Tíminn - 23.11.1988, Qupperneq 7

Miðvikudagur 23. nóvember
Tíminn 7
Ónóg vaxtalækkun veldur Steingrími Hermannssyni, forsætisráðherra, vonbrigðum:
Stjómin kallar á
sina
Sérstakur fundur hefur verið boðaður í dag með
fulltrúum stjórnarflokkanna, sem sæti eiga í bankaráðum.
Er það ein af mörgum aðgerðum ríkisstjórnarinnar til að
fá viðskiptabanka til að lækka vexti sína til aukins
samræmis við hraða verðbólguhjöðnunar undanfarnar
vikur. Einnig hefur verið ákveðið að fram fari viðræður við
Seðlabanka Islands vegna þessarar ónógu vaxtalækkunar
og verður m.a. reynt að fá bankann til að lækka
ávöxtunarkröfur sínar.
Nýleg takmörkuð vaxtalækkun
viðskiptabankanna hefur valdið
Steingrími Hermannssyni, forsæt-
isráðherra, vonbrigðum. „Það er
útilokað annað, en að taka miklu
fastar á þessu en gert hefur verið
og það er í undirbúningi. Við
höldum fund á morgun (í dag) með
öllum stuðningsmönnum ríkis-
stjórnarinnar sem sitja í bankaráð-
um. Síðar ætlum við okkur að eiga
annan fund með Seðlabankanum,"
sagði Steingrímur í viðtali við Tím-
ann í gær.
Sagði forsætisráðherra að annars
vegar þurfi aðgerðir á mörgum
sviðum til að koma fram frekari
vaxtalækkun. „Seðlabankinn verð-
ur að sýna lit líka og hann verður
t.d. að lækka ávöxtunarkröfuna
sem hann gerir í kaupþinginu.“
Á ríkisstjórnarfundi í gær fór
mikill tími í umræður um vaxta-
málin eins og gefur að skilja og
varð ríkisstjórnin sammála því að
beita öllum ráðum til að knýja
fram frekari vaxtalækkun. Ekki
náðist í viðskiptaráðherra, Jón Sig-
urðsson, en hann hefur lýst því yfir
að ef viðskiptabankarnir og Seðla-
banki taki ekki höndum saman um
frekari vaxtalækkanir, verði að
grípa inn í þróun þessa með því að
beita ákvæðum 9. greinar Seðla-
bankalaganna. Þar með vrði vaxta-
lækkun framkvæmd með þeirri að-
ferð sem kölluð hefur verið „hand-
aflið“. Viðskiptaráðherra sagðist
þó ætla að gefa þessum aðilum
frest í nokkra daga til að endur-
skoða ákvarðanir sínar.
Forsendur frekari vaxtalækkun-
ar eru þær að verðbólguhraði hefur
rénað skart á nokkrum vikum.
Vegna lítillar sem engrar raun-
vaxtalækkunar á mánudaginn var,
sem var hefðbundinn vaxtaákvörð-
unardagur, hefur hlutfall vaxta um-
fram verðbólgu aukist margfalt.
Nú er talið að verðbólga mælist í
þremur hundraðshlutum miðað við
þróun síðustu mánaða, en vextir á
verðtryggðum fjárskuldbindingum
eru nú á bilinu 8-8,75%. KB
Takmörkuð vaxtalækkun hefur
valdið Steingrími llermannssyni
vonbrigðum.
Albert Guðmundsson í sameinuðu þingi í fyrradag þar sem
„álmálið“ var rætt:
„Kommúnistar eiga
ekki að ráða ferð-
inni í þessu máli“
„Kommúnistarnir eiga
ekki að ráða ferðinni í þessu
máli, þeir hafa ekkert með
það að gera að skapa hér
þann jarðveg sem þeir þrífast
best í sjálfir, en það er fátækt
og eymd“. Þetta sagði Albert
Guðmundsson m.a. við utan-
dagskrár umræður sem fram
fóru í gær um álmálið svo
kallaða að ósk Friðriks Soph-
ussonar fyrrverandi iðnaðar-
ráðherra.
Friðrik, ásamt fulltrúum Kvenna-
lista og Borgaraflokks, deildi hart á
Alþýðubandalag fyrir tvískinnung í
þessu máli og létu að því liggja að
þeir væru í raun komnir út í samn-
ingaviðræður við erlenda aðila um
frekari uppbyggingu stóriðju hér á
landi, þó svo að þeir segðu sig
andvíga öllu slíku. Friðrik gekk svo
langt að segja að ekki væri orð að
marka alþýðubandalagsráðherrana
eftir að þeir komust í ríkisstjórn.
Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra
sagði að ekki hefði verið samið
sérstaklega um málefni álversins í
Straumsvík við stjórnarmyndunina í
haust en ákvörðunin um framhald
hagkvæmniathugana styddist við
þau orð stjórnarsáttmálans „að
orkulindir landsins skuli nýttar til
uppbyggingar" og séu þessar athug-
anir liður í því. Reynist niðurstöður
nefndanna jákvæðar muni Alþingi
gefinn kostur á að skera úr um hvort
til samninga skuli gengið við Altant-
al-nefndina eða ekki.

Albert Guðmundsson segir komm-
únista ekki eiga að ráða ferðinni í
„álmálinu“.
