Tíminn - 26.02.1994, Blaðsíða 4

4
WffWlliil
Laugardagur 26. febrúar 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4,105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 105 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmiöja
Frjálsrar fjölmi&lunar hf.
Mána&aráskrift 1400 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Ríkisstjórnin er
óstarfhæf og á ab
segja af sér
Deilumál stjórnarflokkanna vegna landbúnabarmála
eru komnar á mjög alvarlegt stig. Tíminn hefur áður
bent á það að trúnaðartraust er horfið í stjómarsam-
starfinu. Sannleiksgildi þess hefur komið berlega í
ljós síðustu dagana.
Formaður Alþýðuflokksins ber samstarfsmönnum
sínum í Sjálfstæðisflokknum það á brýn að verið sé
að svíkja pólitískt samkomulag um lausn málsins,
sem gengið var frá um síðustu helgi. Forsætisráð-
herra og aðrir fomstumenn flokksins standa að baki
formanns landbúnaöamefndar í vinnslu málsins,
sem Alþýðuflokkurinn hefur lýst fullkominni and-
stöðu við.
Það, sem vakið hefur mesta athygli í framvindu
mála þessa viku, er það sambandsleysi sem er á milli
utanríkisráðherra og forsætisráðherra. Sá síðamefndi
virðist fara undan í flæmingi í málinu, segist varla
skilja það og samstarfsflokkurinn ræöi það í annar-
legu hugarástandi. Fundum foringja flokkanna um
framkvæmd „samkomulagsins" frá því á sunnudag-
inn var ítrekað frestað.
Það „samkomulag" var um að sitja. Hins vegar er
það deginum ljósara að ríkisstjórn, sem gengur fram
með þeim hætti sem verið hefur nú þessa viku, á ekki
að sitja. Hún er óstarfhæf og á að segja af sér.
Málið er því alvarlegra af því að ástandið í þjóðfé-
laginu leyfir ekki ríkisstjórn, sem er ófær um að leiða
til lykta deílumál á einu sviði atvinnumála. Fram-
undan em miklir erfiðleikar á sviði sjávarútvegsmála
vegna niðurskurðar á aflaheimildum, sem koma af
fullum þunga fram næstu mánuöina. Afkomumál
fyrirtækja em á þann veg að gjaldþrotum linnir ekki.
Atvinnuleysi var í janúar það mesta sem mælst hefur
og hefur vaxið hratt síðusm mánuðina. Tímabund-
inn kippur í loðnufrystingu kann að breyta mynd-
inni eitthvað í febrúar, en það má ekki blekkja
hvorki ráðamenn né almenning í landinu.
Þótt oddvitar ríkisstjórnarinnar haldi því fram að
hún sé að gera góða hluti, byggjast hagtölur frá liðnu
ári — svo sem lág verðbólga, samdráttur í innflutn-
ingi og lítil fjárfesting — á hættulegri kreppu og sam-
drætti, sem ekki hefur tekist að rífa sig frá.
Hins vegar blasir það við að afli var meiri á síðasta
ári heldur en ráð var fyrir gert og útflutningstekjur
drógust ekki saman. Allt annað er uppi á teningnum
nú. Aflabrögð em víða góð um þessar mundir, en það
gengur hratt á þorskkvótana og þegar þá þrýtur þarf
styrka stjórn og úrræði fyrir þau byggðarlög, sem illa
veröa úti af þessum sökum. Ríkisstjórnin er ófær um
að taka á þessum vandamálum eða veita sjávarút-
vegsráðherra sínum þann bakstuðning sem þarf til
þess. Sama er uppi á teningnum um vandamál ann-
arra atvinnugreina. Kokhreysti um að allt sé í lagi og
það sé verið að gera góða hluti hljómar einkennilega
hjáróma og bendir til flótta frá vemleikanum.
Ástandið innan ríkisstjórnarinnar er orðið hættu-
legt. Þegar slík eilífðarmál koma upp sem landbún-
aðardeilan, fara allir kraftar í að takast á um það mál
og ekkert gengur. Önnur mál, þar á meðal málefni
landbúnaðarins, sitja á hakanum. Þegar ástandið er
orðiö þannig, á slík ríkisstjórn ab segja af sér.
