Tíminn - 17.09.1987, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 17. september 1987
Tíminn 15
MINNING
Páll Hafstað
Fæddur 8. desember 1917
Dáinn 5. september 1987
Páll Hafstað er látinn langt um
aldur fram. Hann er harmdauði
fjölmennum hópi vina og vanda-
manna. Páll var Skagfirðingur að ætt
og uppruna. Fæddur að Vík í Staðar-
hreppi. Faðir hans - Árni Jónsson
Hafstað - var frá Hafsteinsstöðum.
Mikið glæsimenni, sem hvarvetna
var tekið eftir. Hann var gáfaður
hugsjónamaður og um margt á und-
an samtíð sinni. Kona Árna, var
Ingibjörg Sigurðardóttir frá Geir-
mundarstöðum í Sæmundarhlíð.
Htjn andaðist á besta aldri frá stórum
barnahópi. Var það mikið áfall fyrir
fjölskylduna.
Leiðir okkar Páls Hafstað hafa
legið saman með litlum frávikum í
meir en 40 ár. Snemma árs 1946
gerðist hann skrifstofustjóri Sölu-
nefndar setuliðseigna, sem ég átti þá
sæti í. Hann fer til Búnaðarfélags
íslands á næsta ári en 1949 verður
hann fulltrúi raforkumálastjóra, sem
síðar breyttist í orkumálastjóra. Par
vann hann til æviloka. Hin síðari ár
var Páll skrifstofustjóri Orkustofn-
unar, en lét af því starfi í árslok
1985, skv. eigin ósk, en hélt áfram
störfum fyrir orkuráð, sem hann
hafði annast á fjórða tug ára.
f framhaldi af setningu raforkulag-
anna 1946 var kjörið 5 manna raf-
orkuráð. Það starfaði í tengslum við
embætti raforkumálastjóra, sem var
formlegur framkvæmdastjóri þess.
Fljótlega eftir 1950 féllu störf þessi í
hlut Páls Hafstað að mestu leyti,
sem fulltrúa raforkumálastjóra. Síð-
ustu 12 árin hefur hann jafnframt
verið ritari ráðsins. Hann átti óskor-
að traust orkumálastjóranna, sem
jafnan sátu fundi ráðsins, fyrst Jak-
obs Gíslasonar og síðar Jakobs
Björnssonar.
Þarna áttum við Páll Hafstað sam-
starf um 35 ára skeið sem var mér til
mikillar ánægju og aldrei bar neinn
skugga á. Því lengur sem ég kynntist
honum því betur kunni ég að meta
trúmennsku hans og skyldurækni,
ásamt einstakri snyrtimennsku í öll-
um störfum. Nefnd sem kemur sam-
an til fundar mánaðarlega eða svo og
verður á stuttum tíma að taka til
meðferðar fjölda erinda og mála um
hin ólíkustu efni á mikið undir
starfsmanni sínum komið. Algengt
var að málum væri frestað og Páli
falið að kynna sér ýms atriði þeirra
frá Vík
fyrir næsta fund, lægju þau ekki
nógu Ijóst fyrir. Hér var um mikið
trúnaðarstarf að ræða, sem krafðist
þekkingar á verkefninu, nákvæmni
og heiðarleika, bæði gagnvart orku-
ráði og ekki síður þeim fjölda manna
víðsvegar um land, sem leituðu eftir
stuðningi ráðsins við framkvæmdir
sínar. Það skipti orkuráð miklu máli
að allar upplýsingar væru réttar áður
en ákvörðun var tekin, svo hún væri
í samræmi við lög og reglugerðir,
sem unnið var eftir. Páll var gjör-
kunnugur landsbyggðinni, þekkti
alls staðar til staðhátta og var velvilj-
aður málefnum dreifbýlisins. Hins
vegar var hann næmur fyrir því, ef
beitt var röngum upplýsingum til að
ná fram málum, sem ekki voru í
samræmi við settar reglur og gat þá
brugðist hart við. Framan af árum
voru erindi þessi einkum í sambandi
við lagningu samveitna og byggingu
einkarafstöðva, en hin síðustu ár
vegna lánveitinga úr orkusjóði til
jarðhitaleitar.
í apríl s.l. voru 41 ár liðin frá því
orkuráð tók til starfa. Lengst þann
tíma hefur Páll Hafstað verið fulltrúi
þess og trúnaðarmaður. Þar hafa frá
upphafi setið 17 menn frá 4 pólitísk-
um flokkum, kosnir á Alþingi á 4 ára
fresti. Ég fullyrði að allir þeir, sem
þar hafa átt sæti - jafnt lífs sem liðnir
- báru óskorað traust til Páls Hafstað
og mátu störf hans mikils, enda
verða slík þjónustustörf aldrei metin
sem vert er. Upplýsingar hans og
skýringar voru aldrei véfengdar og
minnist ég þess ekki að þeim hafi
skeikað. Páll var hvort tveggja í
senn, vandur að virðingu sinni og vel
gerður maður á alla lund. Hann var
vel kunnugur þeim ramma, sem
lögin settu orkuráði og störfum þess.
