Tíminn - 06.11.1993, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Laugardagur 6. nóvember 1993

MYNDASOGUR A JAPONSKU
í Japan eru á hverju ári seldir
meira en 1,7 milljarðar mynda-
blaða; um það bil 15 blöð á hvern
Japana. Teiknimyndasögur,
„manga", er dæmigert fyrirbæri í
þjóðlífi Japana nú á dögum, en til-
tölulega óþekkt utan landsins,
þrátt fyrir óskapleg yfirgrip þess.
Hvergi annars staðar í veröldinni
eru framleiddar eins margar
myndasögur og í Japan. Á hverju
ári nota Japanir meiri pappír til
framleiðslu myndablaða en sal-
ernispappírs. Myndablöð eru svo
mikið sem 27% af heildarútgáfu
japanskra bókaforlaga á ári.
Til eru myndablöð fyrir smábörn,
unglingsdrengi, unglingstelpur,
kaupsýslumenn, húsmæður, karl-
menn á tvítugsaldri og jafnaldra
vinkonur þeirra. Þau geta fjallað
um hvað sem er; ekkert svið er of
virðulegt eða of lágkúrulegt.
Til eru grínblöð, hryllingsblöð,
raunsæisblöð, vísindaskáldsögur
og blöð um sagnfræðileg efni. Til
eru myndasögur um ást, íþróttir,
hasar, klám, ijiatargerð, stang-
veiði, golf, kúluspil o.s.frv. Höf-
undar og teiknarar gera auk þess
að leik sínum, að blanda misjöfn-
um efnisflokkum saman.
í myndablöðum sínum bregða
Japanir upþ mynd af sjálfum sér
eins og þeir vildu að þeir væru.
Frásagnir um hetjur, sem treysta á
mátt sinn og megin og brjóta öll
lögmál, eru afar vinsælar. Banda-
rískur gagnrýnandi álítur, að
myndasögur Japana lýsi undir-
meðvitund þjóðarinnar.
Sögurnar fjalla mikið um harm,
gleði, rómantík og ekki síst við-
kvæmni. Japanskar myndasögur
eru yfirleitt yfirlætislausar og
„einungis" til afþreyingar.
Teiknimyndablöð f Japan eru
aldrei minna en 100 blaðsíður. Að
jafnaði eru blöðin þykk eins og
EFTIR OLOF LJUNGSTROM/TT
,Manga“, sem þýðir myndasögur á
japönsku, er samsett úr rittáknunum
„óábyrgt" og „mynd", þ.e.a.s. óá-
byrgar myndir. Listamaðurinn Hok-
usai Katsushika (1760-1849) notaði
oröið fyrstur árið 1814; hann nefndi
skopmyndir sínar svo. Japanir eiga
fleiri orð yfir myndasögur. „Gekiga“
eru hinar alvarlegri og raunsæislegri
myndasögur. En sumir Japanir sletta
ensku og segja „kommikkusu “ (com-
ics).
símaskrár með 400 til 500 síður
og sumar sérstakar útgáfur eru
tröllauknar með allt að 900 blað-
síðum.
Blöðin koma út annað hvort á
viku eða mánaðar fresti. Hvert
tölublað hefur að geyma nokkrar
mismunandi framhaldssögur á 20
til 30 blaðsíðum hver.
Vinsælar sögur eru gefnar út í
^00 blaðsíðna kiljubókum á gæða-
þappír, - - blöðin eru aftur á móti
prentuð á endurunninn pappír í
ýmsum daufum litum.
Úr því að heil teiknimyndasaga
ósjaldan er 9000 blaðsíður að
lengd, eru prentaðar margar kilju-
bækur. Utgáfufyrirtækin gefa
einnig út sögurnar í heild, sér-
staklega innbundnar fýrir for-
fallna áhugamenn.
