Tíminn - 04.10.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Þriðjudagur 4. október 1988
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guömundsson
EggertSkúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverö kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Markmið
Verðjöfnunarsjóðs
- Sjálfstæðismenn eru að vonum farnir að leita sér
að efni til þess að byggja upp stjórnarandstöðu
sína.
Eitt af því, sem þeir tína til í því sambandi, er
það ákvæði í nýjum bráðabirgðalögum, að Verð-
jöfnunarsjóði fiskiðnaðarins sé heimilt að taka lán
að fjárhæð 800 milljónir króna til greiðslu verðbóta
á freðfisk og að hluta til greiðslu verðbóta á
hörpudisk.
Petta finnst stjórnarandstæðingum hið versta
brot á „réttum“ efnahagsráðstöfunum og kalla
„millifærslu“ til þess að gefa þessari ráðstöfun
eitthvert það heiti, sem þeir telja vera ónefni og
vísbendingu um pólitíska úthlutun á fjármagni.
Þarf varla spádómsgáfu til að sjá að ýmsir sjálf-
stæðismenn munu ala á þessu millifærslutali næstu
vikurnar.
Þessi lántökuheimild Verðjöfnunarsjóðs fisk-
iðnaðarins er þó í fyllsta máta eðlileg við þær
aðstæður sem nú ríkja í þjóðfélaginu. Höfuðvandi
efnahagslífsins felst í því að hinar gjaldeyrisskap-
andi útflutningsgreinar eru að komast í rekstrar-
þrot, og á það einkum við frystiiðnaðinn, sem er í
rauninni undirstöðugrein íslensks efnahagskerfis
og þjóðarafkomu. Hins vegar vill svo til að
frystiiðnaðurinn er áhættusöm atvinnugrein, sem á
allt undir erlendum mörkuðum og markaðsverði.
Frystiiðnaðurinn hefur á einu ári orðið fyrir
margþættum áföllum í rekstri. í fyrsta lagi hefur
frystiiðnaðurinn átt við að stríða óhagstæða gengis-
þróun og misst tekjur af þeim sökum. í öðru lagi
hefur orðið mikið verðfall á afurðum frystiiðnaðar-
ins. í þriðja lagi hefur verðbólgan innan lands
hækkað allan tilkostnað við framleiðsluna. í fjórða
lagi hefur vaxtakostnaður fyrirtækja margfaldast á
fáum misserum og lagst með ofurþunga á rekstur
frystiiðnaðarins. Hér var því um augljósar ástæður
að ræða fyrir versnandi afkomu frystiiðnaðarins.
Það eru því full rök fyrir því að Verðjöfnunar-
sjóður fiskiðnaðarins sé gerður virkur gagnvart
frystiiðnaðinum og látið reyna á tilgang hans. Eða
til hvers er verðjöfnunarsjóðurinn? Hann er örygg-
isventill í hagkerfinu. Honum er ekki ætlað að vera
galopinn þegar vel gengur, en til hans kann að vera
nauðsyn að grípa þegar rekstraraðstæður útflutn-
ingsgreina eru á því stigi sem nú er.
Það er oftúlkun að nefna þessa lántökuheimild
Verðjöfnunarsjóðs millifærslu og augljós rangtúlk-
un að tala um að ríkisstjórnin sé að taka upp
millifærslukerfi í sjávarútvegi. Þess má reyndar
minnast að Þorsteinn Pálsson léði máls á því að
svipuð leið yrði valin eins og nú hefur verið gripið
til, en fékk því ekki framgengt í flokki sínum.
Lántökuheimild Verðjöfnunarsjóðs var nauð-
synleg miðað við ríkjandi aðstæður og í samræmi
við tilgang sjóðsins. Hún er þó engin vísbending
um að verið sé að koma á viðvarandi „millifærslu-
kerfi“.
GARRl
lllllllllllll
lllllll
Af spikáti Færeyinga
Ruunir munnkynsins eru murg-
víslegar og veröa því fleiri sem
menningin vex og vísindin breiða
meira úr sér. Þetta verður ekki síst
Ijóst, þegar talið berst að matar-
venjum þjóðanna og hvað mönn-
um sé hollt að leggja sér til munns.
Matvæiaátrúnaður
og hungursneyð
Matvælafræðin er annars flókið
mál, ekki aðeins heilsufræðilega í
þrengstu merklngu, heldur þjóð-
félagslega. Sem við er að búast er
matvælaspursmálið, fæðuöflun
mannkynsins, stærsta alþjóða-
vandamálið, enda liggur fyrir að
drjúgur hluti mannkynsins lifir við
hungurmörk. Fréttir berast sífellt
af því að fólk í heilu heimsálfunum
verði hungurmorða í þúsundatali á
ári hverju.
