Tíminn - 09.09.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Föstudagur 9. september 1988
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Aðstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: SteingrímurGlslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Sérskóli á háskólastigi
Ekki er um deilt að Samvinnuskólinn er ein
traustasta og farsælasta menntastofnun hér á landi.
Á þeim skóla hefur ávallt verið mikill myndarbrag-
ur, enda jafnan vandað til vals forstöðumanns og
kennara og leitast við að hafa skýr kennslumark-
mið í huga.
Þróun Samvinnuskólans, sem orðinn er meira en
70 ára gamall, er eftirtektarverð. Skólastjórinn,
Jón Sigurðsson, minnti á þessa þróun í skólasetn-
ingarræðu sinni í fyrri viku. Sérstaklega gerði hann
grein fyrir þeim áfanga, sem nú hefur verið náð,
að Samvinnuskólinn er orðinn „sérskóli á háskóla-
stigi“ sem gaf skólastjóranum tilefni til að segja að
nýr Samvinnuskóli sé nú tekinn til starfa.
Orðrétt sagði skólastjórinn:
„Samvinnuskólinn samrýmist alþjóðlegri skil-
greiningu um æðra nám eða háskólastig, m.a. að
því leyti að hann er efnislegt framhald fyrri
skólagöngu umsækjanda, sem er a.m.k. 12-13 ára
formleg skólavist bæði á grunnskóla- og framhalds-
skólastigi, og inntökuskilyrði skólans miðast við
þetta. í öðru lagi einkennist skólinn sem háskóla-
stofnun af verulegri sérhæfingu á því sviði eða
þeim sviðum, sem lögð verður stund á. í þriðja lagi
verður það einkenni skólans að meginábyrgð á
framvindu námsins og árangri er lögð á nemandann
sjálfan.“
Þá benti skólastjórinn á að sérstöðu Samvinnu-
skólans mætti sjá í því að þar yrði lögð sérstök rækt
við hagnýt og raunhlít viðfangsefni, sem valin
verða í tengslum við atvinnulífið. í sama anda er
sú sérstaða skólans að þeir umsækjendur hafa
forgang sem eru orðnir eldri en tuttugu ára og hafa
öðlast eigin starfsreynslu í atvinnulífinu.
Skólastjórinn gat þess að hinn endurskipulagði
Samvinnuskóli á háskólastigi yrði fyrst og fremst
fræðslustofnun, þótt ókleift sé að aðgreina slíkt
meginhlutverk frá nauðsynlegum rannsóknum,
þar sem vitanlega verði lögð áhersla á sjálfstæð
verkefni til faglegrar og fræðilegrar úrlausnar.
Þá benti skólastjórinn á að Samvinnuskólinn
væri enn sem fyrr hluti samvinnuhreyfingarinnar
og í eigu hennar. Af því leiðir að skólinn hlýtur að
sinna sérstaklega málefnum samvinnumanna og
því sem lýtur að starfsemi samvinnuhreyfingarinn-
ar og atvinnufyrirtækja á hennar vegum. Hins
vegar gerði skólastjórinn grein fyrir því að þessi
áhersla á samvinnufræði ætti ekki að leiða af sér
neins konar einstefnu í þjóðfélags- og viðskipta-
fræðum. Hann sagði það stefnu skólans að ýta
undir málefnalega og akademiska umræðu eins og
hæfði fræðasetri af þeirri gerð sem Samvinnuskól-
inn er.
Ástæða er til að fagna með Samvinnuskólanum
þessum merka áfanga í þróunarsögu hans. Hér er
um tímabæra breytingu á grundvelli skólastarfsins
að ræða. Vonir standa til að hún eigi eftir að skila
farsælum árangri.
J3.ARRÍ
Þreföld mánaðarlaun
Þær fréttir komu hér í fjölmiðl-
um einhvcrn tíma á síöasta vetri aö
skólatannlæknar hjá Reykjavíkur-
borg væru raönir þangaö með um
þrjú hundruö þúsund krónur í
mánaðarlaun. Tekiö var fram að
liér væri um nettólaun fyrir skatta
aö ræöa, því að horgin legði þeim
til öll tæki og tól, svo og húsnæði
og aðstoöarfólk. Þessi frctt var
aldrei borin til baka og gott ef ekki
nieira aö scgja staöfest af þar til
bærum aðiluin.
Það vakti sérstaka athygli að á
sama tíma voru þeir starfsbræöur
skúlatannlæknanna, grunnskóla-
kcnnarar, ekki nentu meö brot af
þcssum laununt. Einhvcr benti á
að með botnlausri yfirvinnu gætu
þeir átt mngulciku á aö lyfta sér
upp í um þriöjung af þcssu, eöa
niánaðarlaun sem næöu hundraö
þúsunduin á mánuöi. Kigi að síður
er menntunargrunnur fólks úr báö-
um þcssuni stéttum nokkuð sam-
bærilcgur. Til hvorutveggja starf-
anna er nú krafist háskólaprófs, og
sé náinstími tannlæknanna eitt-
hvað lengri er það ekki svo aö
réttlæti meir cn þrel'aldan launa-
mun.