Þvælt um keisarans skegg
Oddur Ólafsson skrifar
Umfangsmesta umræbuefni
síöustu daga og vikna eru
deilur stjómarflokkanna
um búvömlög. Ríkisstjómin ræö-
ir máliö fund eftir fund, Alþingi
fjallar um þaö aftur og enn á ný,
sérstakir ráöherrafundir em
haldnir til lausnar ágreiningnum,
landbúnaöarnefnd og vösk sveit
útvalinna lögspekinga fara yfir
málin og sérfræöingar fleiri ráöu-
neyta leggja fram þekkingu sína
og samningsfærni tfi aö leysa —
hvaö?
Þaö lá viö aö manni létti þegar
Davíö Oddsson forsætisráöherra
kom í enn eitt sinn fram í sjón-
varpi til ab svara spumingum um
ágreininginn, og sagöi skýrt og
skorinort ab alþingismenn skildu
ekki um hvað máliö snérist og
tæpast hann sjálfur. Það láöist aö
spyrja hverjir það væm eiginlega
sem skildu um hvaö var veriö aö
deilá.
Upplýsingin mikla
Mikil fjölmiðlun hefur veriö um
ágreininginn um búvömlögin.
Blööin skrifa um hann heilu blað-
síöumar, í fréttaformi, í leiöumm
og fréttaskýringum. Loftmiölam-
ir segja rosafréttir af framgangi
mála á klukkustimdar fresti og
andlit ráöherranna okkar tala og
tala á skjánum og búsældarlegt
andlit formanns landbúnaöar-
nefndar Alþingis er aö verða viö-
varandi heimilisprýöi í sjónvarps-
stofum.
Miklar spumingar liggja í loft-
inu, eins og sú hvort ríkisstjómin
sé aö springa á ákvöröunum land-
búnaöarráöuneytisins um niöur-
rööun tollskrámúmera eöa
nefndaráliti landbúnaöamefndar
og svo er skírskotað út í GATT og
suður í EES og franskar kartöflur
og veiöarfærasölur í Kanada og
grálúöu í Frans og báglega stöðu
íhaldsins í komandi borgarstjóm-
arkosningum og hvort landbún-
aöarráöherra og formanni land-
búnaöamefndar tekst aö útrýma
krötum úr stjómmálalífinu.
Allt þetta og margt fleira er í um-
ræöunni miklu um búvörulögin.
Léttir
Von var aö mörgum létti, þegar
forsætisráðherrann tilkynnti aö
hvorki hann né alþingismenn
skildu um hvað veriö er aö deila.
Samt veitir ýmsum betur í þeim
alvarlegu klögumálum, sem
ganga á víxl, og til em þeir sem
jafnvel taka afstöðu meö eða móti
búvörulögum og niöurrööun toll-
skrárnúmera landbúnaöarráöu-
neytisins.
Upplýsingaöldin er gengin í garb
og berst vitneskja og fróöleikur
ótt og títt um samfélagið. Varla
má á milli sjá hvort ríkisrekna
upplýsingastreymiö eða þaö, sem
lýtur öömm rekstrarformum,
stendur sig betur í aö miðla frétt-
um af átökunum um búvömlaga-
fmmvarpið.
En hvað er svo af því að frétta?
Einn er sá sem telur merkustu
fréttina af öllu þvi upplýsinga-
magni sem út gengur um efniö
vera þá, þegar forsætisráöherra
upplýsti að hvorki hann né al-
þingismenn skildu um hvað deil-
umar snémst.
Flóknar spurningar —
einföld svör
Er hér veriö að deila um keisarans
skegg eöa er hér málefnalegur
ágreiningur á ferbinni eða skiptir
umdeilt oröalag fmmvarpsdraga
að búvömlögum yfirleitt nokkm
máli? Ef til em einföld svör viö
svona spurningum eba einhverj-
um álíka, liggja þau ekki á lausu.
En flókin svör og enn flóknari
málatilbúnaöur meö skírskotun
til samninga utan lands og innan,
þar sem bent er á að eitt rekist á
annars horn, flækjast innan um
pólitískar heitstrengingar og
vangaveltur um stjómarsamstarf
og svo framvegis.