Ef einhver í ráðinu hafði hug á að
ganga á snið við þau, var Páll fljótur
að benda á mörkin með þeirri hæg-
versku og kurteisi, sem honum var
svo eðlileg. Réttlætiskenndin var
honum í blóð borin. Áhrif hans í
störfum ráðsins voru því mikil. Hafi
reglurnar einhvern tíma verið
brotnar, var það ekki orkuráð, sem
að því stóð, heldur einstakir ráðherr-
ar, sem fóru með orkumálin og vildu
þannig þóknast áleitnum gæðingum
sínum.
Rafvæðing dreifbýlisins árin 1947-
’82 eða á 35 árum er eitt af ævintýr-
um þjóðarinnar á þessari öld, auk
hinna miklu virkjana á sama tíma.
Þetta er einnig stærsta byggðamál
aldarinnar. Menn hugleiða lítið nú
að 1946 voru engar samveitur í
sveitum á íslandi, en upp úr 1980eru
þær komnar um allar byggðir
landsins. Mér finnst við hæfi að rifja
þetta upp, þegar sá maður er
kvaddur, sem hafði það að lífsstarfi
sínu að skipuleggja framkvæmd raf-
væðingarinnar lengst af þetta tímabil
og vera tengiliður framkvæmda-
valdsins og hinna dreifðu byggða.
Ég hef hér að framan getið góðra
starfa Páls og hversu samskiptin við
hann hafa verið ánægjuleg í 40 ár.
Hinu skal ekki gleymt, hvað hann
var skemmtilegur og hlýr í viðmóti,
hvernig sem á stóð. Ljóð og sögur
léku honum á munni. Hann var
fundvís á það broslega í tilverunni
og gladdi marga með frásagnarsnild
sinni. Sjálfur var hann yfirlætislaus
og lét fara eins lítið fyrir sér og hægt
var. Ræddi aldrei um sjálfan sig eða
sína hagi, heldur um það sem hann
heyrði, sá og las. í návist hans var
því gott að vera.
Mér er ákaflega minnisstæð ferð,
sem sölunefnd setuliðseigna fór um
Norðurland og til Seyðisfjarðar
sumarið 1946 vegna starfa sinna.
Páll var að sjálfsögðu með sem
skrifstofustjóri nefndarinnar. Þegar
ekið var frá Seyðisfirði til Akureyrar
var veður heldur þungbúið og fá-
breytt útsýnið eftir að komið var upp
úr Jökuldalnum. Þá hóf Páll að fara
með Ijóð eftir góðskáldin íslensku.
Hann flutti þau svo vel og kunni svo
mikið af þeim, að fyrr en varði var
bíllinn kominn niður í Axarfjörð.
Ég minnist fleiri samfunda okkar, er
Páll sýndi kunnáttu sína á íslenskum
Ijóðum og bókmenntum, ásamt frá-
bærum hæfileikum til túlkunar á
efninu öðrum til ánægju. Þá var Páll
söngmaður góður og vel að sér í
þeim fræðum. Þar naut hann sín vel
á góðri stund.
Páll Hafstað mætti síðast á fundi
orkuráðs þann 15. maí s.l. Þar var
næsti fundur ákveðinn 19. júní -
hinn síðasti á kjörtímabili ráðsins.
Hann var þá kominn til læknismeð-
ferðar og hafði fengið úrskurð um,
hver sjúkdómurinn var. Þótti öllum
það ill tíðindi og óvænt.
1 bréfi til mín þann 9. júlí s.l. sagði
hann m.a. um veikindi sín:
„í raun kom mér þessi kaldi
dómur ekki svo mjög á óvart, en
auðvitað er leiðinlegt að þurfa að
Tónleikar Roberts Aitken
Fyrstu hljómleikar Tónlistarfé-
lagsins í Reykjavík í vetur voru
haldnir í Langholtskirkju 12. sept-
ember. Robert Aitken, kanadíski
flautuleikarinn góðkunni, flutti þar
sex verk fyrir flautu ásamt streng-
leikurunum Gerði Gunnarsdóttur
(fiðla), Helgu Þórarinsdóttur (lág-
fiðla) og Noru Kornblueh (kné-
fiðla). Auglýst hafði verið að tón-
leikarnir yrðu haldnir í Austurbæjar-
bíói - Bíóborginni - svo sem verið
hefur um áratugaskeið, en þegar til
átti að taka kom í ljós að endurbætur
á húsinu hafa gert það óhæft til
tónlistarflutnings, og munu nú dagar
þess allir á þeim vettvangi. En einn
kemur þá annar fer, því jafnframt
því sem Austurbæjarbíó er kvatt
hinstu kveðju sem tónleikasalur er
Langholtskirkju fagnað sem ennþá
betra húsi, a.m.k. fyrir kammertón-
list. Hljómburður í kirkjunni er
mjög „lifandi” án þess að vera
gjallandi, enda nutu flautuverkin frá
ýmsum tímum sín þar einkar vel,
auk þess sem kirkjan er falleg og
látlaus.
