Tíminn - 04.01.1994, Síða 10

10

Þribjuudagur 4. janúar 1994
BAKSVIÐ
Stríð Kúrda og Tyrkja
Vonir um
friðsamlega
lausn kallaðar
draumsýn
í suðausturhluta Tyrklands —
tyrkneska Kúrdistan — ráða
skæruliðar Verkamarinaflokks
Kúrdistans stórum landsvæðum að
mestu. Þar hefur síðan 1984 geisað
vægðarlaust stríð milli skæruliða
þessara og hers og lögreglu Tyrk-
lands.
Stríð þetta nær einnig til annarra
hluta Tyrklands og þess gætir í Evr-
ópu, einkum í Þýskalandi, þar sem
bæði Kúrdar og Tyrkir eru fjöl-
mennir. Þar hefur komið til átaka
milli Kúrda og Tyrkja og yfirvöld
þar óttast að þau færist í aukana. í
Frakklandi og Þýskalandi hefur
Verkamannaflokkur Kúrdistans
verið bannaður, trúlega ekki síst í
greiðaskyni við Tyrki.
Þj óðemiskommúnistar
Verkamannaflokkur Kúrdistans
heitir á kúrdnesku Partiya Karker-
en Kurdistan og er þekktastur und-
ir skammstöfun þess heitis, PKK.
Hann segist vera marxískur eða
kommúnískur og er jafnframt
mjög þjóðemissinnaður. Bæði í
hugmyndafræði og þjóðemis-
hyggju er hann róttækari en aðrir
helstu flokkar. og samtök Kúrda.
Önnur kúrdnesk samtök í Tyrk-
landi segjast Iáta sér nægja að beij-
ast fyrir því að þeirra fólk fái rétt-
indi í menningarefnum og rétt til
að beijast fyrir þeim á friðsamlegan
hátt. Flokkar Kúrda í Norður-írak
segjast gera sig ánægða með sjálf-
stjóm. PKK krefst hinsvegar fulls
sjálfstæðis fyrir Kúrdistan.
Það, sem af PKK er sagt, bendir í
heild sinni til þess að hann sé
vægðarlausari og óhlutvandari en
aðrir flokkar Kúrda. Að sögn
þýskra blaða fjármagnar hann sig
mikið til með eiturlyfjasölu og Ijár-
kúgun með mafíuaðferðum.
BILALEIGA
AKUREYRAR
MEÐ ÚTIBÚ ALLT í
KRINGUM LANDIÐ
MUNIÐ ÓDÝRU
HELGARPAKKANA
OKKAR
REYKJAVÍK
91-686915
AKUREYRI
96-21715
PÖNTUM BÍLA ERLENDIS
interRent
Europcar
Vægðarleysi hans kemur ekki að-
eins fram gegn tyrkneskum stjóm-
völdum og þeirra liði, heldur og að
því er virðist gegn Tyrkjum yfirleitt
og einnig Kúrdum þeim, sem hann
grunar með réttu eða röngu um að
vera á bandi stjómvalda eða a.m.k.
ekki á bandi flokksins. Talið er að
PKK hafi nú um 10.000 vopnuð-
um skæruliðum á að skipa og njóti
mikils fylgis meðal Kúrda bæði í
Tyrklandi og erlendis. Þýsk yfirvöld
grunar að samúð með flokknum sé
allútbreidd meðal Kúrda þarlendis,
sem em um 400.000 (af um hálfri
milijón Kúrda í Evrópu alls).
PKK hefur harðan aga á liðs-
mönnum sínum og margra mál er
að menn gangi ekki úr þeim flokki
sér að lífshættulausu. Vera kann
því að þtti við flokkinn sé ein af
skýringunum á miklu eða verulegu
fylgi hans. Önnur og að líkmdum
þungvægari ástæða í því sambandi
er kúgun sú, sem Kúrdar í Tyrk-
landi hafa sætt svo að segja frá
upphafi tyrkneska lýðveldisins. Á
þeim tíma hefur þeim lengst af ver-
ið neitað um öll réttindi sem þjóð,
stjómvöld hafa markvisst reynt að
útrýma menningu þeirra og
tungumáli og þangað til nýlega
viðurkenndu stjómvöld ekki opin-
beriega að það væm nokkrir Kúrd-
ar til. í samræmi við það var bann-
að að kalla Kúrda Kúrda.
