Tíminn - 28.11.1992, Blaðsíða 2

Tíminn 2
Laugardagur 28. nóvember 1992
37. þing ASÍ hvetur félögin til að undirbúa uppsögn kjarasamninga:
Stefnir í átök
á vinnumarkaði
í kjara- og efnahagsályktun 37. þings Alþýðusambands íslands eru aðildar-
félög sambandsins hvött til að undirfoúa uppsögn gildandi kjarasamninga á
grundvelli gengisfellingarákvæðis samningsins, og ennfremur eru mið-
stjóm og félögin hvött til að undirbúa hreyfínguna undir átök til að sælq'a
rétt sinn og kjör.
Mótmælt er kjaraskerðingu ríkis-
stjórnarinnar og auknum álögum á
alþýðuheimilin, sem verkalýðs-
hreyfingin hlýtur að bregðast við af
fullri hörku. Lagt er til að kaup-
máttartrygging verði ein aðalkrafa
hreyfmgarinnaar við gerð næstu
kjarasamninga.
í gær, á lokadegi þingsins, var m.a.
í ályktun um EES-samninginn
segir að ekki verði um það deilt að
EES-samningurinn feli í sér valda-
framsal. í íslensku stjórnarskránni
sé hvergi að finna ákvæði sem heim-
samþykkt tillaga frá Pétri Sigurðs-
syni, formanni Alþýðusambands
Vestfiarða og varaþingmanni heil-
brigðisráðherra, þar sem mótmælt
er harðlega framkomnum dylgjum
Davíðs Oddssonar forsætisráðherra
og fullyrðingum hans þess efnis að í
tillögum ASl hefðu falist meiri álög-
ur á launafólk en fram koma í „ill-
ili framsal á valdi til erlendra stofn-
ana. Orðrétt segir: „Innan Evrópu-
bandalagsins er unnið að pólitískum
samruna aðildarlandanna og Ijóst er
að önnur ríki EFTA líta á EES sem
ræmdum“ ráðstöfunum stjórnvalda
í atvinnu- og efnahagsmálum. Þessi
ummæli forsætisráðherra eru sögð
vera „hin mestu öfugmæli", því til-
lögur ASÍ hefðu skilað láglaunafólki
auknum kaupmætti, en „ráðstafanir
ríkisstjórnarinnar rýra kaupmátt
allra og rjúfa þá sátt sem hingað til
hefur ríkt í þjóðfélaginu. Ríkis-
stjórnin ein ber alla ábyrgð á afleið-
ingum þessara afglapa sinna.“
Að mati kunnugra á ASÍ-þingum
mun það aldrei áður hafa gerst að
stuðningsmaður ríkisstjómar ber
upp til samþykkis jafn harðorða
biðsal á meðan samið er um fulla að-
ild að EB. Þær forsendur, sem geng-
ið var út frá, við upphaf EES-samn-
ingsgerðarinnar, þ.e. tveggja stoða
lausn þar sem báðar stoðir standi
jafnar hvor annarri, eru brostnar."
Tillagan var mjög umdeild og var
naumlega samþykkt á fundinum.
Miklar umræður urðu einnig um
drög að ályktun um landbúnaðar-
mál. Afgreiðslu tillögunnar var á
endanum frestað. -EÓ
ályktun og þessa, en hún var sam-
þykkt með lófaklappi á þinginu í
gærmorgun.
í ályktun þingsins um kjara- og
efnahagsmál lýsir þingið yfir furðu
sinni á því að ríkisstjórnin skuli hafa
hafnað samkomulagi um tekjujöfn-
unarleið, sem hefði varið kaupmátt
almenns launafólks og treyst undir-
stöðu atvinnulífsins með allt öðrum
og tryggari hætti en framkomnar
aðgerðir ríkisstjórnarinnar.
f ályktun þingsins um atvinnumál
er lýst yfir miklum áhyggjum vegna
þess alvarlega ástands, sem skapast
hefur í atvinnumálum þjóðarinnar.
Þar kemur fram að áður hafi at-
vinnuleysið verið árstíðabundið, en
sé nú orðið viðvarandi allt árið, fari
vaxandi og á sumum stöðum orðið
það alvarlegt og langvarandi að eyð-
ing byggðar liggur við.