Fram kom í máli stjórnarsinna að
þeir töldu umræðu um þetta mál
ekki tímabæra þar til að nefndirnar
tvær, viðræðunefndin og nefndin
sem kannar þjóðhagslega hag-
kvæmni hafa skilað af sér. Stefnt er
að því að það geti gerst á fyrrihluta
næsta árs og mun málið tekið fyrir á
Alþingi í síðasta lagi innan árs. Hins
vegar er sá fyrirvari í stjórnarsátt-
málanum, að komi upp ágreiningur
innan ríkisstjórnarinnar um meiri-
háttar mál er Alþingi samþykkir, er
það túlkað sem svo að myndast hafi
nýr meirihluti.
Páll Pétursson kvað megin tilgang
Friðriks Sophussonar með því að
hefja þessa umræðu, að reyna að
reka fleyg í hið góða stjórnarsam-
starf sem nú væri við lýði og það
mundi honum ekki takast. Hann
benti á að ekki lægju nauðsynleg
gögn fyrir um málið og að ekki væri
að vænta afstöðu síns þingflokks fyrr
en svo væri. -ág
Jón Jónsson sést hér i hópi samstarfsmanna við kynningu bókarinnar.
Timamynd: Pjelur
Hafrannsóknir frá
öndverðu til 1937
Út er komið hjá Bókaútgáfu
Menningarsjóðs fyrra bindi ritsins
„Hafrannsóknir við ísland" eftir
Jón Jónsson fiskifræðing og fyrrum
forstjóra Hafrannsóknarstofnun-
ar.
Petta fyrra bindi af tveimur nær
til hafrannsókna við ísland frá
öndverðu til 1937. Jón hefur frá-
sögn sína með umfjöllun um Kon-
ungsskuggsjá og þulu í Snorra-
Eddu. Pá greinir Jón frá þætti
útlcndinga í hafrannsóknum við
landið á 19. öld, en þar voru Danir
og Norðmenn fyrirferðamestir. Pá
hefst þáttur Bjarna Sæmundssonar
og verða rannsóknirnar sífellt vís-
indalegri og hlutur íslendinga
stærri. Munar þá ekki síst um það
þegar Fiskifélag Islands ræður til
sín Árna Friðriksson skömmu fyrir
seinna stríð.
Á blaðamannafundi þar sem
bókin var kynnt sagði Jón Jónsson
að sér hafi oft á tíðum fundist hann
vera nokkurs konar tengiliður milli
frumkvöðlanna, þcirra Bjarna
Sæmundssonar og Árna Friðriks-
sonar, annars vegar og svo yngri
mannanna sem komu til starfa á
eftir honum. Því hafi honum þótt
eðlilegt að það féll í hans hlut að
festa þessa sögu á blað.
Á bókarkápu segir m.a.: „Jón
Jónsson hefur ráðist í stórvirki
með riti þessu og lagt drög að því
lengi. Bókin er prýdd fjölda mynda
sem birtast hér sumar í fyrsta
skipti. Sanna „Hafrannsóknir við
ísland" rækilega hversu þjóðin hef-
ur verið bundin hafinu og sjávarút-
veginum alla tíð.“ -BG
Frumvarp um breytingu á lögum um gjaldeyris og viðskiptamál:
Greidslufrestur erlendra
framleiðenda geti nýst
Guðmundur G. Pórarinsson
mælti í gær fyrir frumvarpi sínu um
breytingu á lögum um skipan gjald-
eyris og viðskiptamála er gerir ráð
fyrir að heildsalar geti leyst vöru út
úr tolli án þess að hafa staðgreitt
hana til framleiðenda áður. Með
því gæti greiðslufrestur framleið-
enda, eða seljanda erlendis nýst til
að lækka vöruverð.
Hér er um takmarkaða rýmkun
á heimildum til erlendrar lántöku
að ræða en flutningsmenn benda á
að óeðlilegt sé að stjórnvöld taki
að sér að sjá um viðskipti íslenskra
manna við erlenda á þennan hátt
og slíkt tíðkist ekki í helstu við-
skiptalöndum okkar. Því til stuðn-
ings er bent á að greiðslufrestur
nýtist ekki, skipafélög og aðrir
flutningsaðilar þurfi að koma sér
upp viðamiklum vörugeymslum
sem kosti fjárfestingu við bygg-
ingu, vinnuafl, umsjón og eftirlit.
Petta allt hækki vöruverð meira en
eðlilega þurfi. Þá valdi fjármagns-
kostnaður við útleysingu vara úr
tolli þenslu í bankakerfinu og um-
frameftirspurn eftir erlendum
lánum.
Guðmundur G. Þórarinsson seg-
ir að lög þau sem nú eru í gildi og
eiga að veita aðhald við innflutn-
ingi og þenslu, þjóni á engan hátt
markmiði sínu og benti á í því
sambandi að innflutningur á síð-
asta ári hefði aukist um 33% og að
viðskiptahalli við útlönd væri mjög
mikill. Af því mætti ráða að um-
rædd breyting yki ekki á innflutn-
ing þar sem hann stjórnaðist af
kaupmætti hverju sinni. Hann yrði
einungis til bóta fyrir kaupendur
og seljendur. -ág