Austur og vestur
í Tyrklandi
Þar að auki er austurhluti Tyrk-
lands langt fyrir neðan vesturhluta
landsins í efnahagsþróun og lífs-
kjömm. Sá munur var fyrir sköm-
mu áberandi, þegar ferðast var eftir
landinu endilöngu. Vesturhlutinn
minnti þá mikið á Balkanskaga —
hús, klæðnaður fólks, það sem sást
af búskap o.a. f austurhlutanum
vom hús í þorpum leirköfar, karl-
menn flestallir með derhúfur og
kvenfólk vafið inn í strigabrigði.
(Kúrdneskir þjóðbúningar, sem
Kúrdar í frak og íran ganga al-
mennt í hversdaglega, sáust ekki,
enda bannaðir eins og annað kúrd-
neskt.) Sennilega er munurinn á
menntunarástandi og heilsugæslu
milli austurs og vesturs í Tyrklandi
eitthvað eftir þessu.
Með hliðsjón af þessu þarf ekki á
óvart að koma að krafa PKK um
sjálfstæði fyrir Kúrda og fyrirheit
flokksins um sósíalískt Kúrdistan
með góðum lífskjörum og kjara-
jöfnuði fái hljómgrunn hjá mörgu
fólki af þeirri þjóð. Ekkert dró af
PKK við hmn sovétkommúnism-
ans. Vera kann að fólk í tyrkneska
Kúrdistan — svæði skammt frá
Evrópu landfræðilega séð, en fjar-
lægt henni í félagslegum efnum —
líti á það sem mál Evrópumanna,
sér óviðkomandi. Ekki er heldur
ósennilegt að margir þeir, sem
fylgja PKK að málum, geri það
einna helst vegna þess að hann
hefur orðið Tyrkjum skæðastur
allra kúrdneskra flokka eftir heims-
styijöldina síðari.
Leiðtogi PKK heitir Abdullah Öc-
alan og er néfndur Apo („frændi")
af sínum mönnum. Hann er tæp-
lega hálffimmtugur að aldri og
stýrir baráttunni, að talið er, frá
Damaskus, höfuðborg Sýrlands,
eða íraskri herstöð skammt frá Mo-
súl. Víst er að hann hefur lengi not-
ið meiri eða minni stuðnings frá
Sýrlandsstjóm. Kúrdistan skiptist á
Öcalan „frændi": sagður óhlutvandari
en aðrir Kúrdaleiötogar.
milli Tyrklands, írans, íraks og Sýr-
lands og þótt þau séu öll sammála
um að Kúrdum skuli haldið niðri,
hafa þau aldrei getað stillt sig um
að nota tækifæri þau til að gera
Jólaalmanak SUF
Eftirfarandi viningsnúmer hafa verið dregin út: Vinninga ber að vifja innan árs.
1. des. 4964 3563 10. des. 2018 372 19. des. 1527 5658
2. des. 4743 1467 11. des. 650 5508 20. des. 887 730
3. des. 1464 5509 12. des. 5808 104 21. des. 370 5890
4. des. 1217 3597 13. des. 2726 4705 22. des. 5364 5995
5. des. 1367 1363 14. des. 5087 3702 23. des. 4187 2544
6. des. 3983 1739 15. des. 719 1937 24. des. 3528 1171
7. des. 3680 1064 16. des. 2710 612
8. des. 1225 5819 17. des. 3262 4965
9. des. 2724 2019 18. des. 1109 649
Upplýsingar á skrifstofu Framsóknarflokksins I sfma 91-624480 /
Slys gera ekki
boð á undan sér!
OKUM EINS
OG MENN!