Að mati þingsins er ein af ástæðum
þess hvemig komið er í atvinnu- og
efnahagsmálum þjóðarinnar stjóm-
leysi í fiárfestingum og alltof háir
vextir. Þingið krefst þess að stjóm-
völd breyti þegar um stefnu í at-
vinnumálum og í stað afskiptaleysis
gagnvart atvinnulífinu verði tekin
upp stefna markvissrar uppbygging-
ar með það að leiðarljósi að allt
launafólk hafi atvinnu við sitt hæfi.
Enda séu það grundvallarmannrétt-
indi að sérhver þjóðfélagsþegn geti
séð sér og sínum farborða með
vinnu. -grh
Stjóm Kennarasambands íslands
telur að gengisforsendur gildandi
samnings séu brostnar:
Kjarasamn-
ingi sagt upp
Stjóm Kennarasambands íslands
samþykkti samhljóða á fundi sín-
um í gær að segja upp gildandi
kjarasamningi frá og með næstu
mánaðamótum og tekur upp-
sögnin gildi um næstu áramót.
Astæða uppsagnarinnar er að
gengisforsendur gildandi kjara-
samnings era brostnar með ráð-
stöfunum ríkisstjómarinnar og
er samningnum sagt upp á
grundvelli 5. greinar samnings-
ins, sem kveður á um stöðugt
gengi á samningstímanum.
Svanhildur Kaaber, formaður KÍ,
segir að stjórnin hafi verið ein-
huga í afstöðu sinni að segja upp
samningnum og hefur samþykkt
stjómarinnar verið afhent fiár-
málaráðuneyti og ríkissáttasemj-
ara. Svanhildur segir að kröfugerð
Kennarasambandsins verði tilbú-
in um áramótin og þá ætti ekkert
að vera því til fyrirstöðu að hefia
viðræður um nýjan kjarasamn-
ing. í harðorðri ályktun stjómar
KI kemur fram að með efnahags-
aðgerðum ríkisstjórninnar sé
stigið skref til vaxandi stéttamun-
ar og „ranglátrar tekjuskiptingar"
í landinu. Að mati stjómar M er
stefna ríkisstjómarinnar fiand-
samleg almenningi og dæmin
augljós: Á sama tíma og það á að
sækja aðeins 300 milljónir króna
með hátekjuskatti, sé verið að
skera niður barnabætur um 500
milljónir til viðbótar fyrri skerð-
ingu, vaxtabætur skornar niður
um 500 milijónir og niðurskurð-
ur til velferðarmála uppá einn
milljarð. -grh
Miðstjórn Sambands ungra framsóknarmanna:
Hafnar EES-samningi
Miðstjóra Sambands ungra framsóknarmanna hefur samþykkt ályktun þar
sem lagst er gegn því að samningurinn um Evrópskt efnahagssvæði verði
samþykktur á Alþingi. Miðstjómin fjallaði einnig um drög að ályktun um
landbúnaðarmál þar sem hvatt er til þess að mörkuð verði ný landbúnaðar-
stefna þar sem afskiptum ríkisins af framleiðslu og verðlagningu búvara
verði hætt Tillagan var ekki afgreidd.
Ágreiningur er á flokksþingi framsóknarmanna um afstöðuna tii samningsins um Evrópskt efnahagssvæði:
Lagt til að flokksþingið hafni EES
Ágreiningur er á flokksþingi framsóknarmanna um afstöðuna til samn-
ingsins um Evrópskt efnahagssvæði. Steingrímur Hermannsson, formaður
Framsóknarflokksins, sagði kosti og galla á samningnum, en lagði til að
flokksþingið hafnaði samningnum, þar sem hann bryti í bága við stjóraar-
skrá íslands. Halldór Ásgrímsson, varaformaður flokksins, sagði að áður en
samningnum væri hafnað yrðu menn að sjá hvaða aðrar leiðir bjóðist til ná
fram auknu tollfrelsi fyrir íslenskar sjávarafurðir.
EES-samningurinn
gæti orðið okkur
hættulegur
Steingrímur sagði að bæði kostir
og gallar væru á EES-samningnum.