Vegna hins mikla upplags eru
myndasögurnar ódýrar. Fimm
„H/ no Tori“ (Eldfuglinn/Fönix) eftir
Osamu Tezuka, sem lést árið 1989.
Hann er stundum nefndur Walt Disn-
ey Japans og er mikill áhrifavaldur í
myndasögugerð í Japan. Dæmið er
tekiö úr persónulegustu sögu Tez-
uka, hinni 9000 síðna löngu og búd-
dísku Hi no Tori, sem spannar allt frá
þjóðllfi I Japan á 8. öld til geimflauga
og samfélags snigla, sem velta fyrir
sér tilgangi lífsins. Sagan byggist á
hugmyndum Búddatrúarinnar um
sálfarir. I þessu dæmi hefur mynd-
höggvarinn Akanemaru, sem uppi
var á 8. öld, drukknað og endur-
fæðst I llki raekju.
Rækjan Akanemaru: Nei! Ég er
maður. Ég vil vera maður! Það er
engin von til þess, að ég fallist á
svona lltils verðan llkama.
„Kaze to Ki no Uta" (Söngur um vind
og tré) eftir Keiko Takemiya. Fegurð-
arskyn í japönskum myndasögum
fyrir stúlkur er einstakt I sinni röð. All-
ar persónur eru dásamlega fagrar
með stór stjörnublikandi augu.
Algengt minni er vingl á sviði kyn-
ferðisins. Söguhetjan er yfirleitt
stúlka, sem dulbýr sig sem karlmann
og lendir I ævintýrum. Annað minni
nefnist „binanshi", fallegur drengur,
og fjallar um unga homma.
Kaze to Ki no Uta er slík saga. Hún á
sér stað í franskri heimavist um slö-
ustu aldamót. í dæminu hér rlður sá,
sem alla dregur á tátar, Gilbert Coct-
eau, út I skóg með vini slnum Serge.
Ræðan er dæmigerð:
Gilbert: Að bera merki Kains ... það
er að skilja til fullnustu niðurlægingu
sína. Vertu ekki hræddur... við erum
öll af Kain komin.
„Ninja Bugeicho" (Hernaðarleg afrek ninja) eftir Sampei Shirato. Slgild sam-
úræjasaga frá árinu 1959. Shirato var brautryöjandi I þvl að sýna raunverulegt
ofbeldi, en Ninja Bugeicho er engin ofbeldissaga leiginlegri merkingu, heldur
skáldsaga um llf almúgafólks f borgarastrlöinu I Japan á 16. öld. Þegar vinstri
bylgjan reiö yfir, lásu margir ungir róttæklingar I Japan heldur Ninja Bugeicho
en Marx.
Á myndunum má sjá höfuð söguhetju myndasögunnar, bændateiötogans og
ninjans Kagemarus, tilkynna sjálft komu slna til herforingjans Oda Nobunaga.
„Oishinbo", texti eftir Kariya Tetsu og myndir teiknaöar af Hanasaki Akira, ermyndasaga um matargerð. Aðal-
söguhetjumar eru tveir blaöamenn, sem skrifa um mat, Kurita og Yamaoka, en þeir eiga að gera hinn fullkomna
matseðil.
Myndasagan er öðrum þræði krossferö gegn skyndifæði og lélegu hráefni. Til að mynda er gamalt brugghús
gagnrýnt. Hinsvegar er stuðningur við hvalveiðar augijós; hvalur er lostæti og veiðarnar hafa menningarlega þýð-
ingu. Fimm þættir I Oishinbo fjölluöu um þetta efni.
I myndadæminu hafa veðjað rfgmontinn og kjaftfor súshlkokkur, sem leggur mesta áherslu á að maturinn líti vel
út, og lltillátur Bandarlkjamaður að nafni Jeff Larson (Ijóshærður og með gleraugu), sem komið hefur til Japans til
að læra til súshíkokks, itamae. Að sjálfsögðu sigrar hinn síðarnefndi.