Tíminn - 28.11.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 28. nóvember 1992
Tíminii
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tíminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoöamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavík Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö f lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
„Smápeningar“
Það er alveg ljóst að mikið uppnám er í stjórnar-
flokkunum í kjölfar þeirra efnahagsaðgerða, sem
boðaðir hafa verið. Eftirleikurinn bendir til þess að
forustumönnum stjórnarflokkanna hafi ekki verið
ljósar afleiðingar aðgerðanna, standi ekki nógu föst-
um fótum í veruleikanum til þess.
Ræða utanríkisráðherra á flokksráðsfundi Alþýðu-
flokksins er dæmalaus, jafnvel þótt mælt sé á vogar-
skálar þess flokks. Hún lýsir þeirri fádæma fýrirlitn-
ingu á heilum atvinnugreinum að fá dæmi eru um
slíkt.
Bændur landsins og sveitafólk berst hatrammri
varnarbaráttu um þessar mundir. Forustumenn
bænda hafa af mikilli ábyrgðartilfinningu samið og
náð sæmilegri samstöðu um nýjan búvörusamning,
sem hefur í för með sér mikinn niðurskurð á fjár-
framlögum til landbúnaðarins, sem nemur hvorki
meira né minna en um þremur milljörðum króna.
í fjárlagafrumvarpinu, sem fyrir liggur, er gert ráð
fyrir að skera ýmsa þætti landbúnaðarmála niður til
viðbótar. Heildarniðurskurður, sem ráðgerður var
til þessara mála, er 3,5 milljarðar króna. Nú er enn
vegið í sama knérunn og gert ráð fyrir að skera nið-
ur 250 milljónir króna til viðbótar. M.a. er ætlunin
að kæfa það, sem eftir er af ullariðnaði, með því að
lækka niðurgreiðslur af ullinni.
Síðan kemur utanríkisráðherra, formaður annars
stjórnarflokksins og næstur ráðamanna á eftir for-
sætisráðherra, og leyfir sér að segja að hér sé bara
um smáaura að ræða. Þetta er blaut tuska í andlit
bændastéttarinnar, sem er þó ýmsu vön úr þessari
átt.
Sjávarútvegurinn er að ýmsu leyti að lenda í sama
umtali og landbúnaðurinn á síðustu árum. Þar er
háð barátta við samdrátt í veiðum, sem hefur leitt til
mikilla erfiðleika í atvinnugreininni.
Þeir, sem hafa farið illa út úr þessum samdrætti, til
viðbótar við óhagstæða gengisþróun, eru kallaðir
aumingjar og skussar af kjaftagleiðum ráðherrum,
sem standa einhvers staðar utan og ofan við veru-
leikann.
Ríkisstjórnin hefur klúðrað gullnu tækifæri til
samstöðu í þjóðfélaginu. Það stafar af því að ráð-
herrar á flótta frá veruleikanum vilja vinna bak við
luktar dyr á næturþeli, og vita síðan varla að morgni
hvað talað var um að kvöldi, samanber umræðuna
um þróunarsjóð sjávarútvegsins. Vinnubrögðin í því
máli eru ekki samboðin ríkisstjórn þjóðar, sem vill
láta taka sig alvarlega.
Það er kominn tími til að þessi ríkisstjórn segi af
sér. Hún hefur glatað dýrmætum tækifærum og efnt
til ófriðar í landinu. Kjaftháttur dugar ekki í þeirri
baráttu.
Atli Magnússon:
Hafurkitti og andamefjur
Enn gengur blessuð bókahátíð í
garð. Þetta eru einmitt þeir dag-
ar þegar skáldin, stærri sem
smærri, og höfundar aðrir, meiri
og minni, sitja með eftirvænt-
ingarkökk í hálsinum og bíða
eftir ritdóminum. Sumir sitja og
róa fram í gráðið meðan þeir
bíða og andvarpa í óþreyjukvöl,
en aðrir eru gæddir því skaplyndi
sem hvorki bregður við sár né
bana. Þeir virðast reiðubúnir að
taka hverju sem að höndum ber,
eins og Lee hershöfðingi sem
aldrei lét skapbrigði á sér sjá,
hvort sem orrustan vannst eða
tapaðist. Þeim er ljóst að það,
sem er varanlegt og mikilsháttar,
verður ekki dæmt hér og nú og
að gildi þess muni hugsanlega
ekki opinberast fyrr en lengst
frammi á ókomnum dögum.
í lundunum
En einnig þau hjörtu, sem slá
undir brjósthlíf brynju slíks
hetjuskapar, munu kenna stings
þegar rustar á rosabullum, sem
blekgusurnar vella upp úr, launa
boðið í helgilund skáldsýnanna
með því að traðka þar í beðum og
velta um blómapottum. Þeir slíta
upp viðkvæmar rósir sem þeir
bryðja áður en þeir hrækja þeim
í skarnið. Þeir ýlfra upp í silfrað
mánaskin ljóðmálsins eins og
úlfar og míga í myrkar og leynd-
ardómsfullar tjarnir þess, svo
draumfiskarnir fljóta upp afvelta
og steindauðir. Því eru varla tak-
mörk sett hvaða svívirðu og
blöskran þeir geta framið. Þá
getur þurft óvenjumikið sálar-
þrek til þess að trúa jafn staðfast-
lega á þetta sanna og eilífa og áð-
ur. Blómin, sem sýndust svo ynd-
isleg allt frá því er fyrsti sprotinn
gægðist upp af lauknum og hlúð
var að eftir öllujii-kúnstarinnar
kokkabókurfíT wrða skyndilega
sölnuð og skorpin. Þá getur grip-
ið um sig tómleika- og örvænt-
ingartilfinning, sem ekki linnir
fyrr en mönnum verður ljóst að á
leyndum stað hefur vandölunum
sést yfír dálftinn sprota, sem enn
ber fagran lit og þægilegan ilm.
Oftast vex áræði og dugur til að
reyna að koma þessum við-
kvæma gróðri til og senn stend-
ur lundurinn í sumarskrúða aft-
ur og freistingin að bjóða ókunn-
ugum að njóta hans með sér
verður ómótstæðileg. En hitt
gerist einnig að ekki tekst að láta
sársaukann svía og lundurinn
verður harðlokaður ævinlega
síðan. En hann kann að fyllast af
rósum, pílviði og pelagóníum
fyrir það og þar reikar garðyrkju-
maðurinn óáreittur án þess að
neinn verði til að gára tjarnimar
þar sem silfurmánamir spegla
sig og rósirnar anga svo höfugt.
Hafurkitti og
andameíjur
Ritdómaramir á íslandi em að
stærstum hluta árstíðabundið
fyrirbrigði, eins og svo margt í
náttúrunni. Hagstæð ytri skil-
yrði þurfa að vera fyrir hendi svo
þeir birtist og kjörskilyrði skap-
ast um jólaleytið, eins og allir
vita. Þá drífur þá að og þeir taka
að svamla aftur og fram í jóla-
bókatorfunni, eins og hvalfiskar í
síldartorfu. Þarna eru bæði búr-
hvalir og hafurkitti, háhyrningar
og andarnefjur. Sumir eru æva-
gamlir og bera utan á sér ryðg-
aða skutulodda eins og Moby
Dick. Þeir hafa komið upp undir
miðjum kili á mörgum seglprúð-
um knörr um dagana og hefur þá
ekki þurft að spyrja að afdrifum
þeirrar útgerðar. En þeir hafa
það þó sér til gildis að nú eru
þeir farnir að safna hrúðurkörl-
um og orðnir latir við meirihátt-
ar sporðaköst. Því fínnst mörgu
síli að það sé öruggara nær þeim
en fjær. Nokkur synda meira að
segja niðri í maganum á þeim og
vita ekki betur en að þau séu
stödd í stafalogni úti á Kyrrahafi.
Öðru máli gegnir um ungu haf-
urkittin. Enginn getur treyst á
upp á hverjum skollanum þau
taka. Þau gleyma sér öldungis í
mergðinni í torfunni og vegna
þess að þau eru hrifnæm eru þau
á stökki hátt yfir haffletinum eða
á fjörutíu faðma dýpi undir hon-
um á víxl. Þau hafa þannig prins-
íp að þau eru andvíg öllu miðj-
umoði. Svo er þarna stöku há-
hymingur líka. Þetta er tann-
hvalur og hann er hvorki væm-
kær og latur né of áhrifagjarn.
Hann er ekki kominn í torfuna í
neinum tilgangi öðmm en þeim
að troða sig út. Hann hefur hug-
arfar böðuls, sem mælir út með
augunum hve langt þurfi að vera
í reipinu og sker sér svo metra
lengra. Skæðari eru samt rauð-
kembingarnir. Þetta em fulltrú-
ar þeirra sem hafa verið í skól-
um, en lært of vel það sem þeim
var kennt. Ekki síst em þeir
hættulegir þegar þeir vilja vera
góðir við bók. Þá skrifa þeir svo
undarlega og þvoglulega að eng-
um dettur annað í hug en að
bókin sú arna hljóti að vera lýj-
andi og fáir þora til við hana fýr-
ir vikið.
Það er gaman
að lifa
En það er gaman að lifa þessa
daga, því það er nógur afli í boði
og ærsl hvalfiskanna sýna hvar
oss ber að kasta nótinni. Vilja
menn halda þangað sem þeir
gömlu með ryðguðu skutulodd-
ana lóna? Oft er það gott sem
gamlir kveða. Eða viljum við
þangað sem ungviðið ærslast? Ef
æskan vill rétta þér örvandi
hönd... o.s.frv. Kannske væri
gaman að renna á bráðina með
háhymingnum? Eins dauði er
annars brauð, segir þar. Þá getur
verið spennandi fýrir suma að
kasta þar sem rauðkembingur-
inn er, þótt vísast sé að nótin
komi öíl upp í flækju. Hér er eitt-
hvað fýrir alla og enginn þarf að
fara í jólaköttinn. Það er meira
að segja nóg síld handa honum
líka...
Svo hættir síldin að vaða, torfan
leysist upp og sér ekki stað nema
í plöggum Sfldarútvegsnefndar.
Hafurkittin og höfrungarnir
hoppa og skoppa áfram um hríð,
en verður svo ljóst að ekkert er
lengur að elta. Moby Dick og aðr-
ir þeir lýsismestu og tígulegustu
halda síðastir brott af miðunum
og hverfa við dagsbrún í roða-
glóð rísandi nýárssólar. Það ríkir
mikil og næstum langþráð kyrrð
á miðunum, helst að háhyrn-
ingnum sjáist bregða fýrir af og
til. Hann er sennilega tekið að
svengja aftur og er í leit að eftir-
hreytum.