Tíminn - 12.03.1988, Blaðsíða 9

vera fyrir þá sem enn eru bundn-
ir á klafa æskubissnesins og
verða að klæðast samkvæmt því
hvað sem á dynur.
En æskubissnesinn náði til fleiri
þátta en klæðaburðar og hár-
vaxtar. Þegar „hugsjónamenn“
höfðu á annað borð uppgötvað
það hagræði, sem fylgdi því að
gera út á æskuna fylgdi fleira í
kjölfarið og ekki nálægt því eins
æskilegt. Þærnýjuútvarpsstöðv-
ar, svo og sjónvarp að hluta,
sem hér starfa í dag, byggja
viðgang sinn að nokkru á æsku-
bissnes. Á þeim vettvangi virðist
hann ganga jafnvel betur en
þegar aðeins var hugsað um föt
og útlit. Og fátt er það sem
æskubissnesinn telur sig ekki
geta gert. íslenskur kvikmynda-
iðnaður, þessi stóra von okkar um
sérstöðu og viðurkenningu, er
að verða lítilsgild eftiröpun bil-
legra erlendra hasarmynda, sem
eru framleiddar á færibandi. Til
að svo megi verða eru þessir
kvikmyndajöfrar æskubissnes-
ins byrjaðir að framleiða skot-
hríð handa íslendingum og hafa
menn ekki séð helminginn af því
enn þá.
Þriggja manna mál
En það er fleira sem æsku-
bissnesinn tekur sér fyrir
hendur. Nýlega birtist frétt um
það í Morgunblaðinu, að ungir
æskubissnesmenn væru að hefja
kvikmyndagerð í samvinnu við
Kanadabúa og er kostnaðurinn
við kvikmyndina mikið hærri en
fólk hér heima lætur sig dreyma
um. Allt er þar með nýtískuiegu
sniði og merkt draumsýnum
æskubissnesins. Hér á landi er
töluð gömul tunga og merkilega
óbrengluð þrátt fyrir allt. En
þessi tunga er aðeins töluð af
240 þúsund manns, sem er svo
lítið málsvæði miðað við önnur,
að líf hennar er daglegt krafta-
verk. Þegar svo tekst að ná
mikilsverðri samvinnu við Kan-
adamenn, þá er helst af þeirri
samvinnu að segja, að myndin
sem á að spretta upp af þessum
bandalagi verður gerð á nýrri
tungu, máli þriggja manna, sem
sömdu handritið. Helst er að
skilja að þetta sé eitthvert tungu-
mál sem spóinn gæti talað mætti
hann mæla í stað þess að vella.
Þetta þriggja manna tungumál
er dæmigerður æskubissnes.
Minnsta málsvæði í heimi þarf
að koma sér upp tungumáli
þriggja manna til að gera kvik-
mynd í samvinnu við útlendinga.
Auðvitað skiptir engu máli fyrir
Kanadamenn þótt myndin yrði
gerð á Swahili, þeir mundi ekki
skilja orð í henni samt. Enþeim
í æskubisssnesnum þykir sýni-
lega ekki nóg að gert með þrot-
lausum ágangi enskra sönglaga-'
texta íslensku máli til fordjörf-
unar. Nú skal taka upp þriggja
manna tungumál heldur en
ekkert. Um íslensku er ekki að
ræða, þegar æskubissnesinn ger-
ist alþjóðlegur.
Lausu gengin
Þótt játað skuli að æsku-
bissnesinn ráði miklu nú á dög-
um og margt sé þar með glæsi-
brag eins og gjarnan fylgir æsk-
unni hverju sinni, verður því
ekki neitað að æskubissnesinn á
sínar dökku hliðar. Ein dekksta
hliðin er eiturmökkurinn sem
hvílir yfir æskuskeiðinu og veld-
ur því að margt ungt fólk gengur
á svig við samfélagið, örvinglað,
dofið og ruglað, og virðist ekki
eiga heimkomu von. Þetta fólk
sveimar um skemmtistaði, brýst
inn í íbúðir manna í leit að
fjármunum, og virðist ekki eiga
annað erindi í heiminum en
finna peninga fyrir næsta
skammti. Þetta eru hinir ömur-
legu og aumkunarverðu. Þeir
hafa orðið fórnarlömb þeirrar
æskutísku, sem æskubissnesinn
verður að hafa til viðhalds sér.
