Tíminn - 06.02.1988, Blaðsíða 5

Tíminn 5
Laugardagur 6. febrúar 1988
Hákon Ólafsson formaður Steinsteypufélags íslands á steypudeginum 1988:
Sprunguhætta eykst
með sterkari steypu
Steypudagur 1988 var haldinn í
gær á Holiday Inn að tilhlutan
Steypufélags Islands. í ræðu sinni
„Gæði steyptra mannvirkja á íslandi
fyrr og nú - framtíðarhorfur," sagði
Hákon Ólafsson, formaður Steypu-
félags íslands og forstöðumaður
Rannsóknarstofu byggingariðnaðar-
ins, að sá þáttur sem mest brenni á í
dag sé meðhöndlun steypunnar á
byggingarstað. Sagði hann að nú
væri steypa fíngerðari og því væri
hún viðkvæmari á hörðnunarstigi og
þarfnaðist nauðsynlega góðrar aðh-
lúunar, sem oft væri ekki fyrir hendi.
Gæðin háðari meðferð
„Vegna þynnri byggingarhluta og
aukinnar bendingar hefur steypan
orðið stöðugt fíngerðari. Þetta þýðir
að sementsefjan hefur orðið stöðugt
stærri hluti steypunnar en það er
einmitt sementsefjan, sem er við-
kvæmi hluti hennar. Það er hún sem
rýrnar við þornun, hana þarf að gera
veðurþolna með íblöndun loftblend-
is. Það eru eiginleikar hennar sem
ráðast af v/s - tölu o.s.frv. Á þessu
sést að gæði steinsteypu í dag eru
háðari því að vel takist til um
framleiðslu hennar, niðulögn og að-
hlúun en áður,“ sagði Hákon í erindi
sínu.
Geymið ekki yfirbreiðslu
fram yfir vélpússningu!
Hákon nefndi til dæmi um slæma
meðferð við niðurlagningu. Sagði
hann vilja benda á framkvæmd, sem
ekki væri óalgeng, en það er niður-
lögn og vélpússning á gólfum að
hausti til. „Steypan er upphituð en
veðrið er kalt. Ekki er breitt yfir
plötuna fyrr en að lokinnni vélpússn-
ingu, sem getur verið allt að sólar-
hring eftir niðurlögn. Vegna hraðrar
útgufunar raka og kælingar á yfir-
borði steypu eru allar líkur á að
platan krossspringi og verður það að
flokkast undir heppni, ef slíkt gerist
ekki.“
Brýr og virkjanir í lagi
Rakti hann niðurstöður víðtækra
athugana á steypugæðum mann-
virkja síðustu árin. Sagði Hákon að
niðurstöðurnar sýndu á óyggjandi
hátt að mikill munur væri á steypu-
gerð til brúa, virkjana og hafna
annars vegar og húsa hins vegar.
í fyrrnefndu mannvirkjunum hef-
ur við steypugerð verið vandað mjög
til allra þeirra þátta, sem ráða end-
ingu mannvirkisins. í þeim tilvikum
hafa eingöngu verið notuð viður-
kennd efni. Þar hefur
verið fylgt viðurkenndum reglum
varðandi sementsmagn, v/s - tölu og
loftblendi (það er einn mikilverðasti
þáttur í frostþoli). Þá hefur í þessum
tilfellum verið strangt eftirlit með
niðurlögn og aðhlúun.
íbúðarhúsum ólíkt varið
Varðandi húsin hefur þessu oft
verið á annan veg varið. Þetta á
einkum við um hús þar sem ekki er
um útboðsverk að ræða.
„Þannig hafa hönnuðir oft látið
duga að fyrirskrifa lágmarks styrk-
leika, en vísað að öðru leyti á
íslenskan staðal ÍST-10, þótt að
vitað sé, að í hann vantar grundvall-
aratriði er varðar endingu steypu."
Það er m.ö.o. látið nægja að fylgja
lágmarks staðli sem ekki hefur verið
uppfærður til þess að mæta nýjustu
kröfum um endingu steypunnar.
Þannig eru engin ákvæði um al-
kalívirkni og engin um v/s-tölu. Þá
eru mjög takmörkuð ákvæði um
loftíblöndun. Auk þessa bendir
Hákon á í erindi sínu að allt eftirlit
með framleiðslu og meðferð á bygg-
ingarstað sé afar lítið. Lítið sem
ekkert sé fylgst með niðurlagningu
steypu og aðhlúun, sem nú sé einn
veikasti hlekkur varðandi gæði
steypunnar.
Lámarks loftinnihald
I fyrirlestri sínum varpaði Hákon
upp nokkrum skýringarmyndum er
sýndu loftinnihald steypu, fjarlægð-
arstuðul, yfirborð loftbóla og með-
alsaltinnihald.
Þar kemur fram að loftinnihald,
sem er einn af grundvallarþáttum
fyrir frostþoli steypunnar, hefur ver-
ið að aukast síðan 1985. Fram að
þeim tíma var meðaltal að vísu fyrir
ofan lágmark fyrir frostþolna steypu
(3,5%), en staðalfrávik voru lægst á
árunum 1981 - 84. Þá náðu staðal-
frávik allt niður í 0,5% loftinnihald
og býr steypa sú vitanlega við miklar
hættu af frostskemmdum.
