Tíminn - 21.10.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 21. október 1995
Mmkmí
Kristjana Bergsdóttir:
Konur í framsókn
Tímamynd CS
Um þessa helgi stendur yfir landsþing
Landssambands framsóknarkvenna.
Landsþing hafa verið haldin annað hvert
ár frá stofnun LFK 1981 og verið vettvang-
ur umræðna um stjórnmálaástandið og
stefnumótunar í málefnum líðandi stund-
ar.
En landsþingin eru einnig sá vettvangur
sem framsóknarkonur hafa til að ráðgast
um aðstöðu sína til aukinnar stjórnmála-
þátttöku. Því eins og segir í lögum LFK er
hlutverk sambandsins m.a. að vinna að
„stóraukinni þátttöku framsóknarkvenna í
stjórnmálum".
í þessu markmiði LFK speglast það á-
stand er ríkti í Framsóknarflokknum árið
1981. Þá sat engin kona á þingi fyrir Fram-
sóknarflokkinn og hafði raunar aðeins einu
sinni veriö kosin kona á þing fyrir flokk-
inn, en það var Rannveig Þorsteinsdóttir
áriö 1949.
Kvennaáratugurinn: vett-
vangur jafnréttisumræðu
Allan kvennaáratuginn 1975-1985 var
mikil umræða um stöðu kvenna í stjórn-
málum og fór svo að lokum að konur
stofnuðu sín eigin stjórnmálasamtök,
kvennaframboðin 1982 og Kvennalistann
árið 1983.
Þetta var auðvitaö áfellisdómur yfir
stjórnmálaflokkunum, sem höfðu ekki
hirt nægilega um þá jafnréttisumræðu sem
átti sér stað á alþjóðavettvangi, né heldur
svöruðu kalli tímans með því að skipa kon-
ur innan sinna raða til forystustarfa í
stjórnmálum.
Árið 1979 sátu aöeins 3 konur á Alþingi
af 60 þingmönnum, eða 5%.
Innan Framsóknarflokksins fundu konur
sér farveg í jafnréttisbaráttunni með stofn-
un LFK 1981, eins og fyrr segir, og hófu
markvissa sókn til aukinna áhrifa kvenna
með öflugu félagsstarfi og námskeiðum til
hvatningar konum, einnig með því að
krefjast fulltrúa á þingflokksfundum, í
framkvæmdastjórn og öðrum valdastofn-
unum flokksins.
Það liðu þó sex ár þar til Framsóknar-
flokkurinn skipaði konu í öruggt sæti á
framboðslista og Valgeröur Sverrisdóttir
náði kjöri í Norðurlandskjördæmi vestra í
kosningunum 1987. Var þá langþráðum á-
fanga náð, að mati LFK.
Hefðum viljab sjá fleiri
konur í þingflokknum
Síðan þá hefur ein kona bæst í hóp þing-
manna Framsóknarflokksins í hverjum
kosningum, Ingibjörg Pálmadóttir 1991 og
Siv Friðleifsdóttir 1995, og eru þær því
orðnar þrjár. Við hefðum svo sannarlega
viljað sjá fleiri konur í þingflokknum eftir
síðustu kosningar, en telj-
um það jafnframt mjög
mikilvægt að í ríkisstjórn-
inni gegnir framsóknar-
kona embætti heilbrigðis-
ráðherra og tvær konur
eru í stjórn þingflokksins,
þar af önnur formaður.
Það var einnig afar mikil-
vægt skref í jafnréttisátt að
á síðasta flokksþingi voru
konur kosnar í embætti ritara og gjaldkera
framkvæmdastjórnar flokksins, svo og
konur sem varamenn þeirra.
jafnréttisþróunin veitur á
baráttugleði kvenna
LFK hefur náð því markmiði að „stór-
auka þátttöku framsóknarkvenna í stjórn-
málum" á þeim fjórtán ámm sem liðin em
frá stofnun. En það er langt frá því að jöfn-
uður ríki á milli kynjanna og ennþá veltur
það á baráttugleði kvenna og samtökum
þeirra hvort þróunin verður áfram í jafn-
réttisátt. Okkur konum hefur stundum
fundist hann þungur þessi kross að bera,
sérstaklega undir þeim brýningarorðum
„að konur verði bara að standa sig jafn vel
og karlarnir". Staðreyndin er sú að á íslandi
býr fjöldi karla og kvenna, sem hæf eru til
forystu í stjórnmálum, en bara miklu færri
konum en körlum gefst tækifæri til að
sanna sig á því sviði.