„Það kann að vera mjög erfitt fyrir
okkur íslendinga að hafna samn-
ingnum efnislega. Það kann vel að
vera að EB myndi t.d. líta okkur
mjög óhýru auga eftir ef við kæm-
um í veg fyrir myndun hins Evr-
ópska efnahagssvæðis. Ég viður-
kenni að það er vafalaust svo að það
yrði erfitt fyrir okkur íslendinga í
sambandi við viðskiptafrelsið að
standa utan, ekki síst ef Norðmenn
fara inn og nytu þá stórum betri
kjara heldur en við íslendingar. Ég
get ekki neitað því að ég óttast að ís-
lenskir fiskútflytjendur myndu við
slíkar aðstæður jafnvel krefjast þess
að við íslendingar yrðum aðilar að
Evrópubandalaginu til að njóta
sömu kjara.
Ég segi hins vegar að ég tel að eins
og ástandið er í íslensku atvinnulífi,
kunni frelsi í fiármagnsflutningum
að vera okkur afar hættulegt. Hver
er í reynd aðstaða íslenskra fyrir-
tækja — sem nú aftur eru komin
með eiginfiárstöðu niður undir núll
og eru með rekstrarhalla á allri
sinni framleiðslu og sem mörg hver
eru veðsett upp fyrir haus — að
ganga til samstarfs við erlenda aðila
um framleiðslu? Hver er möguleiki
slíkra aðila til að keppa? Ég hlýt að
taka undir með Einari Oddi, sem
sagði á morgunfundi Verslunarráðs-
ins nýlega að samningur eins og
þessi gæti orðið stórkostlega hættu-
Íegur íslensku atvinnulífi, ef íslend-
ingar eru ekki í stakk búnir til að
ganga til slíks samstarfs.
Þarna kem ég aftur að því sem við
framsóknarmenn höfum ályktað að
sé mikilvægasta verkefnið í dag: að
skapa íslenskum atvinnuvegum
starfsgrundvöll. Við höfum í reynd
ekkert að gera í samstarf við erlent
fjársterkt (ýrirtæki nema að íslenskt
atvinnulíf hafi áður góðan og sterk-
an rekstrargrundvöll," sagði Stein-
grímur.
Steingrímur ræddi samninginn frá
ýmsum hliðum, ekki síst um stjórn-
arskrárþátt málsins, og sagði síðan:
„Mér sýnist því, og það er lagt til í
þeim drögum að stjórnmálaályktun,
sem liggur fyrir flokksþinginu, að
þingið álykti eins og miðstjórnin
gerði, að það sé ekki unnt að styðja
þennan samning, þar sem hann
brjóti í bága við íslensku stjórnar-
skrána."
Páll Pétursson ætlar
að greiða atkvæði á
móti EES
Páll Pétursson, formaður þing-
flokks framsóknarmanna, gagn-
rýndi EES-samninginn harðlega.
Hann sagði að í honum fælist mikið
valdaafsal og hann samrýmdist ekki
stjómarskránni.
„Þingmenn undirrita eiða að því að
halda stjórnarskrána, þegar þeir
taka sæti á Alþingi. Hver alþingis-
maður verður að gera það upp við
samvisku sína, áður en hann greiðir
atkvæði um þennan samning, hvort
hann telji hann samrýmast stjórnar-
skránni. Ef hann telur að samning-
urinn geri það ekki, þá greiðir hann
atkvæöi gegn EES-samningnum. Ég
hef gert þetta upp við mig.
Þó er hitt verst að þessi samningur
er stórt skref inn í Évrópubandalag-
ið. Aðrar EFTA-þjóðir eru á fleygi-
ferð þangað inn. Innan ríkisstjórn-
arinnar eru sterk öfl, sem vinna
beint og óbeint að því að koma okk-
ur þangað. Gerumst við aðilar að
samningi um Evrópskt efnahags-
svæði árið 1993, þá óttast ég það að
árið 2000 verðum við orðnir aðilar
að Evrópubandalaginu. Mér er annt
um fullveldi íslands. Mér er annt um
frumburðarrétt íslendinga til auð-
linda lands og sjávar. Ég er ákveðinn
í því að segja nei við samningi um
Evrópskt efnahagssvæði," sagði Páll.
Hvað kemur í stað-
inn, ef við höfnum
EES?
Halldór Ásgrímsson, varaformaður
Framsóknarflokksins, sagði að ís-
lensk stjórnvöld heföu lengi þrýst á
Evrópubandalagið um að fá betri
markaðsaðgengi á markað EB. Þetta
hefði ekki tekist. Fyrri ríkisstjórn
hefði metið stöðuna þannig að með
samningum um stofnun Evrópsks
efnahagssvæðis væru góðar líkur til
þess að við næðum markmiðum
okkar. Hann sagðist telja að þetta
mat hafi verið rétt.
