Tíminn - 08.03.1988, Side 9

Þriðjudagur 8. mars 1988
Tíminn 9
ili AÐ UTAN

ll!l!lllll!illll!llll!lll!!!llllll!lllllllllllll!llllll!llll!!llll
Eiturlyf og utanríkisstefna Bandaríkjanna:
Stjórnmálamenn sýna hálfvelgju
í stríðinu gegn eiturlvfjum
Þegar Reagan forseti undirritaði lög þar sem hann sagði
eiturlyfjum stríð á hendur árið 1986, hét hann því að hefja
herferð gegn eiturlyfjum, stöðugu og miskunnarlausu átaki
til að frelsa Bandaríkin undan þessari plágu. Tveim árum
síðar er framboð á eiturlyfjum á strætum bandarískra
borga meira en nokkru sinni fyrr.
Hvernig stendur á því að þessi barátta skilar svo litlum
árangri? Blaðamaður The New York Times, Elaine
Sciolino fer ofan í saumana á því í blaði sínu í síðastliðnum
mánuði.
Kemur eiturlyf japlágan
ekki utanríkismálum við?
Féleysi háir starfsemi þeirra sem
eiga að framfylgja lögunum og
embættismenn í a.m.k. tylft ráðu-
neyta eru ósammála um hvaða
aðferð væri vænlegust til að hindra
þennan eiturlyfjaflaum inn í
Bandaríkin.
Að hluta til er ástæðan til þess
að ekki hefur tekist að samræma
aðgerðirnar sú, að á undanförnum
árum hefur frekar verið litið á
eiturlyfjasöluna sem plágu Banda-
ríkjanna einna en að hún komi
utanríkismálum nokkuð við. Sann-
leikurinn er sá að í augum margra
embættismanna eru eiturlyfjamál-
in lítið meira en smáerting sem
gæti truflað samskipti landa á milli
ef of mikið væri gert úr þeim.
Það er t.d. ekki langt um liðið
síðan Reagan Bandaríkjaforseti og
Miguel de la Madrid, forseti
Mexíkó áttu með sér fund þar sem
þeir óskuðu hvor öðrum til ham-
ingju með hvað sambúð ríkjanna
hefði batnað geysilega. Þeir litu
algerlega framhjá þeirri staðreynd
að í Mexíkó, sem hefur verið álitið
stórtækasti útflytjandinn á heróíni
og marijuana til Bandaríkjanna, er
meiri uppskera á marijuana og
ópíum í ár en í fyrra.
Eiturlyfjastríð oft
andstætt þjóðaröryggi og
utanríkisstefnu
Yfirheyrslur nefndar öldunga-
deildar bandaríska þingsins varð-
andi Panama nú í febrúarmánuði
sýndu mæta vel að hve miklu leyti
stríðið á hendur eiturlyfjum er oft
andstætt þjóðaröryggi Bandaríkj-
anna og stefnu þeirra í utanríkis-
málum. Við yfirheyrslurnar lýstu
vitni því hvernig Manúel Antonio
Noriega yfirhershöfðingi, forseti
Panama hefði breytt landinu í
risavaxið eiturlyfjasmyglfyrirtæki
sem tæki að sér að “hreinsa" pen-
inga glæpamanna. Á sama tíma
hafði hann samvinnu við CIA og
það ráðuneyti Bandaríkjanna sem
berst gegn eiturlyfjum, DEA.
Ágóði af erturiyfjasöiu
til kontranna
Eiturlyfjasalarnir sem báru vitni
fyrir nefnd öldungadeildarinnar og.
höfðu hlotið dóma fyrir starfsemi
sína, lýstu sjálfum sér og störfum
sínum með miklum glæsibrag. Þeir
sögðust vera betur búnir vopnum
og mannafla en þeir laganna verðir
sem þeir ættu í höggi við. Þeir
staðfestu skýrslur um að ágóði af
eiturlyfjasölu hefði runnið til
hryðjuverkahópa og spilltra yfir-
manna í hemum í ýmsum löndum
Rómönsku Ameríku. Þeir viður-
kenndu líka að sumar þær opin-
beru leiðir sem komið hefði verið
á til að aðstoða uppreisnarmenn í
Níkaragúa, svokallaða kontra-
skæmliða, væm brúkaðar til að
koma ágóða af eiturlyfjasölu til að
fjármagna baráttu kontranna.
„Það hefur verið álitið mikil-
vægara að ná pólitískum markmið-
um Bandaríkjanna en að koma í
veg fyrir að eiturlyf bærust inn í
landið," sagði John Kerry, öld-
ungadeildarmaður demókrata frá
Massachusetts, sem var formaður
nefndarinnar. „Baráttunni við eit-
urlyfin hefur verið fórnað hvað
eftir annað til að ná pólitískum
markmiðum."
