Tíminn - 18.10.1994, Blaðsíða 6

Tíminn - 18.10.1994, Blaðsíða 6
6 Þribjudagur 18. október 1994 Þórunn Magnúsdóttir: Vinnuheimilib Reykjalundur Perlan í íslenska heilbrigöiskerfinu Öll þjóbin þekkir nafniö Reykja- lundur og ég er viss um að hjá flestum vekur þaö vinsamlegar hugrenningar. Sjúklingar og ör- yrkjar hugsa gjarnan til Reykja- íundar meö eftirvæntingu og gera sér vonir um endurhæfingu og ánægjulega dvöl á staðnum. Þessi viöhorf eru vottur þess aö Reykjalundur hefur sérstöðu meðal heilbrigbisstofnana í landinu, en verið getur að við gerum okkur ekki grein fyrir þeim ástæbum sem liggja þess- um viðhorfum til grundvallar. Hér veröur gerb tilraun til að skýra sérstöbu Reykjalundar og hvernig hún hefur þróast. Bygging Reykjalundar hófst fyr- ir samskotafé og safnanir sem hópur berklasjúklinga stóð fyrir og almenningur studdi dyggi- lega frá upphafi. Þessu var líkt farið og vib byggingu Landspít-- alans og berklahælanna á Vífils- stöbum og í Kristnesi á fyrstu áratugum aldarinnar. Þá gengust félög víða um land fyrir fjársöfn- unum til þess að koma á fót sjúkrahúsum og afhentu síban ríkisvaldinu þessa sjóði, án þess að eiga hlut að ákvörbunum eða framkvæmdum, og fólu ríkis- valdinu alla forsjá. Samband íslenskra berklasjúk- linga var stofnab 24. október 1938 á fundi sem fulltrúar frá öllum berklahælum landsins sátu ab Vífilsstöðum. Við stofn- un samtakanna var þab yfirlýst markmið S.Í.B.S. að „útrýma berklaveikinni úr landinu" og ab takast á við verkefnib með því að gangast fyrir endurhæfingu og bættri aðbúb fyrir berklasjúk- linga í afturbata. Mikil umræba fór fram innan samtaka berklasjúklinga um þab með hvaða hætti þessum mark- miöum yrði náð og heimilda var aflað um starfsemi og stofnanir í nálægum löndum, sem tóku til berklasjúklinga og endurhæfing- ar. í öllum þessum umræðum var höfð vinsamleg samvinna og samráð við læknastéttina, en í hópi berklasjúklinga var fólk sannfært um ab þau vissu sjálf best hvar skórinn kreppti. Þau voru stabráðin í því ab leita eigin leiða til að koma stórum hópi ungs fólks til heilsu og starfa. Eldmóbur frumherjanna þekkti ekkert hik. Þegar á næsta hausti hófst fyrsta fjáröflun S.Í.B.S. og árið 1940 ákvab sambandið að gangast sjálft fyrir byggingu „vinnuheimilis" fyrir berklasjúk- iinga í afturbata. Framkvæmdir hófust svo 1944 og standa enn yfir, undir traustri stjórn berkla- sjúklinganna sjálfra. Á þessum grunni er sérstaða Vinnuheimil- isins Reykjalundur reist. Það eru samtök hugsjónafólks, sem þekkja vandamálin af eigin raun, sem mótað hafa Reykja- lund sem heimili þeirra sem vinna að eigin endurhæfingu meö hjálp og leiðsögn afbragðs sérfræbinga og annars starfs- fólks. Þegar Reykjalundur tók til starfa 1. febrúar 1945, komu tuttugu berkiasjúklingar inn á heimilib og síðar á sama ári átj- án til vibbótar. Þetta fólk bjó í einnar hæöar húsum, sem enn eru í notkun á svæöinu. Aðal- bygging Reykjalundar, með eld- húsi, borðstofu, dagstofuni, lækningastofum, vinnustofum og herbergjum fyrir 60 sjúklinga og 14 herbergi fyrir starfsfólk, var byggt á árunum 1946-1950. „Hver er svo lykillinn að því leyndarmáli, að Reykjalundur er ekki smitaður af þeirri streitu og nei- kvœðrii, sem orðin er áberandi í viðhorfi heilbrigðisstétta í starfi og er farin að birtast í viðmóti við sjúklinga?" meðferðarfræða færðist Reykja- lundur enn í aukana á árunum 1971-75 og reistar voru bygging- ar, sem rúmað gátu allt að 160 vistmenn í aðalhúsi og smáhýs- unum. Þegar hér var komið sögu, var heimilisfólkið búsett á þremur hæðum í aðalbyggingu og auk þess í smáhýsunum-á lób- inni. Með einhverjum undraverðum hætti hefur andrúmsloft og ab- feröir hugulsamra