Robert Aitken er íslendingum að
góðu kunnur frá fyrri tíð, er hann
frumflutti Flautukonsert Atla Heim-
is Sveinssonar, þann sem fékk nor-
ræn verðlaun 1976. Þarna spilaði
hann dæmalaust fallega, með fögr-
um tóni og áreynslulausri tækni, svo
unun var á að hlýða. Tvö einleiks-
verk flutti hann, a-moll Partítu Jó-
hanns Sebastíans Bach og Þrjú
stykki eftir samtímamann sem mér
heyrðist heita Fero - Aitken hafði
fýnt nótunum að auglýstu einleiks-
verki eftir Koechlin nokkurn og tók
þessi Þrjú stykki í staðinn. Án þess
'að geta skilgreint það frekar, fannst
mér minnst til um flutning hans á
Bach.
Annars kom sitthvað á óvart á
tónleikunum: Max Reger (Serenaða
í G-dúr) fyrir flautu, fiðluoglágfiðlu
var bæði skemmtileg og falleg, sem
ég hefði aldrei búist við af því
tónskáldi. Og Kvartett í G-dúr eftir
Adalbert Gyrowetz var sömuleiðis
mjög skemmtilegur, sem útaf fyrir
sig er ekki undarlegt þegar svo
prýðilegir flytjendur eru annars
vegar, en hitt var athyglisverðara
sem sagði í tónleikaskrá um þennan
gleymda mann: „Sú var tíðin að verk
Adalbert Gyrowetz (1763-1850)
skyggðu á flesta „smærri spámenn"
- eins og þá Haydn og Mozart! - f
tónleikasölum álfunnar. „Menn geta
svo hugleitt hvort sé eftirsóknar-
verðara að dansa á rósum í lifanda
lífi eða fá uppreisn í gröfinni - vera
Salieri eða Mozart. Ég þykist vita af
verkum margra samtíma-tónskálda
hvernig þeir hafi svarað þessari
spurningu fyrir sig, og er elíki nema
mannlegt á þessum tímum þegar
nokkurrar óvissu gætir um fram-
haldslífið.
Fyrst á efnisskrá var Tríó í g-moll
fyrir flautu, fiðlu og selló eftir Frakk-
ann Francois Devienne, samtíma-
mann Mozarts og Gyrowetz - heill-
andi og sjarmerandi tónlist, sem
þegar í upphafi staðfesti það að
þetta yrðu fínir tónleikar. Og síðast-
ur fór Kvartett í D-dúr eftir Mozart,
listilega fluttur. Svona eiga tónleikar
að vera. Sig. St.
ÖLLVINNSLA
PRENTVERKEFNA
hverfa svo skyndilega úr leiknum.
„Eitt sinn skal hver deyja,“ segir
hið fornkveðna og við þá bjarg
föstu staðreynd lífsins verður
sérhver að sætta sig. Ég ligg heima
í ástríki og umhyggju og kvíði
engu...“
Svo mælir sá einn við dauðans
dyr, sem býr yfir karlmennsku og
andlegu atgerfi umfram það sem
almennt gerist. Páll var stór í lífinu,
en þó stærstur er hann stóð frammi
fyrir örlögum sínum og gat rætt þau
á jafn látlausan hátt. Orð hans mega
því gjarnari lifa og verða öðrum til
umhugsunar. „Dauði ég óttast eigi,
afl þitt né valdið gilt“ eru huggunar-
orð sr. Hallgríms til þjóðarinnar.
Þau eru enn í fullu gildi.
Við Anna þökkum Páli Hafstað
öll hin góðu kynni í áratugi og
vottum Ragnheiði, börnunum þrem-
ur og öðrum vandamönnum dýpstu
samúð.
Andleg verðmæti voru Páli mikils
virði. Hann var aðdáandi góðra
skálda og lét sér annt um þau. Hins
vegar var hann ekki allra og valdi úr
hópnum eftir eigin smekk. Steinn
Steinarr var einn þeirra. Kveðjuorð-
um mínum vil ég Ijúka með erindi úr
hinu frábæra ljóði hans um moldina:
„Mold.
