Tíminn - 17.02.1996, Blaðsíða 7

7
Laugardagur 17. febrúar 1996 ' ' ■ , WktÚtUí
Leikhúsgestir mega eiga von á breytingum í
Borgarleikhúsinu á komandi vetri.
Helsta breytingin er ab Viöar Eggertsson vill ekki
aö Borgarleikhúsiö sé rekiö sem féiagsheimili,
hann hefur aörar áherslur:
Vibar í hlutverki sem Dracula hjá LA, en þar var hann leikandi leikhússtjóri.
göngu farsakenrit léttmeti. T.d. hefur Jón
Viðar Jónsson leikhúsgagnrýnandi bent á
að aðsókn að Fávitanum hafi verið býsna
mikil, sem bendi til að hægt sé ab glæða
aðsókn að þyngri verkum. „Ég er sam-
mála því, að það er ekki gefið mál að létt-
meti falli áhorfendum endilega betur í
geð heldur en þyngri verk. Þáð getur farið
þveröfugt fyrir verki sem misbýður áhorf-
endum vitsmunalega. Það gæti fariö svo
að það snerist upp í að verða móbgun við
áhorfendur. Við megum aldrei vanmeta
áhorfendur okkar. Gób dramatísk verk,
eins og Fávitinn, vekja áhuga fólks. Því
má ekki gleyma að það verk, sem hefur
hlotið mesta aðsókn í Borgarleikhúsinu
síðan LR flutti inn fyrir sex ámm, er ekki
söngleikur, ekki gamanleikur, heldur
þrungið alvöruverk um alvörufólk við erf-
iðar aðstæður í lífinu, Þrúgur reiðinnar.
Verkið gerist á kreppuárunum í Banda-
ríkjunum og er um atvinnulaust fólk á
vergangi. Þetta fólk hefur snert mest við
íslenskum áhorfendum í Borgarleikhús-
inu."
Ekki sama rennerí
leikhópa
Aðsóknartölur Borgarleikhússins gefa
ekki endilega til kynna að aðsókn að leik-
ritum LR hafi verið með besta móti, þar
sem fjölbreytt starfsemi hefur verið þar í
gangi: tónleikarabir, litlir leikhópar hafa
fengið inni í húsinu o.s.frv. Margs konar
nýjungar hafa einnig verið teknar upp,
með myndlist í forsal, heimsóknum
gmnnskólabarna og höfundasmiðju fyrir
leikskáld. Viðar segir að um hafi verið að
ræða eins konar tilraun í leikhúsinu í vet-
ur og henni verði haldið áfram, en ekki
meb sama sniði og ekki í sama mæli. „Öll
sú leiklist, sem hér fer fram, verður að
meginhluta til á vegum Leikfélags Reykja-
víkur, það verður ekki svona stöðugt
streymi leikhópa. Þetta verður ekki rekið
sem félagsheimili. Þetta verður rekið sem
leikhús, sem Leikfélag Reykjavíkur hefur
yfir að ráða. Auk þess mun Leikfélagið
hleypa inn til sín, í sérstökum tilvikum,
fólki sem það hefur trú á og vill létta róð-
urinn hjá. Eins verða eflaust tónleikar og
barnastarf áfram og reyndar ýmislegt
fleira, sem tíminn mun leiða í ljós." Viðar
minnir á að þessi starfsemi hafi verið til-
raun og allt gott sé um hana ab segja sem
slíka. Það helsta, sem hann hafi lært af
þessum vetri, sé hversu mikilvægt barna-
starfib hafi verið, og hefur hann fullan
hug á að halda heimsóknum grunnskóla-
barna í leikhúsið áfram og jafnvel útvíkka
þá starfsemi enn frekar.
LR ekki húsvörður
Meginbreytingin á starfseminni verður
því að leiklistin sjálf verður undir hatti
LR, að sögn Viðars. „Ég lít svo á ab Leikfé-
lagib eigi ekki ab vera húsvörbur í eigin
húsi, heldur fyrst og fremst skapandi
listaafl."
Aðspurður hvort ekki sé öfugsnúið að
hann, sem fyrrum liðsmaður lítilla leik-
hópa eins og EGG-leikhússins og Alþýðu-
leikhússins, skuli hamla því að slíkir hóp-
ar fái inni í leikhúsinu kvað Viðar nei viö.
