeirra
Ágúst Bjarnason. Öll voru þau í
hópi góðra söng- og tónlistarmanna.
Svona mætti lengi telja og fylla heila
dálka. Hvarvetna má finna efni er
sýnir fjölskyldumenningu íslendinga
og vináttubönd. En skrípalætin hafa
forgangsrétt. Þó má ekki gleyma að
þakka þætti eins og þann er Jón
Stefánsson stóð fyrir er hann stýrði
söngkór sínum í Gamla Bíói.
Nýlega sagði ungur tónlistarmað-
ur í viðtali í Morgunblaðinu: „Sem
ungur maður sofnaði ég alltaf með
Kanaútvarpið undir koddan-
um“.Það virðast fleiri hafa farið að
dæmi þessa unga manns. Hrafn
Gunnlaugsson, ungur framsækinn
og listfcngur maður, formaður
Listahátíðar og skemmtistjóri sjón-
varps sagði í viðtali við Helgarpóst-
inn í fyrra: „Ég hlusta yfirleitt á
útvarp þegar ég er í bílnum og þá
bara á Kanaútvarpið.“ Nokkru síðar
var hann skipaður formaður Lista-
hátíðar.
Ekki verður þó Listahátíðin hald-
in á Keflavíkurflugvelli? Hrafn kann
að hafa sagt þetta í hálfkæringi, til
þess að vekja eftirtekt, en hann er í
áhrifastöðu og á ekki að iiafa í
flimtingum fjöregg þjóðarinnar,
tunguna. Hrafn ætti að kappkosta
að greiða íslensku efni braut, auk
alþjóðlegrar listar. Hann kann vel til
verka.
Síðasta vetrardag, sem er gamall
þjóðlegur merkisdagur var Alþingi
slitið. Þá gat maður ímyndað sér að
hljómaði milli tákmáls og frétta, Nú
„Hafi menn ekki erindi sem erfiði við að koma sínum sjónarmiðum á framfæri, þá þýðir ekkert að halda áfram að kaldhamra það.“
(Tímamynd: Róbert)
gátta“, eins og segir í þulunni að því
er varðar tangarsókn bandarískra
áhrifa. Keflavíkurútvarpið sem
glumið hefir dag og nótt í nær hálfa
öld hefir unnið svo gagngeran sigur
á sviði söngva og tónlistar að jafna
verður við útrýmingu íslenskra
söngva. Nú er svo komið að sjálft
Ríkisútvarpið er litlu betra en
bandaríska. Það er sama hvert horft
er, rás 1 og rás 2 feta samhliða
Heljarslóð tungunnar, svo ekki sé
minnst á sjónvarpið og Niflheim
þess. Það er ægilegt að lesa tónlistar-
skýrslur útvarpsins, einkum það sem
borið er á borð í sérstökum þáttum
sem ætlaðir eru börnum og ungling-
um.
Ég nefni dæmi: Barnaútvarpið
leikur þessi lög í tíma sínum: Le
femme accident, Relax, Lay your
hands on me, I love rock an roll, It's
my life, Alive and kicking, Psyco
Killer. Lög unga fólksins: Eaten
Alive, Psycho Killer, Gift offreedom
o.s.frv.
Helgarútvarp barnanna:
Pass the Dutchie, Emotional
swing, Turn me loose, Cant’ walk
away, Hawaiian war Chant, Slave to
the rythm, White wedding, Nikita,
Skammastu þín svo. Skemmtileg
tilviljun að helgarútvarpi barnanna
lauk með þessu lagi.
Það er sérmenntað fólk sem þarna
er að verki, sem matreiðir þennan
óhroða. Ég minnist þess ekki að
hafa heyrt eða séð kennara né upp-
eldisfræðinga andæfa þessurn
vísvitandi málskemmdum og
heilaþvotti\|)águ heimsveldis.
Ekki tekur -þetra við ef leitað er
annarra þátta: '
Þegar vaknað er að morgni þá leit
dagskráin svona út hjá umsjónar-__
mönnum morgunþáttar í fyrra.
Rythm of the night, Reach out of
touch, Season in the sun, If, There
must be an angel, One more night,
Goodbye yellow brick road, Little
green apples og No more lonely
nights.
Er verið að ala upp nýja ung-
mennafélagskynslóð með þessuni
hætti? Það er gagnslítið að láta
mynda sig í fánaborg á sviði Þjóð-
leikhússins, það er eins og hver
annar leikaraskapur.