Yfir þeim ósköpum yppa þó
margir öxlum i velsældarþjóðfélög-
um Vesturlanda, enda ræður sama
afstaða hugsun og gerðum ráða-
manna þar, gagnvart slíkum vanda-
málum, eins og menn eru nú eftir
50 ár að lá Chamberlain forsætis-
ráðherra Breta, þegar hann vék sér
undan því að verja Tékkóslóvakíu
fyrir ásælni Hitlers, á þeim for-
sendum að furðulegt væri að Bret-
ar væru að blanda sér í málefni
fjarlægra landa, sem þeir þekktu
ekkert og kynnu varla að nefna
réttum nöfnum.
Þess vegna er varla við öðru að
búast en að áhugamenn um mata-
ræði og heilsufar snúi sér að öðru
en hungursnauð milljóna í fjarlæg-
um heimshornum og eyði orku
sinni í að hafa áhrif á matarvenjur
fólks í sínu eigin umhverfi og segja
fyrir um það hvað það eigi að éta
af öllum þeim ódæmum af mat sem
til falla í velsældinni á Vesturlönd-
um. Boðun mataræðisstefnu fær í
vaxandi mæli á sig blæ átrúnaðar á
einhverjar tilteknar matartegund-
ir, þar sem allur annar matur er
lýstur bannhelgur. Af því að þessir
boðberar matarátrúnaðar þykjast
styðja sig við vísindi og niðurstöður
á tilraunastöðvum, þá renna þeir
rökum hollustuverndar undir
bannhelgina.
Gamanmál í Færeyjum
Eitt svona mál er nú haft að
gamanmáli i Færeyjum. Þótt Fær-
eyingar séu, eins og íslendingar,
að fornu fari útjaðraþjóð Evrópu-
menningarinnar, þá hafa þeir á
síðustu mannsöldrum færst inn fyr-
ir mörk hámenningar velsældar-
landanna. Fyrrum áttu Færeyingar
ekki annars kost en lifa á gæðum
landsins og afla sér matbjargar í
samræmi við það. Þeim tókst að
lifa af harðrétti aldanna með sauð-
ijárrækt, fiskveiðum, bjargsigi og
grindadrápi. í allt þetta reyna þeir
að halda enn í dag. Svo fasthcldnir
eru Færeyingar á grindadrápið, að
þeir hafa grindaspik sem mikilvæg-
an þátt í mataræði sínu og telja það
bæði hollt og ódýrt kjötmeti. Ekki
er annað að sjá en að þeim verði
gott af þessum mat og bjóða heims-
menningunni og matvælaátrúnaði
útlendra sérvitringa birginn og
halda áfram að drepa grind eins og
ekkert hafi í skorist og nýta hana
sér til matar.
Fortölulist grænfriðunga
Nú hefur það gerst, að hvalfrið-
unarmenn, sem áður gerðu innrás
í eyjarnar á vopnuðum skipum til
þess að kúga Færcyinga í grinda-
drápsmálum, hafa breytt um bar-
áttuaðferð. Þeir sækja Færeyinga
ekki lengur með ofbeldi, heldur
ætla þeir að fá þá ofan af grindaáti
og grindadrápi með fortölum, sem
byggjast á vísindalegum rannsókn-
um á óhollustu grindaspiks. Hafa
hvalfriðunarmenn kaUað sér til að-
stoðar breska matvælarannsóknar-
menn, sem sýna fram á, að í
grindaspiki sé slík mergð eiturefna,
auk fitunnar, að þessi 45 þúsund
manna eyþjóð í Atlantshafi hljóti
að farga sér, ef hún sér ekki að sér.
Skynsamleg
matvælastefna
Garri getur sagt það frændum
vorum Færeyingum til hróss, að
þeir taka þessum þjóðarmorðsboð-
skap með æðruleysi og skopskyni.
Þeir hafa enga trú á því að þjóðinni
verði útrýmt, þótt hún bæti sér í
munni með grindaspiksbita tvisvar
til þrisvar í viku. Þeim finnst spikið
bragðgott og trúa því að það sé
bráðhollt. Garra finnst að Færey-
ingar eigi að fá að hafa sinn
matarátrúnað í friði. Þeir byggja
matvælastefnu sína á þeim
skynsamlega grundvelli, að fólkið
éti það sem landið sjálft gefur af
sér. Þessi færeyska matvælastcfna
hefur auk þess almennt gildi fyrir
fæðupólitík heimsbyggðarinnar.
Hungrinu í heiminum verður því
aðeins útrýmt, að hverri þjóð sé
gert kleift að framleiða í eigin landi
megnið af þeim mat, sem hún þarf
sér til viðurværis. Hungrið í heim-
inum stafar að verulegu leyti af því
að þjóðir heimsins fá ekki frið til
þess að nýta gæði sinna eigin landa
fyrir íhlutun útlendra kenninga um
hvað þeim sé fyrir bestu í mataröfl-
un og hvcrnig nýta eigi gróðurlönd
og annað lífríki til þess að halda lífi
í mannkyninu. Þróunaraðstoð
auðsældarþjóðanna á það til að
snúast upp í andhvcrfu sína. Garri
VÍTTOG BREITT
Sigursæl krossför
Mikið hefur verið lagt í sölurnar
til að útbreiða og verja hinn sanna
kristindóm. Farnar hafa verið
krossferðir út á heimsenda og styrj-
aldir háðar, sumar t' 30 ár og aðrar
í 100 ár og hafa menn orðið helgir
af vaskri framgöngu í heilögum
bardögum jafnt fyrir að boða frið
og fagnaðarerindi.