Allur sá hrærigrautur hug-
myndafræða og stjórnmálaiegur
glundroöi, sem deiluefniö og
fréttaflumingur um þaö einkenn-
ast af, bera upplýsingaöldinni
ekki fagurt vitni.
Ekki sýnist það heldur lýsa mikl-
um stjómmálaþroska aö rífast
vikum saman um málefni sem
þeir, sem um fjalla, vita ekki um
hvað snýst.
Me& og móti
Eins og annað varöandi þessa
stjómmáladeilu, sem hún vænt-
anlega er, er erfitt aö koma auga á
hvaöa hagsmuna er verið ab gæta
og hver ber hverra hagsmuni fyrir
brjósti.
Ef til vill er það rétt til getið að
ágreiningurinn snúist um grund-
vallaratriöi, að standa þurfi viö
geröa samninga eöa kosningalof-
orö eöa guö má vita hvað.
Margir telja sjálfsagt aö taka af-
stööu meö öörum hvomm, eöa
einhverjum, deiluabilanum án
þess aö gera sér nema óljósa grein
fyrir um hvað ágreiningurinn
stendur. Því ef aö þingmenn og
forsætisráöherra skilja lítið í
flóknum deilumálum innan ríkis-
stjómarinnar, er varla von til að
Pétur og Páll úti í bæ geri sér
glögga grein fyrir málefnum, ef
einhver em.
Enginn skilningur
Þáttur fjölmiblanna er mikill í
þeirri upplýsingu, sem engin er
og dynur látlaust um efni, sem
fæstir skilja og enn rninna eftir
því sem meira er um fjallað.
En þeir starfa undir því boðorði
að hafa einhverja upplýsinga-
skyldu viö almenning og upplýs-
ingamar skal hann fá, þótt eng-
inn skilji hverjar þær em.
Þegar hér var komið skrifi þess-
ara hugrenninga um hugmynda-
fræöi stjórnmála og fjölmiöla um
skilning og túlkun á deilumálum,
heyrðist í útvarpi sem forsætis-
ráöherra var leiddur í. Þar sagöi
hann skorinort, aö deilan snérist
alls ekki um gmndvallaratriði,
heldur einhver smáatriöi. Og um
málið allt sagði maöurinn orörétt:
„Þvæla um þetta mál, sem enginn
maður skilur."
Þar meö er ljóst aö meira að segja
formaður landbúnaðamefndar
skilur það ekki og alla sérfræöina,
sem lunvefur málatilbúnaðinn,
kallaöi Davíö „kartöflulögfræði".
Örfáum mínútum síðar ávarpaöi
utanríkisráðherra þjóöina og til-
kynnti að allur fyrirgangurinn
væri ekki annar en sá, að formað-
ur landbúnaöamefndar væri aö
búa til vandamál til aö spilla
stjórnarsamstarfinu.
Kartöflulögfræbi
Þetta er sem sagt sá pólitíski vem-
Ieiki, sem viö búum viö á upplýs-
ingaöld. Þaö hefði oröið til um-
talsverös skilningsauka, ef forsæt-
isráðherra heföi skýrt hreinskiln-
islega frá því í byrjun deilunnar
um búvömlögin, aö allt væri það
mál þvæla sem enginn maður
skilur. Eöa ef formaður Alþýöu-
flokksins hefði sagt strax, aö
valdamikill þingmaöur væri að
búa til vandamál í annarlegum
tilgangi.
Lögspakir sérfræöingar iðka kart-
öflulögfræöi, sem enginn skilur
fremur en neitt annaö sem viö-
kemur öllu fárinu kringum
stjómarfmmvarp um búvömlög.
Viðurkenning á skilningsvana
þvælunni hefði sparaö mikil
heilabrot þeirra, sem rembast viö
aö fylgjast meö gangi þjóömála
og stjóm og þing og embættis-
menn hefðu kannski fundiö sér
eitthvaö gagnlegra aö sýsla en að
þvæla vikum saman um mál sem
„enginn maður skilur".
Stjómmál em ekki flókin og
lagasmíö og samningagerð ekki
heldur. Þaö em tilbúnu vanda-
málin og kartöflulögfræöin sem
gera flest mál aö þvælu.