IUMFERÐAR
RÁÐ
Kúrdneskur drengur á vergangi: 850 þorp lögð I eyði.
tyrkneski herinn engu nema
rammlega víggirtum stöðvum sín-
um, „einmanalegum eyjum í kúrd-
nesku þjóðarhafi", eins og frétta-
maður frá Der Spiegel orðar það. í
sumum hlutum Diyarbakir þora
hermenn ekki út á götur nema
margir saman, þrælvopnaðir og
helst í brynvögnum. „Þegar dimm-
ir, er allur tyrkneskur myndugleiki
upphafinn" af Diyarbakir, skrifar
nýnefndur þýskur fréttamaður.
Tyrknesku stjórnmálaflokkarnir
hafa fyrir löngu lokað skrifstofum
sínum þar.
Að sögn varnarmálaráðherra
Tyrklands eru nú um 250.000
manns í felum til að komast hjá
þjónustu í tyrkneska hemum.
Tyrknesk blöð minnast í því sam-
hengi til samanburðar á Alsírstríð
Frakka og Víetnamstríð Banda-
ríkjamanna.
Tyrknesk stjómvöld, sem hafa um
200.000 manna her- og lögreglulið
á átakasvæðunum, sýna síst minni
grimmd í stríði þessu en PKK.
Sennilegt er að meirihluti látinna
af völdum þess séu óbreyttir borg-
arar, sem herinn hefur drepið
vegna grunsemda um stuðning við
PKK og/eða til að hræða fólk frá
stuðningi við þann flokk. Kúrd-
nesk mannréttindasamtök halda
því fram að á síðustu þremur árum
hafi Tyrkjaher lagt í eyði yfir 850
sveitaþorp í tyrkneska Kúrdistan
og þar með rekið yfir 100.000
Kúrda á vonarvöl.
Andskæruliðar
Auk hers og ýmiskonar lögreglu
beita sér í stríði þessu af Tyrkja
hálfu svokallaðir „andskæruliðar',
sem Kúrdar óttast ekki síður en
Tyrkir PKK. Kúrda gmnar að þær
liðssveitir hafi verið stofnaðar eftir
fyrirmyndum frá alræmdum
dauðasveitum Rómönsku Amer-
íku og sé þeim ætlað, líkt og fyrir-
myndunum, að vinna verk sem
her og lögregla vilji helst ekki láta
orða sig við. Tyrkneskir andskæm-
liðar kváðu sumir vera óeinkennis-
klæddir lögreglumenn (í samræmi
við rómanskamerísku fyrirmynd-
Ciller: .Hún heldur sennilega áfram
aö reka fólk á vonarvöl."
hvert öðm óskunda, sem sjálf-
stjómar- eða sjálfstæðisbarátta
Kúrda hefur boðið upp á.
„Eyjar í kúrdnesku
þjóðarhafi"
Giskað er á að um 10.000 manns
hafi verið drepnir í umræddu stríði
Tyrklandsstjómar og PKK, sem nú
hefur staðið í næstum áratug. Ekki
er mikið í því um stórar orrustur.
PKK gerir skyndiárásir á her- og
lögregluflokka, sprengir í loft upp
lögreglubfla eða samkomuhús her-
foringja o.s.frv. Skæruliðar flokks-
ins — sem eins og kúrdneskir
skæruliðar í írak nefnast pesh-
merga (sem þýðir: reiðubúnir að
deyja) — auðsýna heldur enga
vægð þeim Kúrdum sem þeir telja
hlynnta Tyrkjum. Bakara, sem
kom með brauð til herbúða, tóku
PKK-peshmerga af b'fi. Fyrir sköm-
mu fyrirskipaði flokkurinn starfs-
mönnum útvarps- og sjónvarps-
stöðvarinnar í Diyarbakir (stærstu
borg tyrkneska Kúrdistans, með
um 700.000 íbúa) að leggja niður
vinnu, þar eð með málflutningi
sínum tæki stöðin þátt í „óþverra-
stríði ríkisins". Engjim starfsmanna
stöðvarinnar þorði að óhlýðnast
banninu.
Með aðferðum af þessu tagi, auk
annars, hefur PKK þegar náð þeim
árangri að í sumum héruðum í
suðausturhluta Tyrklands ræður