„í raun og veru ekki. Þab var hluti af okk-
ar sjálfstæði að vera ekki inni í eða háð
öðrum stofnunum. Að skapa okkar eigið
lífsrými og leikrými á okkar eigin for-
sendum. Leikhús, sem er gestur hjá öðru
leikhúsi, hlýtur alltaf að lúta einhverjum
öðrum lögmálum en sínum eigin. En ég
held að það sé ekki tímabært að leggja
dóm á hvernig til hefur tekist í vetur meb
þessa samvinnu. Ég held að það hljóti
alltaf að verða einhverjir árekstrar þegar
hagsmunir tveggja leikhúsa eiga að fara
saman."
Viðar vildi samt árétta að hann álíti
starfsemi leikhópa mjög mikilvæga ís-
lensku leiklistarlífi. „Þar á að vera og
verður að vera gerjun á tilraunum og því
sem lýtur ab nýsköpun í leiklist."
Höfundasmiðjan —
spénnandi nýmæli
Fjöldi íslenskra handrita berst leikhús-
unum á hverju ári, en eins og kunnugt er
ná fæst þéirra að komast alla leið upp á
svib. Hverju sem um er ab kenna, þá hef-
ur einnig heyrst meðal leikhúsmanna ab
góð íslensk leikrit, þar sem saman fer
þekking á lögmálum leiksviðsins og gott
efni, séu afar fátíb. Þvi vanti tilfinnanlega
góð íslensk leikskáld.! vetur var starfrækt
í Borgarleikhúsinu höfundasmiðja þar
sem rithöfundar unnu leikrit sín í nánu
samstarfi við leikara og leikstjóra og hefur
markviss vinna á þessu sviði ekki verið til
hér áður. „Höfundasmiðjan er eitt af því
sem hefur tekist ákaflega vel til hér í vet-
ur, hún hefur verið spennandi nýmæli.
Við eigum eftir að fara ofan í saumana á
því hvernig best verður hagab framhald-
inu á því."
Uppsagnir og ráðningar
Samkvæmt heimildum Tímans hefur
Viðar leitað sér lögfræðilegs álits á lögum
Leikfélagsins til ab kanna hvort leikhús-
stjóri geti, án samráðs við leikhúsráð, ráð-
ið leikara að leikhúsinu. Viðar segir þetta
ekki rétt. „Um þetta mál vil ég sem
minnst tala. Þetta er á viðkvæmu stigi og
engin ástæða til að ræða það í fjölmiðl-
um."
Sú venja er að skapast hér í borg að ný-
ráðnir leikhússtjórar setji saman nýjan
starfshóp -leikara og leikstjóra í upphafi
stjórnartíðar sinnar. Þessum mannabreyt-
ingum þarf að vera lokið í Borgarleikhús-
inu fyrir 1. mars. Aöspurður um hvers
konar form verði á uppsögnum, þ.e.
hvort öllum leikurum verði sagt upp og
sumir endurráðnir, sagði Viðar ekki telja
það fýsilegan kost. „Mér finnst tvískinn-
ungsháttur að segja öllum leikurum leik-
hússins upp eingöngu til að láta þá vera í
óvissu um það hvort þeir verði ráðnir aft-
ur eða ekki. Ég get ekki séð að það sé
skárri kostur, heldur sýnu verri en að
segja upp þeim leikurum sem á að segja
upp."
„Eg er fyrst og fremst að sækjast eftir
því að mynda hóp leikara og leikstjóra
sem ég sé fram á ab geti haldið uppi því
verkefnavali sem fyrirhugað er. Ég sé ekki
eftirsóknarvert að ráða góða leikara, ef
þeir nýtast ekki í verkefnavalinu. Svo er
nú einu sinni, að leiklist kallar á mismun-
andi kyn og mismunandi aldur og mis-
munandi hæfileika fólks. Þegar gert er ráð
fyrir að fólk verði í fleiri en tveimur eða
þremur verkum, þá fara að skipta máli
ákvebnir eiginleikar. Þó að ekki falli allir
inn í þann hóp, segir þab ekki endanlega
til um hæfileika fólks.
Góð verkefni, góðir leikarar, góðir leik-
stjórar í góðu leikhúsi, það er það sem
mig dreymir um."
LÓA
Anna landsbyggöarsjúkrahúsin álíka og Ríkisspítalar eöa tveir Borgarspítalar?
