Tíminn - 22.08.1992, Blaðsíða 9

Laugardagur 22. ágúst 1992
Tíminn 9
Þingstaðurinn á Þingvöllum á 18. öld.
réttlaus, hvort hann fær heldur sár
eða bana.“
Kristófer Heidemann Iandfógeti
beiddist þess síðan í lögréttu „að all-
ir landsins innbyggjarar, einkum
sýslumenn og klausturhaldarar eða
hverjir aðrir sem hérnefnt illmenni
Jón Hreggviðsson hitta kunna,
vildu alvarlega réttarins vegna til
hlutast að hann til fanga tekinn
væri og til Bessastaða í góðri vöktun
færður."
„Mousquiter í den
Kongelige Lifgarde til
Fods“
Jón var settur í land í Rotterdam í
Hollandi, en þaðan gekk hann lang-
leiðina til Amsterdam. Var hann al-
gerlega fjárlaus og mállaus í fram-
andi landi, og átti því mjög erfitt
framdráttar. Hann kunni enga
handiðn og ekki að annarri vinnu en
Iandbúnaðarvinnu. Leið hann
hungur með köflum, enda dró hann
lífið fram á því sem góðir menn gáfu
honum. Eftir nálægt 20 vikna
eymdarlíf í Hollandi komst hann
með skútu til Glúckstad í Holstein,
og var hann þá kominn í Danaveldi.
Þegar þangað kom gekk hann fyrst í
danska málaherinn, en vegna þess
að hann skildi ekki fyrirskipanir
hinna þýsku foringja var hann rek-
inn úr hernum. Hélt Jón þá áfram
til Kaupmannahafnar. Þegar þangað
kom gekk hann enn í danska herinn
til þess að draga fram lífið. Var hann
þá orðinn Jon Rechwitz, mousquit-
er af den kongelige Lif- Garde til
Fods.
Leitaði Jón nú landa sinna í Kaup-
mannahöfn og hrærðust þeir til
meðaumkunar með honum og
sömdu fyrir hann bænarskjal til
kóngs um áfrýjun á máli hans til
hæstaréttar. Fékk hann síðan vernd-
arbréf frá konungi 9. maí 1685 til
þess að fara til íslands og reka
slyðrulaust mál sitt og mæta í rétti.
Einnig fékk hann 26. maí 1865 salv-
um conductum hjá Schönfeldt for-
ingja lífvarðarins, þar sem Jón fékk
leyfi til fjarvistar úr herþjónustunni
meðan hann kæmi fram máli sínu.
Loks fékk hann 12. júní 1685 kon-
ungsleyfi til þess að áfrýja máli sínu
til hæstaréttar. En ekki fór Jón til
Islands á þessu sumri. Hafa Islands-
för sennilega verið farin er Jón var
ferðbúinn. Og það var ekki fyrri en
6. aprfl 166 að hæstaréttarstefna var
gefin út í máii Jóns. Eins og venja
var stefndi hann báðum lögmönn-
um, þeim Sigurði Björnssyni og
Magnúsi Jónssyni og Guðmundi
Jónssyni, sýslumanni í Borgarfjarð-
arsýslu.
Heimkoma á hvíta-
sunnu
Jón kom út með Grundarfjarðar-
skipi vorið 1686, eftir tveggja ára
harða og sögulega útivist. Frá
Grundarfirði fór hann gangandi til
heimkynna sinna og var aðkoman
ekki glæsileg. Heimili hans var í
hörmulegri eymd, fátækt og vesal-
dómi, sökum vangetu konu hans og
efnin gengin til þurrðar. Frá heim-
komunni og fyrstu athöfnum sínum
hefur Jón sagt á þessa lund í bréfi til
Árna Magnússonar prófessors dags.
25.10.1710:
„Ég kom annan hvítasunnudag til
míns fátæka innis, er ég fór frá
Kaupmannahöfn fyrir 24 árum
hingað til lands, og fór ég landveg
frá skipsfjöl. Seint í hvítasunnuvik-
unni reið ég til Hvítárvalia, en þar
bjó þá Sigurður Björnsson lögmað-
ur, og hafði ég þá með mér tvö afrit
af báðum verndarbréfum mínum og
hinni konunglegu hæstaréttar-
stefnu. Hafði ég látið gera þessi afrit
á leiðinni um borð í skipinu. Þorði
ég ekki að hafa þangað með mér
sjálf höfuðbréfin (frumritin), sökum
þess að ég óttaðist að þau yrðu af
mér tekin. Þegar ég kom til Hvítár-
valla, var mér veitt viðtal við Sigurð
Björnsson lögmann í stofu hans og
afhenti ég honum afritin, bæði af
verndarbréfunum og stefnunni. Og
las hann öll þessi afrit að mér sjá-
andi, en þó lágt með sjálfum sér. í
þetta sama skipti voru þessir menn
þar viðstaddir: Presturinn Benedikt
Pétursson á Hesti, Kolbeinn Bjarna-
son eirsteypumaður, sem nú er lát-
inn, og Guðmundur Sigurðsson,
ættingi lögmanns sem nú nýr á
Gerði á Akranesi. Herra Benedikt og
Kolbeinn gengu ekki út meðan við
lögmaðurinn áttum tal saman, en
Guðmundur gekk út og inn, svo að
ég get ekki með vissu sagt, hverju
hann hefur veitt athygli af viðtali
okkar. Þegar lögmaður hafði lesið
afritin svaraði hann mér af hóg-
værð, en sagði að þetta væru ekki
höfuðbréfin (frumritin). Ég sagði að
þau væru heima og æskti þess að
hann leyfði mér að koma í lögþingið
og láta birta þau í lögréttu. Hann
svaraði að hann skyldi ekki verða
mér mótfallinn í því og sagði að ég
hefði haft mikið ómak fyrir þessu og
bauðst til að gefa veiku barni mínu
árlega einhverja ölmusu, sem ég
vildi ekki þiggja. Afritin af verndar-
bréfunum urðu eftir hjá lögmanni,
en hann fékk mér aftur afritið af
stefnunni, en ég man ekki til að
hann ritaði nokkuð á það. Ég fór
síðan heim aftur frá Hvítárvöllum.