í sumum ríkjum
Rómönsku Ameríku
ráda eituriyfjakóngar
lögum og lofum
Eiturlyfjakóngarnir eru orðnir
svo auðugir og voldugir að þeir
Engar stöðuhækkanir
fyrirþá sem berjast gegn
eituriyfjasmyglinu
Sú deild utanríkisráðuneytisins
sem fæst við alþjóðleg eiturlyfja-
mál, er ósköp áhrifalítil innan
ráðuneytisins. Starfsmenn utanrík-
isþjónustunnar viðurkenna hrein-
skilnislega að þeir geri sér far um
að komast hjá störfum sem fela í
sér að framfylgja eiturlyfjabann-
lögunum, þar sem þeim störfum
fylgja að jafnaði ekki stöðuhækk-
anir. í sumum sendiráðum Banda-
ríkjanna kemur það í hlut efna-
hagsráðunautarins að fást við eit-
urlyfjamál.
Skýrsla utanríkisráðuneytisins
um eiturlyf kom út 1. mars og
mætti andstöðu ýmissa þingmanna,
að miklu leyti vegna meðferðar á
málum Mexíkós og Panama. Reag-
an forseta ber skylda ti! að bera
ábyrgð á því fyrir þinginu hvort
ríki hafi sýnt nægilegar framfarir í
að þar er að finna svo margar
gloppur. í uppkasti að skýrslu
utanríkisráðuneytisins í ár var t.d.
komist að þeirri niðurstöðu að
þrátt fyrir það að hvorki Mexíkó
né Panama hafi sýnt nógu mikinn
samstarfsvilja í baráttunni við eit-
urlyfin, ættu þessi ríki samt sem
áður að njóta áfram forréttinda
vegna „þjóðarhagsmuna" Banda-
ríkjanna.
Reiðir þingmenn, sem í fyrra
reyndu árangurslaust að svipta
Mexíkó, Panama og Bahamaeyjar
þessum réttindum hafa svarið þess
dýran eið að taka baráttuna upp á
ný í ár. „Við eigum eftir að berjast
strangri baráttu, en við verðum að
taka það skýrt fram að langmesta
hættan sem steðjar að þjóðaröryggi
okkar kemur frá hinni alþjóðlegu
eiturlyfjaógn," segir einn talsmað-
ur þessara þingmanna.
I sumurn tilfellum óttast banda-
rísk stjórnvöld að ef þau beiti of
miklum þrýstingi við veikburða
ríkisstjórnir, séu meiri líkur á að
geta haft hönd í bagga með öllum
meiriháttar stofnunum í sumum
ríkjum. í Kólumbíu hafa voldugir
eiturlyfjakóngar, kenndir við borg-
ina Medellín, boðist til að greiða
erlendarskuldir ríkisins, sem nema
10 milljörðum dollara, ef stjóm-
völd afnema gagnkvæman samning
við Bandaríkin um framsal glæpa-
manna. Og meðlimir eiturlyfja-
hringjanna i Kólumbíu hafa styrkt
stjómmálaflokka með fjárframlög-
um eða jafnvel boðið sjálfir fram
lista með eigin frambjóðendum.
Peir embættismenn Bandaríkja-
stjórnar sem hafa eiturlyfjavand-
ann á sinni könnu em fljótir að
finna blóraböggla sem kenna má
um árangursleysi baráttunnar. Eit-
urlyfjadeildin varði sjálfa sig vask-
lega þegar ásakanir komu fram um
að hún horfði framhjá þátttöku
Noriega hershöfðingja í eiturlyfja-
smyglinu vegna þess að hann væri
samstarfsþýður við deildina um
fjölda mála sem hún fékkst við
rannsókn á. Tollþjónusta Banda-
ríkjanna kvartar undan því að
starfsmenn hennar hafi ekki þau
fjárráð sem þarf til að heyja barátt-
una á landamærunum og tollararn-
ir ásaka utanríkisráðuneytið um að
sýna stjórnum þeirra ríkja sem þar
eiga hlut að máli linkind. Og
leyniþjónustan CIA er treg til að
missa hjálpsama heimildarmenn,
eins og t.d. Noriega hershöfðingja,
einungis vegna þess að þeir kunni
að vera spilltir.
baráttunni við framleiðslu og smygl
á eiturlyfjum. Til þess vitnisburðar
verður hann að styðjast við skýrslu
utanríkisráðuneytisins. Þau ríki
sem þar dæmast hafa fallið á próf-
inu verða svipt aðstoð, hagstæðum
viðskiptum, lánum og öðrum forr-
éttindum.