Reykvíkingar 63% af öllum
sjúklingum hátæknispítalanna
Landspítalinn.
Þyrftu allir landsmenn ab
liggja jafn lengi á hátækni-
spítölunum í höfuðborginni
og Reykvíkingar gera, yrbi lík-
lega annab hvort ab tvöfalda
legurými Landspítalans eba
byggja tvo Borgarspítala til
viðbótar. Reykvíkingar einir
nota nefnilega 63% allra legu-
daga þessara tveggja hátækni-
spítala. Hver Reykvíkingur
liggur þar t.d. jafnaðarlega 6
sinnum lengur en Norblend-
ingur og um 4 sinnum lengur
en fólk af Vesturlandi og
Austurlandi. Ab landsbyggð-
armenn séu alltaf fluttir til
Reykjavíkur ef þeir veikjast
eba siasast nokkuö að ráði —
eins og oft heyrist slegið fram
— virbist þannig gróflega ýkt.
Nema að landsbyggbarmenn
séu þá svo margfalt hraustari
en borgarbúar.
Legudagar Ríkisspítalanna
og Borgarspítala töldust sam-
tals um 474.000 árið 1994
samkvæmt ársskýrslum þeirra.
Þar af voru tæplega 300.000
dagar (63%) nýttir af Reykvík-
ingum einum og 100.000 dag-
ar til viöbótar af Reyknesing-
um. Þannig að þau rösklega
35% landsmanna, sem búa
annars staðar á landinu, nýttu
innan við 75.000 legudaga á
þessum tveim hátæknisjúkra-
húsum landsins.
Hver Reykvíkingur lá að
jafnaði tæplega 3 daga á þess-
um spítölum árið 1994, en
aðrir landsmenn að meðaltali
rúmlega 1 dag. Hefðu þeir
hins vegar þurft jafn mikið á
þjónustu hátæknispítalanna
ab halda og Reykvíkingar,
væri legudagafjöldinn nærri
774.000, eba 300 þúsund fleiri
en raun varð á. Én það sam-
svarar næstum því öllum legu-
dögum á Ríkisspítölunum árið
1994.
Sé fjölda lega (sjúklinga) og
legudaga Ríkisspítala og Borg-
arspítala skipt niður á hverja
1.000 íbúa eftir kjördæmum
landsins, verður niðurstaðan
þessi:
Legur og legudagar
á 1.000 íbúa:
Kjörd.: Legudagar Legur
Reykjavík á 1.000 íbúa 2.900 á 1.000 ibúa 258
Reykjanes 1.450 176
Vesturland 730 77
Vestfirðir 1.190 97
Nl. vestra 800 64
Nl. eystra 340 30
Austurland 870 87
Suburland 1.160 111
Hér vekur m.a. athygli hvað
íbúar á Norburlandi austan-
verðu þurfa lítið að leita sér
lækninga á stóru sjúkrahúsun-
um í Reykjavík. Munurinn er
um nífaldur.
Miklu meiri notkun Reykvík-
inga á hátæknisjúkrahúsunum
en annarra landsmanna kemur
fram á flestum sviðum. Reyk-
víkingar (sem eru rúmlega 38%
landsmanna) voru t.d. 67%
allra sjúklinga á geðdeildum
spítalanna, svipað hlutfall á lyf-
lækningadeildum og um 54% á
skurödeildum. Öldrunarlækn-
inga hátæknispítalanna njóta
sömuleiðis nær eingöngu Reyk-
víkingar ásamt nokkrum Reyk-
nesingum.
Undantekningar frá þessari
reglu eru hins vegar í barna-
skurðlækningum og vökudeild
barna þar sem hlutur Reykvík-
inga er ámóta og hlutfall þeirra
af landsmönnum. Þeir voru
heldur ekki nema 44% þeirra
sem fóru í brjóstholsskurði, litlu
hærra hlutfall vistmanna á
Kópavogshæli og um helmingur
þeirra sem fengu lýtalækningu á
Landspítala. Á öllum öðrum
deildum spítalans voru Reykvík-
ingar hins vegar vel yfir helm-
ingur og upp í 70% allra sjúk-
linganna, og enn hærra hlutfall
á Borgarspítalanum. Þar eiga
Reykvíkingar ásamt Reyknesing-
um t.d. meira en 81% allra legu-
daga á slysadeildinni. ■