Trúarbragðastyrjaldir höfðu
yfirleitt þann tilgang að kenna
trúvillingum með illu hver var hin
eina og rétta túlkun orðsins og fór
þar t.d. eftir því hverjir urðu
sigursælli hvort páfinn í Róm er
óskeikull eða ekki. Að minnsta
kosti hefur fengist úr þessu skorið
þótt allir séu ekki á einu máli á
hvorn veginn. En það er auka-
atriði.
í Reykjavík hefur staðið yfir
safnaðarstríð um skeið og er ekki
útséð um hvort það mun standa í
áratugi eða aldir. Líklegt mun þó
að safnaðarskærurnar muni tæpast
endast nema mannsaldur.
Hver rekur hvem?
Vafasamt mun að kalla þetta
stríð, miklu fremur skæruhernað
enda hefur heitið safnaðarskæru-
liði orðið til. Söfnuður sá sem hér
um ræðir er svo frír af sér að hlíta
ekki yfirráðum biskups, kirkju-
málaráðuneytis eða Prestafélagsins
og áhöld eru um hvort hann er
hallur undir guðs lög.
Um hríð hefur styr staðið um
safnaðarprestinn og er hann ýmist
rekinn úr starfi eða brottrekstri
mótmælt. Annað slagið er safnað-
arstjórnin líka rekin eða að hún
rekur söfnuðinn eða svoleiðis. Efnt
er til mikilla fundahalda og kosn-
inga um hvort hjörðin vill hafa sinn
hirði eða einhvern annan og fer
ávallt á sama veg að stríðandi
fylkingar hrósa sigri eftir hverja
atkvæðagreiðslu og túlka þær
þannig að báðar hafa orðið ofan á.
Um síðustu helgi var enn verið
að kjósa um hvort prestur ætti að
vera eða fara og eftir því sem næst
verður komist kusu aðeins þeir
sem vildu að prestur færi. Þeir sem
ekki kusu vildu að prestur sæti
áfram í sínu ónæðissama brauði og
létu taka myndir af þeim sem fóru
að kjósa. Þeir sem myndaðir voru
og kusu á móti presti kölluðu þá í
lögregluna og siguðu henni á
myndatökumennina, því þeir vildu
ekki láta taka mynd af sér þegar
þeir voru að kjósa prestinn út úr
brauðinu.
Það gerir svo sem ekkert til þótt
maður aðhafist eitthvað fyrir aug-
liti guðs sem allir mega ekki vita
um, en hitt er meira að marka ef
tekin er mynd þegar verið er að
sinna safnaðarstarfi.
Allirfagna
Þegar búið var að telja var
safnaðarstjórnin mjög ánægð með
niðurstöðuna, sem mun hafa verið
eitthvað á þá leið að uppsögn
prestsins hafi verið lögleg, en prest-
urinn lýsti líka yfir mikilli ánægju
þvf úrslitin sýndu að meirihluti
safnaðar vill hafa hann áfram þótt
mikill meirihluti þeirra sem kusu
vilji hann á brott.
Hér er hvorki spurt um lýðræði
né guðs vilja, enda þarf þess ekki
þegar svo kristilegt hugarfar svífur
yfir vötnunum að allt verði mál-
staðnum til blessunar, hver sem
hann er og hvernig svo sem hann
er túlkaður og allir fagna.
Mikil og bólgin fjölmiðlun hefur
þrifist í kringum allar safnaðar-
skærurnar og blöð og ljósvakar
verið fullir upp með viðtöl og
margs kyns fréttir af líflegasta
safnaðarfjöri landsins. En illa hef-
ur rannsóknarfréttamönnum tekist
að komast að um hvað lætin snúast
og hvers vegna er svona brýnt að
reka prest úr brauði eða halda
honum þar.
Ekki hefur heyrst orð um hvort
einhver ágreiningur sé um túlkun
orðsins eða hvort prestur heldur
ekki helgisiðabókina í heiðri.
Guðfræðin sýnist vera algjörlega
utanveltu í öllum deilumálunum
og ber þar á milli trúarbragða-
styrjalda fyrri tíða og safnaðar-
skæra nútímans.
Utansafnaðarfólki koma
skærurnar kannski ekkert við. En
ósköp væri gaman að fá að frétta af
því um hvað fólkið er eiginlega að
deila og hvers vegna presturinn á
bæði að fara og vera. OÓ