„Hvað er það sem við erum að
sækjast eftir? Er það ekkert sem við
erum að sækjast eftir? Auðvitað er-
um viö að sækjast eftir aðgangi fyrir
okkar vörur inn á okkar stærsta
markaðssvæði, þar sem við komum
til með að selja, miðað við núver-
andi aðstæður, um 80% af okkar út-
flutningsvörum. Það geturvissulega
eitthvað breyst og vonandi breytist
það, en þessi markaður verður alltaf
mikilvægur fyrir okkar vörur. Við
erum að sækjast eftir aukinni sam-
vinnu við evrópsk fyrirtæki. Við er-
um að sækjast eftir aðgangi að rann-
sóknar- og þróunarstarfsemi. Við er-
um að sækjast eftir möguleikum
fyrir okkar fólk til að sækja aukna
menntun og aukna reynslu. Við vilj-
um líka vera þátttakandi í frjálsri
samvinnu þjóða í Evrópu. Við vilj-
um jafnframt halda sterkum tengsl-
um við Norðurlönd, sem öll eru að
semja um þessi mál.
Við tölum oft mikið um fullveldi og
sjálfstæði. Það er okkur öllum tamt.
Hver einasti maður, sem hér er inni,
ber mikla virðingu fyrir þessum
hugtökum og þá ekki síst sá sem hér
talar. En hvað er það sem er mikil-
vægast fyrir fullveldi og sjálfstæði?
Hvar eru hætturnar? Ég tel að hætt-
urnar liggi m.a. í litlum efnahags-
legum framförum. Ég tel að hætt-
urnar felist í einangrun. Ég tel að
hætturnar felist í skuldastöðu. Ég
tel að hætturnar felist í mengun og
ég tel að hætturnar felist í ófriðar-
hættu. Ekkert af þessu getum við
tryggt og náð fram nema með al-
þjóðlegum samningum. Við getum
ekki tryggt fullveldi og sjálfstæði
okkar þjóðar nema við séum tilbúin
til að ganga til samninga um okkar
mikilvægustu hagsmunamál.
Landamærin hafa opnast með allt
öðrum hætti en við þekktum fyrir
tíu eða tuttugu árum, jafnvel bara
fyrir fimm árum.
Ég segi fyrir mig sem áhugamaður
um afkomu íslenskra atvinnuvega
að ég verð að sjá einhverja leið að
markinu. Ég sá þessa leið í samning-
unum um Evrópskt efnahagssvæði
og mér hefur ekki verið bent á af
neinum hvernig þessum markmið-
um verði náð með öðrum hætti,“
sagði Halldór.
Halldór sagðist vera sannfærður
um að við eigum ekki kost á tví-
hliðasamningi við EB á þessari
stundu. Það kunni hins vegar svo að
fara, að þegar búið verði að leysa
EES upp, þegar EFTA-ríkin, önnur
en ísland, verði gengin í EB, að þá
fái íslendingar samningsstöðu sem
gefi þeim möguleika á að breyta
EES-samningnum í tvíhliðasamn-
ing.
Halldór viðurkenndi að það væru
ýmsir gallar á EES-samningnum.
Hann gagnrýndi einnig hvernig nú-
verandi ríkisstjórn hefur haldið á
málum, ekki síst í sambandi við
sjávarútvegssamninginn við EB.
„Ég vil fyrst og fremst leggja
áherslu á að það er engin blóma-
brekka inni á Evrópska efnahags-
svæðinu, en það er mikill misskiln-
ingur að halda að það sé einhver
blómabrekka þar fýrir utan. Við
megum ekki setja málin upp með
svo einföldum hætti. Þetta er ein-
faldlega erfitt mál, sem skiptir miklu
um okkar framtíð og framtíðar-
möguleika. Við eigum að sjálfsögðu
að vera upptekin af kostunum og
göllunum, en við eigum líka að vera
upptekin af möguleikunum sem þar
skapast. Ef við erum ekki tilbúinn að
nýta okkur þá möguleika, sem þar
geta skapast, þá mun okkur illa farn-
ast í þessu samstarfi," sagði Halldór.
-EÓ