Gloppóttlög
Vandamálið í sambandi við for-
setavitnisburðarferlið, sem var tek-
ið upp samkvæmt lögum 1986, er
Bólivískur hermaður kannar kóka-
ínvinnslustofu sem fannst við
skyndiárás nærri landamærum
Perú.
þær falli en að þær breyti um
stefnu. Og sumir embættismenn
bera fram þá röksemd að slík
refsing beri hvort sem er sjaldan
árangur. Máli sínu til sönnunar
vísa þeir til þess hve lítil áhrif það
hafði þegar Bandaríkin hættu
hernaðarlegri og efnahagslegri að-
stoð við Bólivíu 1980 í mótmæla-
skyni við stjórnarbyltingu sem naut
stuðnings aðalkókaínkónga
landsins. Og talsmenn ríkisstjórn-
arinnar vörðu það hversu mildum
refsiaðgerðum Kólumbía var beitt
nýlega eftir að yfirvöld þar slepptu,
í leyni, lausum eiturlyfjakóngi sem
Bandaríkin höfðu krafist að fá
framseldan. Bandarísk stjórnvöld
segja að hefði refsingin verið harð-
ari hefði hún bitnað á röngu fólki.
Óleysanlegt
þjóðaröryggisvandamál?
Pað er með öllu óljóst hvernig
eigi að meðhöndla það sem einn
embættismaður utanríkisráðuneyt-
isins kallar „óleysanlegt þjóðar-
öryggisvandamál", ekki síst þegar
haft er í huga að því sem næst allar
aðferðir til að setja hömlur á
eiturlyfjasmyglið síðustu tvo ára-
tugina hafa mistekist. Það hefur
verið leitast við að eyðileggja upp-
skeruna og það hefur verið leitast
við að útrýma eiturlyfjasmyglurun-
um, en hvorugt tekist.
En þar til fundist hafa nýjar
víðtækar bardagaaðferðir sem gera
eiturlyfjasölu að svo mikilvægu
utanríkismáli að það skipti sköpum
um samskipti ríkja, kann að vera
að ekki nægi að fara eftir fyrirmæl-
um Reagans og segja einfaldlega:
Eiturlyf! Nei takk!
Vandræðaríki
I vitnaleiðslunum fyrir nefnd
öldungadeildar Bandaríkjaþings í
sl. mánuði dróst athyglin að geysi-
miklum tengslum Panama við al-
þjóðlegt eiturlyfjasmygl. Og svo-
kallaðir eiturlyfjabarónar í Kól-
umbíu hafa nýlega stóraukið at-
hafnasemi sína í ofbeldi og mútum.
En það eru fleiri ríki sem ekki ráða
við eiturlyfjabraskið innan landa-
mæra sinna.
Mexikó: „Mexíkó er það ríki
sem fluttar eru frá mestar birgðir
af heróíni og marijuana til Banda-
ríkjanna," segir í skýrslu banda-
ríska utanríkisráðuneytisins 1987.
„Til viðbótar kom u.þ.b. þriðjung-
ur þess kókaíns sem neytt var í
Bandaríkjunum 1986 um Mex-
íkó.“ Ekki er annað að sjá en að
smyglararnir hafi á valdi sínu ein-
hverja embættismenn ríkisins.
Bólivía: Kókaín færir Bólivíu
u.þ.b. 600 milljóna dollara tekjur
á ári að mati sérfræðinga. Til
samanburðar má geta þess að allar
löglegar útflutningstekjur landsins
nema samtals 500 milljónum doll-
ara á ári. Sl. haust sögðu banda-
rískir embættismenn að dregið yrði
úr aðstoð við Bólivíu vegna þess að
ríkinu hefði mistekist að draga
verulega úrkókalaufsuppskerunni,
en Bólivía er næstmesta kókalaufs-
ræktarland í heimi.
Bahamaeyjar: „Þær halda áfram
að vera mjög stórtækar sem milli-
liður fyrir kókaín- og marijuana-
sendingar til Bandaríkjanna" stóð
í skýrslunni frá 1987. Fyrir tveimur
árum fann nefnd, sem forsætisráð-
herra Bahamaeyja, Lynden O.
Pindling skipaði, eiturlyfjaspill-
ingu innan ríkisstjómar hans, en
forsætisráðherrann sjálfur kæmi
þar hvergi nærri.
Pakistan: Einn stærsti framleið-
andi ópíums í heimi. Eiturlyfja-
kóngar ráða yfir einkaherjum, vel
búnum vopnum.
Perú: „Mesti framleiðandi kóka-
laufs í heimi,“ segir í skýrslunni
1987. Meira en 30% af kókaíni í
heiminum eru ræktuð í efri hluta
Huallagoár dalsins, þar sem kerfis-
bundin uppskerueyðing hefur ver-
ið stunduð með aðstoð Bandaríkj-
anna í mörg undanfarin ár.