Pú milda, trygglynda móðir.
Pú, sem breiðir faðm þinn
móti ferdlúnu barni þínu,
þú, sem leggurhöndþína hlýja og
mjúka
á höfuð þreyttra og sjúkra
og veitir þeim fríð og hvíld
í friðsælu skauti þínu.“
Daníel Ágústínusson
Þá er Páll Hafstað látinn eftir
erfiða sjúkdómsbaráttu, sem hann
átti við að stríða síðustu mánuði.
Við Páll áttum áratuga samstarf
að baki enda þótt við störfuðum hjá
nokkuð aðskildum deildum innan
stofnunar Raforkumálastjóra og síð-
ar hvor hjá sinni stofnuninni, hann
hjá Orkustofnun og ég hjá
Rafmagnsveitum ríkisins. Það var
mikið afrek sem unnið var á tæpum
þremur áratugum að rafvæða megin
hlutann af dreifbýli - sveitum -
landsins. Þar gætti verka Páls í
ríkum mæli. Aðalsamskipti okkar í
hinu daglega amstri snertu rafvæð-
ingu sveitanna. Orkuráð fjallaði um
framkvæmdaþættina á þessu sviði,
en þar annaðist Páll ritarastarf í
áratugi. Rafmagnsveiturnar sáu hins
vegar um framkvæmdahliðina eftir
að iðnarðarráðuneytið hafði endan-
lcga úrskurðað hvaða verk skyldu
unnin á hverjum tíma. Þótt Páll væri
„aðcins" ritari Orkuráðs hafði hann
æði oft áhrif á ýmsa þá þætti í
svcitarafvæðingunni sem fjallað var
um og þá ávallt út frá hagkvæmnis-
og réttlætissjónarmiði og lcitaði þá
gjarnan álits okkar Rafmagnsvcitu-
manna í því efni.
Einn var sá þáttur í sveitarafvæð-
ingunni sem á stundum reyndist all
erfiður úrlausnar en það var ákvörð-
un um hcimtaugargjöld. Þcgar um
vafaatriði var að ræða í þessu efni
höfðum við starfsmenn Rafmangs-
vcitnanna ávallt samráð við Pál um
lausn málsins og þar var ckki í kot
vt'sað. Páll var gjörkunnugur í flest-
um sveitum landsins og kom þekking
hans sér mjög vel í þcssu oft erfiða
og sundurlausa starfi scm hér um
ræðir. Það var mjög gott og ánægju-
legt að starfa með Páli að þessum
vcrkcfnum. Ég tel að hann hafi verið
sérlega traustur og farsæll í sínu
starfi og góður cmbættismaður. Út í
aðra sálma ætla ég ekki að fara í
þcssum fáu línum, að leiðarlokum,
það munu vafalaust aðrir gcra. Ég
get þó ekki látið hjá líða að minnast
þess hve Páll var traustur og góður
félagi, hvort sem um var að ræða í
hópi starfsbræðra og kunningja cða
á breiðara sviði félagsmála.
Blessuð sé minning Páls Hafstað
og innileg sarnúð mín til konu hans,
barna og annarra aðstandenda.
Guðjón Guðmundsson.
Eiginmaður minn, faðir, fósturfaðir, tengdafaðir, afi og langafi
Friðþjófur Baldur Guðmundsson
útvegsbóndi á Rifi
verður jarðsunginn laugardaginn 19. september nk kl. 14 frá
Ingjaldshólskirkju. Bílferð verður laugardaginn 19. september kl. 8
f.h. frá Umferðarmiðstöðinni.
Halldóra Kristleifsdóttir
Ester Friðþjófsdóttir
Sævar Friðþjófsson
Svanheiður Friðþjófsdóttir
Kristinn Jón Friðþjófsson
Sæmundur Kristjánsson
Hafsteinn Björnsson
barnabörn og
Helga Hermannsdóttir
Jóhann Lárusson
Þorbjörg Alexandersdóttir
Auður Grímsdóttir
Steinunn Júlíusdóttir
barnabarnabörn
t
Magnús Gunnlaugsson
fyrrv. bóndi og hreppstjóri
frá Ytra-Ósi við Steingrímsfjörð
Blöndubakka 18, Reykjavik
sem andaðist á Landsspítalanum 10. sept. sl. verður jarðsunginn frá
Garðakirkju á Álftanesi fimmtudaginn 17. september kl. 13.30.
Aðalheiður Þórarinsdóttir
Þóra Magnúsdóttir
Marta Magnúsdóttir
Nanna Magnúsdóttir
Þórarinn Magnússon
Ríkarður Jónatansson
Svavar Jónatansson
Hrólfur Guðmundsson
Sigríður Austmann Jóhannsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn