Tíminn - 06.11.1993, Blaðsíða 7

Laugardagur 6. nóvember 1993
Tíminn 7
það var aldrei inni í myndinni að ég
myndi sjálfur leika eða leikstýra hér,
a.m.k. ekki fyrsta veturinn.
- Þú segir fyrsta veturinn. Ertu
kominn til að vera?
„Já, ég hef sagt það í gamni að öllu
gamni fygi einhver alvara og fyrir
mér er þetta stórt skref að taka að
mér svona starf og ég vona að það
verði til einhvers tíma. Vegna bak-
grunnar míns í leiklistinni er það
óskaplega mikil tilbreyting fyrir mig
að vera kominn til að vera. Ég hef
alltaf verið að Ieita, ekki á neinum
flótta heldur hefur leitin verið yfir-
lýst stefna."
Hélt til í Samkomu-
húsinu
- Nú ertu tengdur Akureyri og Ieik-
félaginu hér frá fyrri tíð með sér-
stökum hætti?
„Ég bjó hér sem unglingur vegna
þess að allt móðurfólkið er héðan.
Það var mikill uppgangur í leikhús-
lífi á Akureyri á þessum árum í
kringum 1970 og jafnvel settar upp
6-7 sýningar á ári. Þá var sú hug-
mynd að kvikna sem varð síðar að
hér yrði stofnað atvinnuleikhús. Þá
var fenginn hér til starfa, sem eins-
konar framkvæmdastjóri leikfélags-
ins, Sigmundur örn Arngrímsson,
leikari og leikstjóri. Hann kom á fót
og skipulagði Ieiklistarnámskeið og
fékk til liðs við sig Arnar Jónsson og
Þórhildi Þórleifs. Það er skemmst
frá því að segja að ég hélt til í Sam-
komuhúsinu og gerðist leikhúsrotta
í öllum látunum og bjargaði þannig
lífi mínu og sálarheill."
- Lentirðu í einhverjum sálarháska
á unglingsárunum?
„Nei, nei, þetta var þessi venjulegi
tilvistarvandi sem svo margir ung-
lingar lenda í og leggjast í flakk um
nætur og prófa jafnvel að drekka
brennivín. Þetta var mitt brennivín,
eins og Tóta trunta segir í Sölku
Völku og ég drakk mig fullan af leik-
húsandanum. Og þegar þetta leik-
hús stóð á krossgötum um hvað það
ætlaði sér að verða þá stóð ég á
krossgötum í mínu lífi um hvað ég
ætlaði að gera. Það varð ekki aftur
snúið með Ieikhúsið hér og það varð
að stíga skrefið til fulls, verða at-
vinnuleikhús. Það var hin rökrétta
þróun mála. Þannig varð það með
mig og ekki varð aftur snúið, ég varð
að fara í leiklistarskóla."
- Hvar lærðir þú til leikara?
„Ég var fyrst í leiklistarskóla S.Á.L.
en það var skóli sem þessi samtök
áhugafólks um leiklistarnám kom á
laggirnar og sneið m.a. eftir leiklist-
arskólum á Norðurlöndum. Þessi
skóli varð svo Leiklistarskóli íslands
áður en ég kláraði árið 1976. Það var
unnið mikið frumkvöðlastarf þarna
og þeir kennarar sem við réðum,
urðu seinna aðalkennarar skólans.
Þetta er sennilega eini ríkisskólinn
sem hefur risið svona neðan frá.
Minn bakgrunnur í námi er frum-
kvöðlastarf og það hefur e.t.v. ein-
kennt starfsferilinn síðan."
Einn í næðingnum
að loknu námi
- Hvað tók þá við þegar náminu
lauk?
„Það er stundum sagt að það sé erf-
itt að komast inn í leiklistarskóla en
ég held að það sé ekkert eins erfitt
og að koma út úr leklistarskóla. Það
er voðaleg skelfing sem grípur fólk
þegar dyrnar Iokast að baki þess. Það
kemur úr ákaflega vernduðu um-
hverfi þar sem það hefur nóg að
gera, alltaf einhver til að rétta því
verkefnin upp í hendurnar og horfa
á þá af áhuga alla daga. Svo gerist
það skyndilega að enginn hefur
áhuga á manni og maður stendur
einn í næðingnum. En það rætist
venjulega úr hjá fólki.“
- Og það hefur ræst vandræðalaust
úr hjá þér?
Já, það gerðist smátt og smátt. Ég
var alltaf að gera eitthvað en svo
réðst ég hingað til Leikfélags Akur-
eyrar tveimur árum eftir að ég út-
skrifaðist og var hér í tvö ár. Lokin á
því tímabili voru mjög skemmtileg.
Þá lék ég Lucky í Beðið eftir Godot,
en sú sýning er nokkuð fræg í sögu
Leikfélags Akureyrar. Hún fékk m.a.
menningarverðlaun Dagblaðsins og
okkur var boðið til írlands á Beckett
hátíð. Þetta er í eina skiptið sem ég
hef æft oftar eftir frumsýninguna en
leikið. Venjulega er hætt að æfa leik-
rit eftir frumsýningu en við höfðum
svo gaman að vinnunni við þetta
verk að við héldum áfram að snurf-
usa hana.
Orðinn sérhæfður í
viðkvæmum lista-
mönnum
Ég lék hér síðast fyrir tíu árum og
þá hinn sértæða listamann Vincent
Van Gogh. Hann fór ekki troðnar
slóðir og skar af sér eyrað eins og
frægt er. Verkið sem heitir Bréfber-
inn frá Arles, er ákaflega fallegt og
fjallar um tvö síðustu árin í lífi Vans
Gogh og samband hans við alþýðu-
manninn Roulin bréfbera og fjöl-
skyldu hans í smábænum Arles. Síð-
ast þegar ég var á Akureyri var ég
sem sagt Van Gogh. Ég er annars að
verða sérhæfður í að leika viðkvæma
listamenn á barmi taugaáfalls."
- Hefurðu leikið marga btjálæð-
inga?
Já, a.m.k. listamenn sem eru alveg
á mörkunum. Síðasti listamaðurinn
sem ég lék var Carlo Gesualdo í Und-
irleikur við morð, en Carlo þessi
vann það sér helst til frægðar að
semja undurfagra madrígala og svo
drap hann konu sína og lógaði ást-
manni hennar. Nú, svo var T.S. Elli-
ot í ákveðinni sálarkreppu en hann
Iék ég í Tom og Viv með Alþýðuleik-
húsinu. Tom sendi Viv á geðveikra-
hæli og það er verið að gera mynd
um það mál núna.“
- Nú ertu e.t.v. þekktastur fyrir
EGG-leikhúsið og sérstaklega verk-
ið Ekki ég heldur, en þú hefur sem
sagt alltaf verið að gera eitthvað
ásamt því.
„Já, ég hef aldrei lifað af Egg-leik-
húsinu, ég hef bara borgað með því.
Ég hef unnið fyrir leikhús, fjölmiðla,
haldið námskeið o.s.frv. til að hafa
lifibrauð af. EGG-leikhúsið var bara
einskonar heimur fyrir draumana."
Leikstjóri á eigin leik-
gerð eftir áramót
- Þú sagðir áðan að þú ætlaðir ekki
að leikstýra eða leika hér. Þýðir það
að þú komir ekki nálægt sviðinu í
vetur nema sem leikhússtjóri?
„Nei, ég mun reyndar leikstýra
verki í Þjóðleikhúsinu eftir áramót.
Þetta er mín eigin leikgerð á þremur
sögum eftir Guðberg Bergsson.
Þjóðleikhúsið hafði þegar fengið
mig til samstafs þegar ég sótti um
starfið hér og ég gat ekki breytt því
og réði mig með því skilyrði að ég
æti sinnt þessu fyrir Þjóðleikhúsið.
g hafði að vísu ekki lokið við að
skrifa verkið þegar ég kom hingað til
að undirbúa veturinn. Og það var
ekki mikill tími til þess þar sem ég
stóð í eilífum bréfaskriftum til út-
landa að fá handrit, lesa þau, senda
þau til baka, ganga frá höfundarrétt-
armálum og útvega mannskap. Þetta
skildi Stefán Baldursson vel, þar
sem hann er leikhússtjóri sjálfur, og
það varð því úr að ég lauk við undir-
búninginn áður en ég fór til Spánar,
en ég hafði ákveðið að fara þangað
til að læra spænsku. Þar lauk ég svo
við leikgerðina, lærði svolitla
spænsku og lá pínulítið í sólbaði.
Þetta verk verður frumsýnt í lok
mars og það er að vísu óheppilegur
tími til að vera í Reykjavík því það
verða tvær sýningar í fullum gangi
hér og sú þriðja í æfingu."
- Eru fleiri tímar í sólarhringnum
á Spáni en íslandi?
„Já, ef til vill. Þetta tókst allavega
en mér lætur ákaflega vel að vinna í
skorpum en það besta sem ég veit er
að gera ekki neitt."
Nýjungar á Akureyri
- Nú hefur þú fortíð sem ein-
kenndist af nýstárlegum hlutum í
leikhúsi. Hvað kemur nýtt með þér
til Akureyrar?
(Viðtalið hefur gengið vel fram að
þessu en Viðari finnst spurningin
tilgerðarleg. Hann gerir grín að
blaðamanni og spyr á móti: „Það er
ekkert nýtt undir sólinni. Ég get
svarað þessu með klisju ef þú vilt?“
Ég reyni aftur)
- Var eitthvað sem þú sást að þú
vildir strax breyta þegar þú komst
hingað I vor?
„Já mig langaði t.d. að búa til ann-
að svið fyrir leikhúsið, finna annað
rými en það sem við erum bundin
við í gamla góða Samkomuhúsinu,
sem þó er eitt yndislegasta leikhús
landsins. Ég vildi hafa aðstöðu fyrir
leikfélagið, þar sem hægt yrði að
setja upp annarskonar sýningar. Það
er ekkert sem segir að leiksýningar
eigi endilega að fara fram í öðrum
enda á sal og áhorfendun sé stillt
upp á pöllum í hinum. Þessi upp-
stilling var bara tískubylgja sem átti
sér stað einu sinni og við höfum svo
haldið í. Og það er af þessum ástæð-
um sem ein sýningin verður ekki í
Samkomuhúsinu og það er sýningin
Bar par, sem Þráinn Karlsson og
Sunna Borg, máttarstólpar leikfé-
lagsins til margra ára, leika engar
venjulegar rullur. Þau leika eigend-
ur bars og nokkra gesti sem koma til
þeirra dag einn. Eg vildi líka gefa
Sunnu og Þráni tækifæri til að reyna
sig í nýju rými í frábæru verki og
gefa áhorfendum sem þekkja þau
tækifæri til að sjá þau spreyta sig á
nýjum stað.
Nýr hláturvænn
gleðileikur
Annað sem ég vildi gera var að láta
skrifa nýtt verk fyrir leikfélagið, sem
yrði skrifað með alveg sértaká Ieik-
ara í huga. Á næstu dögum hefjast
æfingar á þessu verki og ég fékk
ungan og ferskan höfund, sem enn
hvflir leynd yfir, til að skrifa
splunkunýjan gamanleik. Það gerist
í litlu þorpi sem kallst Gjaldeyri og
snýst um söfnunarátak sem Lóðarís-
og Dívansklúbbur bæjarins standa
að ásamt kvenfélaginu Sverðliljum.
Og ef ég fer í grobbdeildina þá er ég
mjög stoltur af verkefnavalinu.
Verkefnin eru öll verulega góð og
spennandi. Það er ekkert þeirra sem
ég blygðast mín fyrir, ekki einu sinni
í einrúmi með besta vini mínum. Við
endum á söngleiknum Óperu-
draugnum sem Þórhildur Þórleifs-
dóttir leikstýrir, en hún hefur ekki
leikstýrt hér síðan hún setti upp My
Fair Lady.“
Lítill björn og
tígrisdýr
- Er gott að vera kominn aftur?
„Já, ég hef farið nokkuð Iangan veg
síðan fyrir 20 árum þegar leikhúsið
hér fór að verða atrinnuleikhús og
ég varð atvinnuleikari. Þetta er
svona eins og litli björninn og tígris-
dýrið í Ferðinni ti Panama, sem við
erum að sýna núna. Þeir leggja af
stað í ferðalag sem endar að sjálf-
sögðu heima hjá þeim, en þar sem
þeir höfðu verið í svo langri og mik-
illi ferð þá höfðu þeir breyst og allt
hafði eitthvað breyst heima. Hver
vegur að heiman er vegurinn heim.“
- Og þá ertu kominn heim?
„Mér skilst á ágætum vini mínum,
Guðbergi Bergssyni, að menn á
fertugsaldri lendi í einhverri kreppu
með sjálfa sig, svona svipað og kon-
ur sem ganga í gegnum breytingar-
skeið. Eg er að vísu ekki orðinn
fertugur, en svona fer að nálgast
það, og ég hef verið að hugsa undan-
farin misseri að gera eitthvað annað
en ég hef verið að gera; hætta að
vera leikari og leikstjóri. Mig lang-
aði helst til að skipta um nafn,
tungumál, land og starf. En af því að
ég er nú svo lítið hugmyndaríkur
varð ekkert úr því. En hjá mér kom
upp þessi staða að gerast leikhús-
stjóri hér og það kom einhvern veg-
inn á hárréttu augnabliki.
Það eru þessi tuttugu ár síðan leik-
húsið varð atvinnuleikhús og tutt-
ugu ár síðan ég stóð á krossgötum
um hvað ég ætlaði að gera í lífinu og
það er í sjálfu sér nokkuð mikil
breyting á högum mínum að koma
hingað. Og ég hef lent í ýmsum æv-
intýrum á leiðinni og reynt ýmislegt
sem væntanlega á eftir að koma mér
til góða hér.“
Bfélag
bókagerðar
manna
Félagsfundur
í Félagi bókagerðarmanna verður haldinn
fimmtudaginn 11. nóvember 1993 kl.
17.15 að Hótel Holiday Inn við Sigtún.
Dagskrá:
1. Félagsmál
a) Breytingar i stjóm
b) Fjármál
c) Útgáfúmál
2. Lífeyrissjóður bókagerðarmanna
3. Önnur mál
V_____________________________2
Félagsmenn eru hvattir til að mæta vel og
stundvíslega.
Reykjavík, 25. október 1993
Stjóm Félags bókagerðarmanna
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Styrkir til há-
skólanáms í
Danmörku, Nor-
egi og Svíþjóð
1. Dönsk stjómvöld bjóða fram fjóra styrki handa (s-
lendingum til háskólanáms I Danmörku námsáríö
1994-95. Styrkimir em aetlaöir þeim sem komnir em
nokkuö áleiöis I háskólanámi og em miöaöir viö 9
mánaða námsdvöl, en til greina kemur að skipta þeim
ef henta þykir. Styrkfjárhæöin er áætluö um 4.000 d.kr.
á mánuði.
2. Norsk stjómvöld bjóða fram styrk handa íslenskum
stúdent eöa kandídat til háskólanáms I Noregi náms-
árið 1994-95. Styrktímabilið er níu mánuöir frá haust-
misseri 1994. Til greina kemur að skipta styrknum ef
henta þykir. Styrkurinn nemur um 5.700 n.kr. á mán-
uöi. Umsækjendur skulu vera yngri en 35 ára og hafa
stundaö háskólanám I a.m.k. 2 ár.
3. Ennfremur hafa norsk stjómvöld tilkynnt að þau
bjóöi fram í löndum sem aöild eiga að Evrópuráöinu
fimm styrki til framhaldsnáms viö háskóla í Noregi
skólaáriö 1994-95. Ekki er vitað fyrirfram, hvort ein-
hver þessara styrkja muni koma i hlut íslendinga. Um-
sóknir skal senda til Norges almennvitenskapelige
forskningsrád, Sandakerveien 99, N- 0483 Oslo 4, fyr-
ir 15. mars n.k., og lætur sú stofriun i té umsókna-
reyöublöö og frekari upplýsingar.
4. Sænsk satjómvöld bjóöa fram nokkra styrki handa
eriendum námsmönnum til aö stunda nám í Sviþjóö
námsárið 1994-95. Styrkir þessir eru boðnir fram I
mörgum löndum og eru öðru fremur ætlaöir til náms
sem eingöngu er unnt að leggja stund á i Svíþjóö. Sér-
stök athygli er vakin á þvi aö umsækjendur þurfa aö
hafa tryggt sér námsvist viö sænska stofnun áöur en
þeir senda inn umsókn. Styrkfjárhæöin er 6.700 s.kr. á
mánuöi námsáriö, þ.e. í 9 mánuði. Styrkir til skemmri
tíma koma einnig til greina. Umsóknir um styrkina
skulu sendar til Svenska Institutet, Gáststipendier,
Box 7434, S-103 91 Stockholm, og lætur sú stofnun í
té tilskilin umsóknareyðublöð fram til 1. desember n.k.
Umsóknum um styrki skv. liöum 1. og 2. skulu sendar
menntamálaráðuneytinu, Sölvhólsgötu 4,150 Reykja-
vík, fyrir 20. desember n.k. á sérstökum eyöublöðum
sem þar fást. Umsóknum fylgi staðfest afrit próf-
skírteina ásamt meðmælum.
Menntamálaráöuneytiö,
5. nóvember 1993.