húsrábenda valdið því ab Reykjalundur er ekki sjúkrahús í vitund vist- manna, heldur heimili þar sem unnið er sameiginlega ab mark- miðum endurhæfingar. Deildir heimilisins eru nú sex: hjarta- deild, lungnadeild, geðdeild, u.uul U. ■ ' lestrahald lækna og fleira starfs- fólks. Þá fóru fram umræður um viðhorf og mat sjúklinga á stöðu sinni. Líklegt er ab sömu sjálfs- blekkingarnar og afneitun stað- reynda hafi komib upp í þessum umræðum í hverjum hópnum af öðrum. Þrátt fyrir það gafst öll- um færi á að tjá viðhorf sín og verba sjálf til þess að sannfæra sig um að reykingar væru ekki af hinu góða, né heldur væri þab til þæginda að safna yfirvikt. Að hinu leytinu var það túlkað sem tilboð, að menn gætu tekið þátt í því ab venjast af reykingum. Margar spaugilegar kenningar settum við fram í lungnahópn- um, en ekki minnist ég þess að neinn hlægi að öðrum en sjálf- um sér í því sambandi. Hver er svo lykillinn að því leyndarmáli, aö Reykjalundur er ekki smitaður af þeirri streitu og neikvæðni, sem orðin er áber- andi í viðhorfi heilbrigbisstétta í starfi og er farin að birtast í við- móti vib sjúklinga? Þab minnir mig á bernskudaga mina á sjúkrahúsi, þar sem orötakið „Þab þarf að spara fyrir spítal- ann" var oft haft á orði. Ekki ef- ast ég um að naubsynlegt aðhald sé haft í rekstri Reykjalundar, en ég fann aldrei að við dæmdumst of léleg eða of gömul til þess ab allt þetta elskulega starfsfólk væri ekki boöið og búib til þess að lappa uppá hvert og eitt okk- ar. Það var einnig lærdómsríkt fyr- ir mig og aðra að kynnast þeirri mannlegu reisn og batavon sem lifir hjá fötluðu fólki og lömuðu sem kemur til þjálfunar. Þetta fólk vinnur marga sigra á fötlun sinni og Reykjalundur skilar stórum skerfi í hóp vinnandi og sæmilega sjálfbjarga einstak- linga, sem geta notið eðlilegs mannlífs. lönabarframleibsla er mikilvoegur libur í starfsemi Reykjalundar. VETTVANGUR Fyrstu tvo áratugina var áhersla lögð á þab að heimilisfólk hefði vinnu við sitt hæfi og getu þarna á staðnum og að allur heimilis- bragur væri líkt og um stórfjöl- skyldu væri að ræða. Stjórnend- ur og starfsfólk var framsækið og á furðu skömmum tíma og með hjálp nýrra lyfja urðu stórstígar framfarir í lækningu berklasjúk- linga, svo ab 1958 hafði skapast rými fyrir sjúklinga með aðra sjúkdóma en berklana. Meb nýjum landvinningum læknisfræðinnar, hjúkrunar- og taugadeild, giktardeild, barna- hæfingardeild og deild þar sem nálastunguaðferð er beitt. Það fólk, sem nýtur þarna þjálfunar og leiðsagnar, er allt á róli um mebferbardeildirnar: sjúkraþjálf- un, iðjuþjálfun, slökun, vatns- leikfimi, í tækjasal, leikfimi og útivist. Þab léttir gjarnan lund þeirra, sem ekki eru vel hressir, ab þjálfaraliðið er frjálslegt og skilningsríkt fólk, sem aldrei seg- ir höltum og skökkum ab flýta sér, og því geta þeir síðustu gjarnan orðið fyrstir að leiðar- lokum. Mebal þess, sem ég varb mjög hrifin af á Reykjalundi, var fyrir- Cott bókasafn styttir vistmönnum stundirnar. Endurhœfing og líkamsrœkt er eitt höfubmarkmib starfseminnar. Samband íslenskra brjósthols- sjúklinga hefur margt fleira á sinni afrekaskrá en mér er kunn- ugt og hér er skráb. Hverjar næstu veigamiklar nýjungar verða teknar upp af forystu þess veit ég ekkf, en ég er viss um að sá árangur, sem starf S.Í.B.S. hef- ur skilað, helgast af trú samtak- anna á samhjálp, samvinnu og virðingu fyrir manngildi hvers og eins. Þab er sannfæring mín, að Reykjalundur sé sannkölluð perla í heilbrigðisþjónustu á ís- landi. Bestu heillaóskir vil ég færa Reykjalundi og S.Í.B.S. Höfundur er sagnfræftingur og fyrrv. skólastjóri.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.