Samdráttur í tekjum
Það er Daviö Oddsson sein er
borgarstjóri í Rcykjavík, og upp á
hann hljóta augu reykvískra skatt-
greiöenda aö mæna þegar dæini
sem þetta koma upp. Hætt er við
aö cinhvcrn muni langa til að orða
þaö svo að hér sé verið aö bruöla
með fjárimini þeirra sem standa
undir rckstri Reykjavíkurborgar
meö skilvísum greiöslum útsvara
og fasteignagjalda. Að því þá
ónefndu að hér er vitaskuld verið
að mismuna gróflega fólki með
svipaða menntun og starfsábyrgð.
Rökin fyrir því að greiöa öðruin
hópnum meir en þrefalt á viö hinn
liggja nefnilega alls ekki á borðinu.
Núna þessa dagana er mikið rætt
um þaö að þjóðin þurfl að taka á
sig byröar til að rétta af skekkju í
mLsmun á útflutningstekjum og
eyðslueyri sínum. Þeir aurar verða
ekki sóttir í neina dulda sjóði, og
engum dylst að launþcgar jafnt
sem sjálfstætt starfandi atvinnu-
rekendur muni þurfa að taka á sig
byrðar af þessum sökum.
Af sjálfu leiðir þá aö liætt er við
að Reykjavíkurborg þurfi, likt og
aðrir, að sætta sig við nokkurn
samdrátt í innkoinnum tekjum
sínum. Af því leiðir aftur að vænta
má þess aö borgin þurti einnig að
skera niður citthvaö af útgjöldum
sfnuin. Ekki verður hér reynt að
finna skýringu á því hvers vegna
borgin hefur látiö sig hafa það að
scmja viö tannlæknana um þessi
svimandi háu laun. En liitt liggur á
boröinu að á tímiiin samdráttar
verður oft að hcrða ólina. Það sem
liorgin haföi efni á að gera í fyrra
licfur liiin kannski alls ekki efni á
að gera í ár.
Tækifæri til sparnaðar
Og hér hefur Davíö Oddsson
borgarstjóri því kjörið tækifæri til
aö spara fyrir íbúa höfuöborgarimi-
ar. Þegar að kreppir í þjóðfélaginu
er ekkert eðlilegra en aö þeir sem
breiðust hafa bökin taki á sig
þyngri byrðar en hinir. Þá verður
að ætlast til þess að fólkið með
þreföldu launin taki meira á sig en
fólkið mcð þau einföldu.
Borgarstjórinn í Reykjavík hef-
ur því núna upplagt tækifæri til
þess að kalla fulltrúa skólatann-
lækna fyrir sig og gera þeim þessar
einföldu staðreyndir Ijósar. Jafn-
framt því er hann í mjög sterkri
aðstöðu til að gera þeim Ijóst að
þetta gangi ekki lcngiir, og aö þeir
verði að fara aö sætta sig við
sambærileg laun og lífskjör og fólk
í borginni búi almcmit við.
Þctta er ástæðulaust og raunar
fullkomlcga óþarft að gera með
nokkrum hávaöa eöa látum. Ekki
verður skólatannlæknum ætlað
annað hér en að þeir séu upp til
hópa sanngjarnt og réttsýnt fólk,
sem skilji nauðsyn þcss að jafnrétti
ríki í þjóðfélaginu og að einn sé
ekki látinn bera bvröar annars.
Sömuleiðis að það gengur vita-
skuld ekki á neiniim vinnustað til
lcngdar að þar sé við lýði meir en
þrefaldur launamunur. Þess vegna
verður ekki annuö ætlað svona
fyrirfrum en aö þeir skilji þetta og
sætti sig við niðurskurð á tekjum
sínum, á grundvclli þcss að þeir
séu þar mcð að leggja sitt af
mörkum til þess að rétta af efna-
hagslegan koinpás þjóðarskiitunn-
ar. Og Duvíö borgarstjóri myndi
fyrir vikið hljóta þökk borgarbúu
fyrir röggsamleg viöbrögö í vægast
sagt hcldur lciðinlegri stöðu.
Garri.
VÍTTOG BREITT
Málefni þroskaheftra
og menntamálaráðuneytið
Með lögum um málefni fatlaðra,
sem samþykkt voru á Alþingi 1983,
var mörkuð sú stcfna að tryggja beri
fötluðum jafnrétti á við aðra þjóð-
félagsþegna og skapa þeim skilyrði
til þess að hasla sér völl í samfélag-
inu þar sem þeim vegnar best.