Seinna fór ég til alþingis og gekk til
Iögréttu og bað hins sama og fékk
hin sömu svör af fyrrnefndum Sig-
urði Björnssyni lögmanni. Þriðja
daginn gerði lögmaður mér boð, að
ég skyldi koma til hans í búð hans,
og gerði ég það. Þar sagði hann að
best væri fyrir mig að hafa tal af
landfógeta og biðja hann að eiga
frumkvæði að því að bréf mín væru
lesin upp. Ég fór síðan til Heide-
manns landfógeta og sýndi honum í
íbúð hans frumritin af öllum þess-
um þremur bréfum, stefnunni og
báðum verndarbréfunum. Það tjóar
ekki fyrir mig að geta þess sem hann
sagði þá við mig, því að ég get engin
vitni fengið að því. En víst er að eft-
ir þetta samtal okkar fannst mér að
mér yrði þyngra fyrir að fá mál mitt
fyrir réttinn, heldur en mér hafði
áður virst þegar ég talaði við aðra
góða menn í Danmörku. Eftir sam-
tal okkar fór Heidemann til lögréttu
og ég elti hann. Þegar við komum
þangað spurði hann mig hvort ég
hefði nokkuð sem ég vildi láta lesa
upp. Ég sagði já og afhenti honum
bæði bréfin, en hélt á stefnunni í
hendinni og hafði í hyggju að af-
henda honum hana þegar verndar-
bréfin hefðu verið Iesin upp. Hann
las síðan verndarbréfin í heyranda
hljóði og þegar því var lokið sagði
hann strax við mig að mér hefði ver-
ið sýnd mikil náð og skyldi ég nú
ekki framvegis troða illsakir eða
áreita neinn, hvorki í orði né verki.
Fórst svo birting stefnunnar fyrir.
Þorði ég ekki að kunngera hana
frekar."
„Lofaði hann fógetanum og Sig-
urði lögmanni með handsali að um-
gangast upp þaðan friðsamlega við
alla menn hér á landi og engan
áreita að fyrra bragði til orða eða
verka,“ segir í Valla-annál.
Að þessu loknu fór Jón heim til
konu og barna og hafði ekki frekar
að máli sínu og aðrir ekki heldur.
(Síöari hluti birtist nk. laugardag).
Frá og með 1. júní 1992 breytast allir millitímar á leiðinni Reykjavík -
Akureyri - Reykjavík og er markmiðið að stytta ferðatímann verulega
á þessari leið. Ekki er við því að búast að hægt verði að standa við
þessa tímaáætlun fyrst í stað en til þess að þurfa ekki að breyta tíma-
áætlun nema á nokkurra ára fresti er hún sett svona stíf í fyrstu.
Vikudagar/Weekdays
Allt árið S M Þ M F F L
Frá Reykjavík...08.00 08.00 08.00 08.00 08.00 08.00 08.00
Frá Reykjavík..17.00 17.00
Frá Akureyri....09.30 09.30 09.30 09.30 09.30 09.30 09.30
FráAkureyri....17.00 17.00
15/6-31/8
Frá Reykjavík.. 17.00 17.00 17.00 17.00 17.00 17.00 17.00
Frá Akureyri....17.00 17.00 17.00 17.00 17.00 17.00 17.00
- n
Afgreiðslustaðir
Reykjavík: Bifreiðastöð íslands (BSÍ), Umferðarmið-
stöð, sími 22300
Staðarskáli: Sími 11150
Hvammstangi: Söluskálinn, sími 12465
Blönduós: Blönduskálinn, sími 24350
Varmahlíð: Hótel Varmahlíð, sími 38170
Sauðárkrókur: Verslun Haraldar Júlíussonar, sími 35124
Akureyri: Umferðarmiðstöðin Hafnarstræti 82,
símar 24442, 24729
v__________________________________________________________)
Kl.
08.00
09.00
09.15
09.45
10.10
10.45
11.20
11.40
12.30
13.20
14.30
Kl.
17.00
18.00
18.15
18.45
19.10
19.45
20.15
20.35
21.25
22.15
23.20
X
4
X
X
X
X
X
X
X
4
X
4
X
4
X
4
X
4
X
4
X
Viðkomustaðir og brottfarartímar
Ardegisferðir
Frá
Reykjavík ..................
Þyrill, Hvalfirði...........
Akranesvegamót..............
Borgarnes...................
Bifröst.....................
Brú.........................
Staðarskáli.................
Norðurbraut ................
Blönduós....................
Varmahlíð...................
Akureyri....................
Til
Síðdegisferðir
Frá
Reykjavík ...................
Þyrill, Hvalfirði............
Akranesvegamót...............
Borgarnes ...................
Bifröst......................
Brú..........................
Staðarskáli..................
Norðurbraut .................
Blönduós.....................
Varmahlíð....................
Akureyri.....................
Til
Til f Kl.
... 4*16.00
... I 14.55
... T14-40
... 1 14.20
... 1,13.55
... T 13.20
... 4* 13.15
... * 12.25
... 111.35
... T 10.45
... * 09.30
Frá
T
Til J Kl.
... T 23.25
... 1 22.25
... 1 22.10
... T 21.25
.... * 20.50
.... 1 20.45
.... T 20.00
.... 19.10
.... * 18-20
.... I 17.00
Frá T