Tíminn - 30.05.1987, Side 3

Laugardagur 30. maí 1987
Tíminn 3
Um 330 „heildsalar“ í útflutningi en 6.000 í innflutningi:
Bændur tvöfalt fleiri en heild-
salar 1977 - jafnmargir 1987
- Heildsölum stórfjölgaöi með frjálsu álagningunni
Starfsliði í heildsölum tók allt í
einu að stórfjölga hlutfallslega um
leið og álagning var gefin frjáls, eða
sem nemur um 600-700 manns fyrstu
tvö frelsisárin. Frá árinu 1977 til
1983 fjölgaði starfsliði í heildsölu
um 175 manns (ársverk) að meðaltali
á ári, sem samsvaraði nokkurn veg-
inn fjölgun vinnuafls í landinu.
Fyrsta „frelsisárið" 1984 fjölgaði
„heildsölunum" hins vegar um
400 manns og árið 1985 um 600
manns,en lengra ná skýrslur Þjóð-
hagsstofnunar ekki ennþá. „Frelsið"
byrjaði á matvörunni 1. mars 1984
og síðan tók við hver vöruflokkurinn
af öðrum.
„Arðbær“ störf og „óarðbær“
f ljósi þess að varla er svo opnað
blað að ekki sé talað um nauðsyn á
fækkun bænda, vegna þess að störf
þeirra séu óarðbær, er ekki síður
athyglivert að fjölgun „heildsala"
um nær 2.200 manns á þeim áratug
sem hér um ræðir, helst nánast í
hendur við fækkun „bænda“.
Um nauðsyn á fækkun heildsala sést
þó fátt á prenti, enda líklega um
„arðbær“ störf að ræða, samkvæmt
nýjustu Bergen-könnun Verðlags-
stofnunar. Bændavandamálið felst
sem kunnugt er í því að þrátt fyrir
stórfækkun í stéttinni eru þeir enn of
duglegir að framleiða. Um slíka
ósvinnu hefur engum þótt ástæða til
að saka heildsalana þrátt fyrir þús-
unda fjölgun í stéttinni.
Útflutningsbætur og
„innflutningsbætur“
Sá er og annar munur á, að
útflutningsbæturnar á offramleiddar
búvörur standa stórum stöfum í
fjárlögunum. 2.800 milljóna “inn-
flutningsbæturnar" (20% á innflutn-
ingsverð) eru hins vegar hvergi
skráðar sérstaklega í þjóðhagsreikn-
ingum. (Enda að sumra áliti fremur
að finna í erlendum bankabókum.)
„Bændur“ tvöfalt fleiri
en „heildsalar111977
-jafn margir 1987
Árið 1977 taldist vinnuafl í land-
búnaði (svína-, fugla-, ioðdýra-,
garðyrkju- og fóðurframleiðslubú
ásamt refaskyttum) um 9.300
manns, en hefur síðan fækkað jafnt
og þétt um 200 að meðaltali á ári
niður í um 7.300. Fyrir áratug var
vinnuafl í heildsölu um 4.580 manns,
eða tæpur helmingur af vinnuafli í
landbúnaði. Því hefur sem fyrr segir
fjölgað upp í um 6.750 og ekki
ósennilegt að vinnuafl í landbúnaði
og heildsölum hafi orðið álíka margt
árið 1986 eða í kringum 7.000 í
hvorri grein.
Fremur hugsjónir en launin
sem laða að?
Tæpast virðast þó launin sem laða
menn út í stofnun heildsölufyrir-
tækja. Samkvæmt launamiðum þeim
er Þjóðhagsstofnun hefur úr að
vinna, rétt lafa eigendur heildsölu-
fyrirtækjanna í að ná meðallaunum
á við launþegana sem hjá þeim
starfa, þar sem sendlar og símastú Ik-
ur eru þó meðtalin. Fækkun
„bænda“ vegna bágrar afkomu
bendir kannski til að þeir séu ekki
eins þjóðholl stétt?
Verslunarmaður á
5. hverju heimili
Þá sýnist forvitnilegt af hverju
vinnuafli í heildsölum hefurá síðasta
áratug fjölgað miklu meira en vinnu-
afli í smásöluverslun, sem halda
mætti að aukin þjónusta við neyt-
endur byggðist þó ekki síst á. Árið
1977 voru „smásalar" 50% fleiri en
„heildsalarnir" en aðeins 30% fleiri
1985. Samtals var vinnuafl í verslun
þá um 15.600 manns, og því að
meðaltali einn „verslunarmaður" í
5. hverri íbúð í landinu.
Aðeins 350 til að sjá um
útflutninginn en 6.000
að annast innflutninginn
Athyglivert er einnig, að af öllu
þessu hátt á 7. þúsund manna vinn-
uafli í heildsölu árið 1985 voru
aðeins 354 ársverk launþega í 38
fyrirtækjum skráð í útflutningsversl-
un íslendinga, samkvæmt atvinnu-
vegaskýrslum Þjóðhagsstofnunar.
Um 6 þúsund ársverk (þar af um 400
eigendur) í um 1.500 fyrirtækjum
voru því að fást við innflutninginn
og innanlandsviðskiptin, eða um 17
sinnum fleiri en í útflutningsverslun-
inni. Og samt virðast innflutnings-
heildsalarnir þurfa að njóta drjúgrar
og dýrrar aðstoðar danskra heildsala
við innflutninginn, sé hann eitthvað
lengra að kominn, eins og áður
hefur komið fram í Tímanum.