En önnur hlið þessa máls er
viðhorf samfélagsins. Eftirlit
með þessu fólki er mjög tak-
markað og lögreglan veigrar sér
við miklum afskiptum, enda er í
ekkert hús að venda með fólk í
eiturlyfjum, sem brýtur af sér.
Það virðist ekki hafa tekist að
koma höndum um vandamálið,
og lögreglunni finnst eflaust
annar starfi þarfari en vera að
eltast við fólk, sem engin hús eru
til yfir og ekkert réttarfar gildir
fyrir. Á meðan fær það að starfa
að mestu í friði á fólki á heimil-
um sínum, þar sem það ryðst inn
með líflátshótunum. Nýlegt
dæmi um slíkt sýnir í raun hvað
, samfélagið er orðið varnarlaust.
En þetta varnarleysi veldur ein-
mitt tvíefldri djörfung hinna
ömurlegu, lausu gengjanna, sem
bjóða öllu byrginn, líka lögreglu
og löggjafarvaldinu, sem kann
engin ráð.
Hótað manndrápum
Það er ekki einungis að hinir
ömurlegu ryðjist inn á heimili
manna og oti að þeim hnífum og
skærum eða öðru tiltæku. Þeir
eiga það mikið í umhverfi sínu,
að þeir hóta lögreglumönnum
lífláti. Nú er slík hótun alltaf
alvarlegs eðlis, sama frá hverj-
um hún kemur. Þeir sem skrifa
í blöð og hafa lengi starfað í
blaðamennsku, þekkja til svona
hótana af éigin raun. Þær hafa
komið -frá einstaklingum, sem
telja verður með fullu ráði, en
hafa lent í vandræðum, sem
blöð segja frá. Stutt getur verið
frá fréttum yfir í þá ímynd að
um ofsókn sé að ræða og oft
erfitt að stunda sálgæslu í leið-
inni. En öllu verra hlýtur að
vera að fá hótanir um líflát frá
fólki óðu af eiturlyfjum, sem
veit ekki stundinni lengur hvað
það aðhefst.
Það er á vitorði manna, að
góðir lögregluþjónar hafa hætt
störfum vegna þrálátra hótana
frá hinum ömurlegu um líflát.
Þessar hótanir hafa ekki einung-
is verið bundnar við lögreglu-
þjóninn sjálfan, heldur líka
konu hans og börn. Við slíkar
aðstæður og stöðugt áreiti getur
það orðið of þungur ábyrgðar-
hluti fyrir lögregluþjón að
stunda vinnu sína áfram. Ekki
kannski vegna þess að hann telji
að hann geti ekki varið sig. En
erfiðara getur verið að verja
fjölskylduna fyrir óðum eitur-
lyfjaneitanda, sem veit að réttar-
kerfið hér er þannig vaxið, að
það ætlar honum enga geymslu-
staði.
Nokkuð hefur verið rætt um
lögregluna og starfshætti hennar
að undanförnu. Fyrrgreindir
hlutir varpa kannski nokkru ljósi
á þá staðreynd, að störf lögreglu
eru ekki neinn dans á rósum.
•Hana geta hent slys eins og aðra
dauðlega menn. En þess er
aldrei gætt, að hún verður sjálf
fyrir slysum og meiðslum. Þá er
ekki sett á stórar ræður. Það
þykir eflaust sjálfsagt. Lögregl-
an hefur í áranna rás ástundað
hjálpsemi og leiðbeiningar, og
hefur hlotið þakklæti fyrir. Lög-
reglan er einnig vörn borgarans
fyrir margvíslegu áreiti fólks,
sem vill ekki semja sig að venj-
um siðaðra manna, eða fara að
lögum. Hvað snertir hinn ömur-
lega hóp eiturlyfjasjúklinga,
sem vaða um borgina í torfum
gegnir því máli, að einhvers
staðar verður að stöðva þessa
framrás. Fólk verður að geta
verið sæmilega óhult í eigin
húsum. Og þar verður lögreglan
að koma fram af fullri hörku,
hverju sem hótað er. En allar
eru þessar aðfarir tákn um þjóð-
félag í miðju heljarstökki. Við
erum orðin þjóð sjónvarpsþátt-
anna, þar sem lífð er murkað úr
fólki af ótrúlegri fjölbreytni.
Síðan eru þessir þættir færðir út
á götur Reykjavíkur, þar sem
algengt er að beitt sé hnífum.
Þegar það gerist fyrirfinnst eng-
inn takki svo hægt sé að slökkva
á sjónvarpinu.
T-BH