Til viðbótar því að þessi almenna
stefnumörkun var þannig ákveðin,
var svo fyrir mælt í lögunum að
tryggja bæri heildarsamtökum fatl-
aðra og félögum þeirra áhrif á
ákvarðanatöku í málefnum fatl-
aðra.
Ahugamannastarfið...
Ekki þarf að fara í neinar graf-
götur um, að með þessum lögum
var verið að opna leið til þess að
koma á kerfisbreytingum í skipu-
lagi þessara mála. Þótt ofmælt sé
að þarna hafi verið vegið að gömlu
„sjálfshjálparstefnunni", sem svo
má kalla, þá er eigi að síður verið
að breyta ýmsu af því sem upphaf-
lega einkenndi félagasamtök fatl-
aðra, ekki síst að því er varðar
eigið frumkvæði og sjálfstæða fjár-
öflun, sem unnið var að með
ósíngjörnu áhugastarfi og félags-
legu framtaki.
Má í þessu sambandi nefna Sam-
band ísl. berklasjúklinga, sem lyfti
grettistökum í sinni tíð, Sjálfsbjarg-
arhreyfinguna, sem vann margt
stórvirkið í þágu líkamlega fatlaðs
fólks, að' ógleymdum samtökum
blindra, sem munu vera elst slíkra
frjálsra samtaka.
... má ekki dvína
Brauðryðjandastarf frjálsu sam-
takanna má ekki liggja í láginni-.
þegar fjallað er um málefni fatlaðra
almennt og hver vera skuli framtíð-
arstefnan. Þótt kerfisbreyting hafi
verið eðlileg og tímabær, m.a. nteð
því að auka ábyrgð og skyldur
ríkisvalds og sveitarstjórna varð-
andi framgang þessa málefnis, þá
er viss söknuður í því, ef almennur
félagsáhugi dvínar að sama skapi,
- sem vel getur átt sér stað, þegar
farið er að treysta á opinbera
miðstýringu og beinar fjárfestingar
úr opinberum sjóðum um hvað-
eina.
Hugtakið fötlun
Fötlun er nú mjög víðtækt hug-
tak samkvæmt skýrgreiningu og
lagaskilningi. Það nær til allra, sefh
eru „hamlaðir" hvort heldur af
líkamlegum ástæðum eða andleg-
um. í raun er þó talsverður munur
á þessu tvennu. Framkvæmd fötl-
unarmála hlýtur óhjákvæmilega að
taka mið af því. Það leiðir af eðli
máls að þeir, sem þroskaheftir eru,
eiga talsvert undir annarra forsjá
um málefni sín, sem alls ekki á við
um líkamlega fatlað fólk, sem í
ríkum mæli er fært til forystu í
eigin málum og getur ráðið fram úr
margs konar vanda án opinberrar
íhlutunar.
Málefni þroskaheftra
Málefni þroskaheftra eru öld-
ungis sér á parti. Þeim verður að
sinna af fullri alúð eftir eðli máls.
Samkvæmt eðli sínu eru málefni
þroskaheftra uppeldis- og skólamál
og ættu milliliðalaust að heyra
undir menntamálaráðuneytið. Það er
hlutverk uppeldisstofnana og skóla
yfirleitt að vinna að andlegum
þroska hvers einstaklings. Ef ein-
staklingur er bagaður af andlegum
þroska sínum, þá er það hlutverk
skólanna að sinna slíkum einstak-
lingi og koma honum til meiri
þroska.
Eins og skilja verður hugsjón
Samtakanna Þroskahjálpar, þá
felst hún í því að berjast fyrir því
að þroskaheftir eigi aðgang að
venjulegum skólum og hljóti þar
kennslu og þjálfun við sitt hæfi.
Baráttumenn fyrir þessu málefni
eiga undir yfirstjórn skólamála í
þessu efni og eiga að leita þar
liðsinnis. Ástæða er til að hugleiða,
hvort „kerfið" sé hliðhollt fram-
gangi þessara mála.
Hvar er
menntamálaráðuneytið?
Það vekur óneitanlega athygli
að menntamálaráðherra virðist
ekki hafa átt neina aðild að skipun
starfshóps, sem fjallaði um starf-
semi þriggja tiltekinna dvalar-
heimila fyrir fatlaða. Þótblögin um
málefni fatlaðra mæli svo fyrir að
félagsmálaráðherra annist almennt
um lagaframkvæmdina, þá segir
einnig í lögunum að málefni fatl-
aðra heyri undir menntamálaráðu-
neytið að sínu leyti, þ.e.a.s.
fræðslu- og menhtamál. Skipun
starfshópsins, eins og hún er að
formi til komin, bendir til þess að
verið sé að skáka menntamála-
ráðuneytinu út varðandi yfirstjórn
málefna, sem augljóslega heyra
undir það ráðuneyti. Slíkt er með
öllu óviðunandi, enda andstætt lög-
um og þeim skilningi, sem ríkti við
undirbúning lagasetningarinnar á
sínum tíma. I.G.