Fjölgunin mest í matvöru,
„tuskum" og tækjum - engin
í áfengi og olíu
Fyrrnefnd 1.500 heildsölufyrir-
tæki skiptust þannig að 3 tilheyrðu
dreifingu áfengis og tóbaks, 63 voru
í dreifingu á bensíni og olíum, 122 í
byggingavöruverslunum, 165 í sölu
bíla og varahluta og 1.140 í annarri
heildverslun. En einmitt í síðast-
talda liðnum (matvöru, fatnaði, raf-
magns- og heimilistækjum t.d.) hef-
ur fjölgunin verið miklu hraðari en í
fyrrtöldu greinunum, t.d. um 250
manns á milli 1984 og 1985, þ.e. um
12% á einu ári. 1 áfenginu og olíunni
hefur starfsliði á hinn bógin ekkert
fjölgað í heilan áratug, þótt mikil
söluaukning hafi orðið í þeim vörum
ekki síður en öðrum.
Umboðslaun flokkuð með
mútum í Bandaríkjunum?
Hvort 20% „innflutningsbæturn-
ar“ sem að framan grcinir felast
fremur í norrænum „nýlenduskatti“
eða erlendum umboðslaunum, nema
hvorttveggja sé, greinir menn nokk-
uð á. Framkvæmdastjóri Félags ísl.
stórkaupmanna sagði ekki um um-
boðslaun að ræða á þeim vörum sem
athugaðar voru í Bergenkönnun-
inni, en fullyrti ekki meira og gat
ekki gefið skýringu á 20% hærra
innkaupsverði.
Stórheildsali sem Tíminn ræddi
við fullyrti hins vegar að töluvert
væri enn um slík umboðslaun.
Ástæðuna sagði hann þá, að lög
tækju ennþá ekki af öll tvímæli um
að álagning skuli vera frjáls. Heild-
salar sem hafi tekið erlend umboð-
slaun geti haldið því áfram, en ef
þeir sleppi þeim væri nánast ómögu-
legt að fá þau á ný, þar sem slík
umboðslaun tíðkist yfirleitt ekki
lengur í viðskiptaheiminum og sé
jafnvel litið á þau sem einskonar
mútur t.d. í Bandaríkjunum. Heild-
salar teldu því vissara að hafa allan
varann á og halda umboðslaununum
ef þeir sætu einn daginn uppi með
„kommastjórn", sem vís væri til að
taka upp verðlagshöft á ný. Þetta
taldi umræddur heildsali flokkast
undir nokkurskonar varúðarráðstöf-
un, en hins vegar nokkuð gróft að
halda umboðslaununum og stór-
hækka jafnframt álagninguna hér
heima, sem hann telur sig sjá ýmiss
dæmi um.
- HEI
SVR 1987
1. júní - 28. ágúst
LEIDIR 02-12
Ferðatíðni á leiðum 02-12 verður 20 mín. frá kl. 07-19 mánud. -
föstud. Tíðni verður óbreytt kvöld og helgar og á öðrum leiðum.
Nánari upplýsingar í leiðabók og á viðkomustöðum vagnanna.
LEID FRA: MIN. YFIR HEILA KLST.
02 GRANDAGARÐI 13 33 53
02 SKEIÐARVOGI 35 55 15
03 SUÐURSTRÖND 17 37 57
03 HÁALEITISBRAUT 09 29 49
04 ÆGISÍÐU 05 25 45
04 HOLTAVEGI 42 02 22
05 SKELJANESI 03 23 43
05 LANGHOLTSVEGI 28 48 08
06 IÆKJARTORGI 15 35 55
06 ÓSLANDI 36 56 16
07 IÆtKJARTORGI 05 25 45
07 ÓSLANDI 19 39 59
08 HLEMMI 13 33 53
08 GRENSÁSI 28 48 08
09 HLEMMI 13 33 53
09 GRENSÁSI 28 48 08
10 HLEMMI 05 25 45
10 ÞINGÁSI 28 48 08
11 HLEMMI 00 20 40
11 SKÓGARSELI 22 40 02
12 HLEMMI 05 25 45
12 ÁLFTAHÓLUM 27 47 07
Aðrar breytingar:
LEIÐ 02 [ Kvöld og helgar verður LEIÐ 15A Er flýtt um 2 mínútur.
vögnunum flýtt frá Öldu- granda að Lækjartorgi.
LEIÐ 15B Vagninn ekur um Borgar-
LEIDIR 08/09 ! Hætta akstri um Stakkahlíð. mýri á leið í Grafarvog árdegis, en síðdegis á leið frá Grafarv'ogi.
Aka á 20 mín. fresti.
LEIÐ | 10 j Ekur í öllum ferðum að LEID | 100 Endastöð flyst að Lækjar- torgi.
Þingási.
LEIÐ | 13 Endastöð flyst á Kalkofnsveg. SíVK !B!
\h GEYMIÐ AUGLÝSINGUNA
Utanríkisráðuneytið skipar í stöður:
Sendiherraskipti í
Svíþjóð og á írlandi
Utanríkisráðuneytið hefur til- stjóra utanríkisráðuneytisins og
kynnt að Þórður Einarsson, sendi-. fastafulltrúa íslands hjá Evrópu-
herra, muni í haust taka við starfi ráðinu.
sendiherra íslands í Stokkhólmi. Ólafur Egilsson, sendiherra, af-
Sveinn Björnsson, sendifulltrúi í henti hinn 26. maí sl. Patrick
London, hefur verið skipaður Hirroy, forseta frlands, trúnaðarb-
sendiherra í utanríkisþjónustu fs- réf sitt sem sendiherra fslands á
lands frá 1. október nk. og mun írlandi.
hann þá taka við starfi prótókoll- þj