Ef skoðað er nreðaltal á yfirborði
loftbóla í steypu á árunum 1979-86,
kemur í ljós mikill brokkgangur.
(Lágmark fyrir vel frostþolna steypu
er 25 mm-1). Staðalfrávik eru langt
fyrir neðan viðmiðunarmörk, enda
ekki við öðru að búast þar sem
meðaltalið er mjög nálægt viðmiðun-
armörkunum. Telur Hákon að ást-
and meðaltalsins sé viðunandi, en
mörg stök sýni uppfylli ekki kröfur.
Aðhlúun og niðurlögn
Niðurstöður Hákons eru í stórum
dráttum þær að ekki sé enn búið að
komast fyrir líkur á frostskemmdum
og ekki sé enn búið að ná því marki
að steypa í íslenskum húsum sé
nægilega veðrunarþolin.
Telur hann að koma verði á mun
öflugra eftirliti til að nýjum ákvæð-
um í byggingarreglugerð um veðrun-
arflokka verði framfylgt.
Telur hann að mun meiri áherslu
verði að leggja á allt eftirlit með
steypuframleiðslu og góðri aðhlúun
á hörðnunarstigi. Þá telur hann að
sprunguneti og stökum sprungum
fækki ekki í framtíðinni, nema að-
hlúun á byggingarstað verði tekin
alvarlega. Sprungumyndanir gætu
jafnvel aukist með tilkomu sterkari
steypu og því sé vandamálið því
alvarlegra.
Þá verði hönnuðir að taka sér tak
og hleypa endingarsjónarmiðum að
í meiri mæli en verið hefur til
skamms tíma. Hlífa verði steypu-
hlutum fyrir vatns- og veðrunarálagi,
en vanræksla þess er veruleg orsök
tíðra steypuskemmda.
Lokaorð hans á ráðstefnu Steypu-
félagsins voru á þá leið að grotnun
steypu muni trúlega minnka stórlega
í framtíðinni, en sprungu, leka, og
ryðvandamál muni ekki minnka
nema áhersla verði lögð á góða
aðhlúun og niðurlögn til mikilla
muna. KB
Frá afhendingu heiðursmerkis Steinsteypufélags Islands á Holiday Inn. Formaður félagsins, Hákon Ólafsson, heiðrar
Guðmund Guðmundsson, forstjóra Sementsverksmiðju ríkisins, fyrir margháttað framlag sitt til steinsteypunnar.
Tímamynd Gunnar
Heilbrigðisþing 1988:
ísland útópía heilbrigðis?
Heilbrigdisþing 1988 var
haldið í gær í gömlu
Rúgbrauðsgerðinni og var
heiðursgestur þingsins dr.
Mahler, framkvæmdastjóri
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinn
ar (WHO). Guðmundur
Bjarnason, heilbrigðisráðherra,
setti þingið, að viðstöddum
fjölda ráðstefnugesta úr öllum
stéttum heilbrigðisgeirans.
Heilbrigðisþing skal haldið
fjórða hvert ár, en af ýmsum
ástæðum er þetta einungis annað í
röðinni. Á þinginu var fjallað um
íslensku heilbrigðisáætlunina, sem
lögð var fram á síðasta ári. Skýrsl-
an var samin af fulltrúum heilbrigð-
isráðuneytisins og fulltrúum land-
læknis, en þá var talað um að í
skýrsluna vantaði álit annarra heil-
brigðisstétta. Úr því bætti ráðherra
með því að senda skýrsluna til
umsagnar stéttanna, og hafa nú
flestar þeirra svarað og lagt fram
tillögur til úrbóta.
Á þinginu var skýrslan lögð fram
til umræðu og í kjölfarið verður
hún unnin upp á nýtt og sagðist
Guðmundur vonast til að hægt yrði
að leggja hana fram í formi þings-
ályktunartillögu fyrir vorið.
Dr. Mahler lýsti á fundinum yfir
mikilli ánægju sinni með íslenska
heilbrigðiskerfið, og sagði að það
væri eitt það besta í heiminum.
Aðspurður sagðist hann ekki sjá
neina beina galla á því, en vildi þó
vara íslendinga við að ofmetnast
ekki og slaka á klónni, eða horfa
framhjá nýjungum.
„fslendingar eiga frábært heilsu-
gæslukerfi. En í staðinn fyrir að
láta þar staðar numið, viljið þið
gera enn betur. Með enn meiri
fræðslu og kennslu, stuðningi fjöl-
miðla og markvissum áróðri, á það
að vera auðvelt verk að sannfæra
almenning um, að með því að
borða hóflega, drekka ekki áfengi
og reykja ekki, þá gæti ísland
Guðmundur Bjamason, heilbrigðisráðherra og dr. Mahler frkvst. Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar.
Tímamynd Gunnar
orðið nokkurs konar útópía," sagði
dr. Mahler.
Hann bætti því við, að hann væri
fylgjandi því að fólkið sjálft veldi,
hvort það vildi reykja og drekka,
en stjórnvöld neyddu fólk ekki til
þess.
„Hins vegar er það rétt stefna
hjá stjórnvöldum að gera það ekki
auðvelt að reykja, t.d. með því að
leggja skatta á tóbak. En þú verður
að gera það upp við sjálfan þig
hvort þú vilt lifa heilbrigðu lífi eða
ekki,“ sagði dr. Mahler.
-SÓL