Þaö er með ýmsum ráðum hægt að bæta
tækifæri kvenna, t.d. meö því að jafna
stöðu kynjanna í störfum, ráðum og
nefndum á vegum flokkanna, þingsins og
ráðuneytanna, svo eitthvað sé nefnt.
jafnréttisáætlun í
flokksstarfi
Framsóknarkonur hafa sett sér það verk-
efni á þessu landsþingi að vinna að út-
færslu jafnréttisáætlunar í flokksstarfi
Framsóknarflokksins, sem veröur lögð fýrir
og vonandi samþykkt á flokksþingi á næsta
ári.
Vel útfærð áætlun,
þar sem markmiðið —
jafnrétti kynjanna — er
skilgreint, svo og
hvernig því skal náð á-
samt tímasetningum
við áfangamarkmið og
lokatakmark, er löngu
tímabær. Ef samkomu-
lag næst um slíka áætl-
un í flokknum, þá get-
um við fyrst farið að tala um jafnrétti af al-
vöru, fyrr ekki.
Landsþing LFK er að þessu sinni haldið á
merkum tímamótum, þar sem það ber upp
á 50 ára afmæli fyrsta félags framsóknar-
kvenna, en það var stofnað í Reykjavík 18.
október 1945. Þannig tengist umræða okk-
ar nú um jafnrétti í flokksstarfi hálfrar ald-
ar baráttu framsóknarkvenna fyrir aukinni
þátttöku kvenna í stjórnmálum.
Ég gluggaði í Tímann frá árinu 1945 í
þeirri von að finna eitthvað um stofnun
þessa merka félagsskapar. Þar var ekki
minnst á stofnun félagsins né yfirleitt fjall-
að um félagsstörf kvenna. Raunar er þar
ekki minnst á konur nema í minningar-
greinum. Konur skrifa ekki greinar í blaðið,
en þetta ár er framhaldssaga í Tímanum
eftir Vilhelm Moberg sem heitir „Eigin-
kona" þar sem líklega er verið að höfða til
kvenkyns lesenda.
Margt hefur breyst á þessum 50 árum og
tækifæri kvenna til að hafa áhrif og koma
skoðunum sínum á framfæri hafa stórlega
aukist, svo mikið að vart er hægt að bera
saman aöstöðu kvenna þá og nú. Þó er hið
hefðbundna skipulag innan heimilanna
þar sem konan tekur ábyrgð á „heimilis-
störfunum" við lýði í dag á svipaðan hátt
og var fyrr á öldinni, þrátt fyrir breyttan
hugsunarhátt og viðhorf yngri kynslób-
anna.
Þetta skipulag leggur konum á herðar
tvöfalt vinnuálag í því samfélagi, sem við
lifum við í dag, og gerir það að verkum ab
þær njóta ekki sömu tækifæra og karlar al-
mennt, þó annað niegi virðast við fyrstu
sýn.
Konur bera sig saman við
karla
Sá mælikvarði, sem íslenskar konur nota
í dag á jafnrétti, er fólginn í samanburði á
stöðu kynjanna almennt í samfélaginu á
borgaralegum og stjórnmálalegum réttind-
um, til starfa, launa, menntunar og til á-
hrifa í stjórnmálum. Þær hindranir, sem
konur verba að yfirvinna áður en þær geta
notið tækifæranna, snerta minnst atgervi
kvenna og hæfileika.
Þær snerta hins vegar það hvernig við
deilum ábyrgðinni á heimilishaldinu, á
uppeldi barnanna, hvernig við metum hin
hefðbundnu kvennastörf til launa og
hvernig við hvarvetna í þjóðfélaginu fram-
fylgjum því jafnrétti í raun, sem bundib er
með lögum og samþykktum jafnt íslensk-
um sem alþjóðlegum. Þessar hindranir yfir-
vinna konur ekki einar og sér. Þetta eru
málefni er varða bæði kynin, og því er sátt
og samvinna kynjanna grundvallaratriði til
að breytinga megi vænta.
Á landsþingi LFK um helgina munu
verða fjörugar umræbur um þessi mál og
fleiri, er varða mannréttindi kvenna og
tækifæri nú í lok viðburðaríkrar aldar og
hvað við veröum með í farteskinu yfir í
nýja öld.
Höfundur er forma&ur Landssambands
framsóknarkvenna.