Það var táknrænt dæmi um stöðu
íslenskrar tungu er Sinfóníuhljóm-
sveit íslands fór í tónleikaför í fyrra,
í fylgd forseta íslands. Þá gleymdist
þjóðsöngurinn heima og varð írafár
mikið af þeim sökum.
Grímur Thomsen, skáld og böndi,
alþingismaður og heimsborgari gerir
glöggan greinarmun á þjóðlegri
menningu og eftiröpun smáþjóða á
háttum stórþjóða.
„...stórþjóðirnar fyrirlíta þýlyndis-
lega eftiröpun smærri þjóða?
Sjálfur gat hann trútt um talað.
Þegar hann dvelst í heimsborgum í
síðdegisboðum aðals og diplómata
og á óperusýningum í París fjarri
ættjörð sinni er hugur hans heima á
Álftanesi eða við fornar sagnir nor-
rænar. Hann yrkir um Eirík
formann, gamlan giktveikan Álft-
nesing, sem hann minnist frá upp-
vexti sínum.
„/ Grindavík, og Selvogi
undir Dröngum
og annarsstaðar víða hef ég róið”
Þegar hrammur örlaganna slær
ætt hans þungum höggum, móður-
bróðir hans, Grímur amtmaður er
hrakyrtur í Norðurreið Skagfirð-
inga, Ásmundur mágur hans afhróp-
aður sem Dómkirkjuprestur, Þor-
grímur gullsmiður faðir hans látinn,
Finnur Magnússon verndari hans og
velgerðarmaður fallinn, þá eflir það
honum karlmennsku og íþrótt.
Hann lætur ekki „málgull sitt í
skiptum fyrir látún," eins og Stephan
G. Stephansson kemst einhversstað-
ar að orði um íslenska tungu. í
kvæði sínu um Heimi og Áslaugu í
hörpunni er rétt eins og hann sé að
tala um sjálfan sig og örlög ættar
sinnar. Hann verður sjálfur Heimir,
Áslaug og harpan.
„Örlaganornin af réð má
allt hennar göfga kyn
og svo er komið að hún á
mig einan fyrir vin.“
Þannig færa skáldin lífsreynslu
sína í listrænan búning og tala við
þjóð sína á hennar eigin tungu.
Takast á við tíma og efni, en lúta
ekki svo lágt að drekka úr hófspor-
inu.
Á öldum Ijósvakans í íslenskri
lofthelgi eiga Skip Heiðríkjunnar að
sigla með söngva en ekki Rainbow
Navigation, það þarf ekki að ræða
við neinn Shultz um það.
er velur úr bœ, / rann í sefgrœnan sæ,
- eða: Bráðum kemur betri tíð með
blóm í haga, eða Ljósið loftin fyllir /
og loftin verða blá.
Nei, það hentaði ekki sjón-
varpsmönnum. Bandarískt varð það
að vera. Allt fram til þess er Þorvald-
ur Garðar, forseti Álþingis gekk í
salinn og birtist á skjánum, hljóm-
aði: King of America. Þegar þingið
var sett af forseta íslands á sl. hausti
var svipaða sögu að segja. Þá völdu
sjónvarpsmenn af mikilli smekkvísi:
Burning down the house. Rétt eins
og Ríkisþinghúsbruninn væri á
dagskrá. Vandséð er hvort þeir eru
að opinbera trúlofun sína með
Bandaríkjamönnum með þessum
hætti, og senda þeim ástarkveðju
eða hvort þeir velja stef sem þeim
finnst viðeigandi, einskonar „leit-
rnotiv" líkt og í Wagneróperu, þegar
boðuð er koma sögupersóna og
stóratburða. Hvað segir „Varið
land“ um svona tiltektir? Var þjóð-
tungan undanskilin þegar skorin var
upp herör?
Útvarpið og menningin
Já, þú spyrð um útvarpið og
menninguna. Er útvarpið þá menn-
ingarstofnun gæti ég spurt. Segja
má að Ríkisútvarpið hafi með ýms-
um hætti fjallað um menningarmál
og lagt þar þungt lóð á vogarskál á
mörgum sviðum. En fyrirvararnir
verða margir. Verkalýðshreyfingin
var t.d. um langt skeið útilokuð frá
dagskrá útvarpsins á sínum eigin
hátíðisdegi 1. maí. Hinsvegarskelltu
hestamenn og átthagafélög á skeið
og hneggjuðu árvíst við stall með
öllum tygjum. Það er naumast fyrr
en ASI er orðið trússhestur
Vinnuveitendasambandsins sem því
er hleypt að hljóðnemanum þennan
dag. Forráðamenn Ríkisútvarpsins
hafa um langt skeið staðið „utan-